Moncho es Mucho, o Ser e a Nada, e o Teu Tubo

? moi prob¨¢bel que ma?¨¢ s¨¢bado, 16 de xu?o do 2007, Ram¨®n Rodr¨ªguez Ares, alcalde de Sada dende 1979, perda o trono da Perla das Mari?as. Nunha cerimonia estupenda, Moncho Ares tivo a arroutada napole¨®nica de autoproclamarse Moncho es Mucho. Se se produce a s¨²a marcha, ser¨¢ unha perda antol¨®xica e ontol¨®xica, cun significado simb¨®lico que transcende o ¨¢mbito local para enmarcarse no Global, a car¨®n dun Berlusconi ou dun Aznar. O caso Moncho es Mucho pouco ten que ver, por exemplo, coa ca¨ªda de Juncal en Ferrol, que responde ¨¢ simple lei da gravidade. Juncal afundiu como se afunde o chumbo que tira da tanza na cana de pescar. Mais imaxinen un chumbo que non se afunde. Un chumbo pesado como ¨¦ o chumbo, mais que flota como cortiza de sobreira. Vela¨ª a natureza pol¨ªtica de Moncho es Mucho. O chumbo flotante.

O c¨¦lebre alcalde tam¨¦n foi moi celebrado como senador en Madrid. Naquel territorio ermo, na c¨¢mara adormecida, sempre se sab¨ªa, non obstante, onde estaba Ares. Al¨ª onde se ergu¨ªa a columna de fume. Sempre en actividade. Hab¨ªa senadores, os m¨¢is, ilocaliz¨¢beis, invis¨ªbeis. Mais a Moncho Ares sempre se lle v¨ªa con destaque. Polo fume. Hab¨ªa alg¨²ns, poucos, senadores que presentaban propostas e emendas por escrito e que logo l¨ªan na tribuna. Hab¨ªa outros que non fac¨ªan nada. Mais o noso home presentaba de seguido emendas en c¨®digo de fume, como un Sitting Bull con habano.

Moncho es Mucho fixo toda a s¨²a carreira pol¨ªtica coa marca conservadora, xa dende aquel momento en que, cando era mozo de botica, a providencia enviouno en moto para subministrar analx¨¦sicos aos fantasmas do Pazo do Meir¨¢s. Mais Moncho Ares, como el mesmo ten declarado, nunca se sentiu c¨®modo coa etiqueta de conservador. Ten raz¨®n Quintana. En Galicia ter¨ªamos que inventar un vocabulario pol¨ªtico diferente. Nin de esquerdas nin de dereitas. Nin progresista nin conservador. Moncho es Mucho ¨¦ neste sentido un prototipo do contradictorio conservador galego: ese ser contradictorio que non gosta de conservar. Onde os demais ven un fermoso exemplo de arquitectura popular mari?¨¢, pois Moncho v¨ªa cascallo do paleol¨ªtico inferior. Os nosos conservadores sonche uns constructivistas, uns feros vangardistas. Pola contra, os nosos progresistas, sonche m¨¢is ben saudosos amadores da natureza. Vela¨ª Adolfo Dom¨ªnguez que proxecta unha nova industria mergullada na vexetaci¨®n e onde se escoite cantar a laverca. A iso, Moncho, gran mestre do tiro ao prato, dir¨ªa: Mellor cantaba no papo!

Confeso que o meu interese por Moncho vai al¨¦n do ¨¢mbito pol¨ªtico para adentrarse no filos¨®fico. A s¨²a traxectoria ¨²ltima ¨¦ un aut¨¦ntico desaf¨ªo ¨¢s convenci¨®ns ontol¨®xicas e ¨¢ metaf¨ªsica. Moncho era Monchi?o para os votantes de confianza. En termos de Jean Paul Sartre, o diminutivo en galego ser¨ªa unha estratexia do Ser para ser suficiente sen incomodar ¨¢ Nada. Cando Ares decide proclamarse Moncho es Mucho (mesmo cunha web as¨ª chamada, www.monchoesmucho.es) estariamos asistindo a un exceso do Ser, a un desequilibrio euf¨®rico do ser para-si fronte o ser en-si. Todo parec¨ªa ir ben ata que o Ser sentiu a ameaza da Nada. Moncho es Mucho tivo que afrontar o perigo da perda do poder cunha operaci¨®n de compravenda pol¨ªtica cun tr¨¢nsfuga socialista: un caso t¨ªpico de "enfermidade do ser", do que tam¨¦n falou Sartre n' O Ser e a Nada. A partir de a¨ª todo se complicou metafisicamente. Nas ¨²ltimas elecci¨®ns, Ares optou de novo ¨¢ alcald¨ªa coa intencionalidade de ser alcalde. Sen andr¨®menas ideol¨®xicas. Ser alcalde para-si e mais en-si. Ningu¨¦n lle o¨ªu dicir: "Quero Ser para a Nada" (ou sexa, quero ser alcalde para deixar de selo).

