A ra¨ª?a, Freud e as elecci¨®ns galegas

"A ra¨ª?a desapareceu sen dicir palabra, nin boa nin mala", di o corifeo de Eur¨ªdice, a muller de Creonte, en Ant¨ªgona.

Esta outra ra¨ª?a fala. Mais s¨® fala o que c¨®mpre falar. ? unha cualificada locutora. Tr¨¢tase de Elizabeth II, que ¨¦ maxestade do Reino Unido, mais tam¨¦n, e a¨ªnda!, de Canad¨¢, Australia, Xamaica, Pap¨²a, e un planetario Etc¨¦tera. Entre n¨®s, que somos de confianza, Isabel de Inglaterra. Vexo unha foto dela, despois do discurso de apertura, na que loce moi posta de ra¨ª?a. Normalmente, ela ten un certo ar paisano, de madura panadeira galega vestida de domingo. Ou talvez ¨¦ ao rev¨¦s. Que eu sempre vin as panadeiras como unha xeitosa aristocracia popular. O caso ¨¦ que a ra¨ª?a de Inglaterra ¨¦ incriblemente parecida ¨¢ ra¨ª?a de Inglaterra, pero cada se parece m¨¢is ¨¢ actriz que a interpretou no filme The Queen, Helle Mirren. Magn¨ªfica pel¨ªcula de Stephen Frears, quen sendo republicano fixo unha declaraci¨®n coa que concordo: "Prefiro ¨¢ ra¨ª?a que a Tony Blair".

Xa saben o que pasou co experimento de 'tunear' a Fraga, facelo atractivo e pu¨ªr o instinto de escornar

Si que nos sa¨ªu ra o tal Tony. Que pensar dun primeiro ministro ingl¨¦s que acaba fac¨¦ndose papista? A¨ªnda se fose un Papa irland¨¦s!

En cambio, co paso dos anos, Isabel de Inglaterra vai sa¨ªndo cuspidi?a ao papel de Isabel de Inglaterra.

Hai un moi bo libro de Pierre Michon, Corps de roi (con versi¨®n en castel¨¢n, Cuerpos de rey, publicada por Anagrama), verbo desta cuesti¨®n da "imaxe" do autor no eido das letras. E arrinca cun personaxe engaiolante, Samuel Beckett, e ese seu retrato fotogr¨¢fico sublime e sublimado. Obra de Lutfi ?zk?k, en 1961, ser¨ªa o equivalente ao que do Che Guevara fixo Alberto Diaz, Korda no ano 1960. O rostro de Beckett emerxe da escuridade non para ser visto sen¨®n para ver, para esculcar a aquel que mira. Leva nos beizos, medio pendurado, un cigarro con cinza no brelo, e que fica como un trazo m¨¢is da fisionom¨ªa. Ese cigarro est¨¢ conectado ¨¢ ollada. ? un ollar sen pr¨¦sa, que prende na iron¨ªa.

Vela¨ª, di Pierre Michon, "o retrato do rei, a literatura en persoa". Logo emb¨¢lase, escribe desa imaxe fetiche do autor d'? espera de Godot, cunha retranca apaixonada e dorida: "Son o texto, por que non ¨ªa ser a icona? Son Beckett, por que non vou amosar a aparencia de Beckett? Matei a mi?a lingua, matei mi?a nai; nac¨ªn o d¨ªa da crucifixi¨®n, mest¨²ranse en min os trazos de San Francisco e de Gary Cooper; o mundo ¨¦ un teatro, as cousas rin; Deus ou a nada est¨¢n euf¨®ricos; interpretemos todos eses papeis como ¨¦ debido. Adiante".

Beckett cada vez se parece m¨¢is a Beckett, mesmo despois da morte.

Hai unha interesante correspondencia entre Sigmund Freud e a s¨²a admirada actriz francesa Yvette Guilbert en que ambos os dous cavilan sobre a vella cuesti¨®n da identidade na interpretaci¨®n dram¨¢tica. Madame Guilbert era das que opinaba que a mellor t¨¦cnica para sa¨ªr ao escenario era eliminar a propia personalidade e asumir por completo unha nova. Mais Freud non comparte esta idea de que o mellor ¨¦ "a obliteraci¨®n da personalidade propia". Pola contra, el coida que o que funciona ¨¦ un mecanismo oposto: liberar da propia personalidade partes ocultas ou reprimidas dela para interpretar a personaxe escollida. O seu actor preferido, claro, era Charlot.

Sigmund Freud, que non ri en ningunha foto, mais que ti?a moito sentido do humor, tam¨¦n cada vez se pareceu m¨¢is a Freud. E Chaplin, a Charlot.

Cando se achega un per¨ªodo electoral, penso que ¨¦ un exercicio interesante e moi ¨²til o ver como foron interpretando os pol¨ªticos candidatos o seu papel, a relaci¨®n entre a personalidade propia e o personaxe. Xa saben o que pasou co experimento de tunear a Fraga, facelo m¨¢is atractivo e pu¨ªr o instinto de escornar. Ao xeito da terapia co personaxe de A laranxa mec¨¢nica, ou se o prefiren, co modelo das vidas paralelas de Plutarco, pecharon ao se?or Iribarne nunha sala para bombardealo con filmes de Spencer Tracy, por ver se funcionaba unha transmigraci¨®n de almas e sa¨ªa o de Vilalba feito un mazap¨¢n. O experimento tivo un efecto transitorio. O principal fracaso de Fraga foi a volta aos principios fundamentais do fraguismo: "Ti?a tanto respecto pola verdade que s¨® a utilizaba en casos de emerxencia".

Nas elecci¨®ns que se achegan, e se que se dan por sinaladas para marzo, vai ter moita importancia o programa real, concreto. O sentido da pol¨ªtica. Son as elecci¨®ns da primeira grande crise mundial do s¨¦culo XXI. Unha crise universal e interiorizada no local. Xa non valen de nada os documentos de xeneralidades. Mais tam¨¦n vai ser m¨¢is importante que nunca a personalidade dos candidatos. O factor da confianza b¨¢sica. A xente pode renegar moito dos pol¨ªticos, mais despois diferenza. E pode haber m¨¢is desprazamento de voto do que pensamos ou do que din os estudos de opini¨®n. Ser¨¢ decisivo o factor persoal. A confluencia de verdade e verosimilitude.

Que ¨¦ o que temos por agora? Emilio P¨¦rez Touri?o cada vez vai parec¨¦ndose m¨¢is ao presidente Touri?o. Transmite serenidade. E Anxo Quintana cada vez se parece m¨¢is ao vicepresidente de Asuntos Sociais, co matiz de saber que non ser¨ªa mal presidente. Iso ¨¦ un avance extraordinario. Despois das elecci¨®ns, nin o m¨¢is optimista agoiro apostaba por este outro par de "vidas paralelas". F¨®ra de Galicia, P¨¦rez Touri?o e Quintana non te?en moita proxecci¨®n, ag¨¢s para zoscarlles. Un problema que non ¨¦ tanto deles sen¨®n da estrutura estatal na produci¨®n de opini¨®n. Non falamos de xigantes, mais penso que non hai outra comunidade onde os dirixentes sexan m¨¢is cualificados. Non fai falta po?er nomes. Ese ¨¦ un cambio en Galicia.

E hai un terceiro home. N¨²?ez Feijoo. Deber¨ªa parecerse m¨¢is a N¨²?ez Feijoo, mais ultimamente vexo que non atopa a conexi¨®n entre a personalidade e o personaxe. Meter a Galicia, neste tempo de crise, nunha regueifa ling¨¹¨ªstica! Xogar o xogo estra?o a Galicia do novo lerrouxismo, prestarse a importar din¨¢micas diab¨®licas, ¨¦ malgastar os propios celeiros. O se?or N¨²?ez Feij¨®o anda ¨¢ procura dun personaxe interesante. A ver se se atopa a si mesmo.