Mais todo cambiou despois das elecci¨®ns. Rodr¨ªguez Ares non acadou a maior¨ªa absoluta. A s¨²a nin sequera foi a lista m¨¢is votada. O decoro, por non falar xa da moral, deber¨ªa dar paso a unha nova etapa para a vila de Sada, fermos¨ªsimo lugar do que se poder¨ªa dicir o que dalg¨²ns heroes mitol¨®xicos: "Os deuses castigan a quen m¨¢is queren". Parec¨ªa que todo ¨ªa cara a unha certa harmon¨ªa e que Moncho, ¨¢ fin, chegaba ao n¨²cleo d' O Ser e Nada: "O ser polo que o porqu¨¦ chega ao ser ten dereito de plantexarse o seu propio porqu¨¦, posto que el mesmo ¨¦ unha interrogaci¨®n, un porqu¨¦". Mais sorprendentemente ou non, o chumbo flotante atopou nese tr¨¢nsito de novo un exemplar tocado pola "enfermidade do ser". Ares ofreceulle a alcald¨ªa ao novo traidor da traxicomedia con tal de que non fora alcalde quen lle ga?ou en boa lide as elecci¨®ns. Mesmo est¨¢ disposto a deixar o concello e ir plantar ¨¢ casa "cebolas e tomates" e outros eufemismos (xa se sabe, a econom¨ªa "sustent¨¢bel"!).

E as¨ª nos atopamos coa f¨¢bula que lle d¨¢ sentido metaf¨ªsico a esta historia. Temos a Galicia hamletiana do "Ser ou non ser". A Galicia ciclot¨ªmica do "Ser e m¨¢is non ser". E agora podemos formular un caso claro do m¨¢ximo nihilismo identatario: "Ser para a Nada". Ou sexa, non ser para que o Outro tampouco poida ser. A xenerosidade destructiva. Moncho es Mucho, dixo a Nada.

ALAUDO DO TEU TUBO E DENUNCIA DA ESQUIZOFRENIA AUDIOVISUAL

Un YouTube galego? Non exactamente. O que ofrece a Axencia Audiovisual Galega coa orixinal iniciativa do Teu Tubo (a iron¨ªa ¨¦ o mellor comezo) ¨¦ un espazo que sirva ¨¢ vez para o encontro, o auto-co?ecemento, e para a proxecci¨®n internacional das curtametraxes, documentais, animaci¨®ns, e as creaci¨®ns xeradas no eido da imaxe, nese grande camposanto civil que un d¨ªa chamamos cinematograf¨ªa. As¨ª, o Teu Tubo (ou Teutubo) fai de h¨¢bitat local, de mediateca, e m¨¢is tam¨¦n de lanzadeira cara ao You Tube.

Grande parte das curtas galegas, realizadas por xente moi nova, te?en como trazo com¨²n o humor. Esa transgresi¨®n dos que fan da c¨¢mara unha ferramenta libertaria. Hai neste cinema que agroma unha comunidade de outro I + D (Iron¨ªa + Deconstruci¨®n), compartida coa m¨²sica, a literatura e o c¨®mic emerxentes, en resposta talvez ¨¢ grandilocuencia ret¨®rica con que ¨¢s veces se moveu a cultura galega oficial nos ¨²ltimos anos. Por exemplo, o discurso verbo da industrial cultural. O fornecemento desa industria ¨¦ imprescind¨ªbel, mais os zapatos non poden ir por diante dos p¨¦s nin o ser humano saltar f¨®ra da s¨²a sombra. Expl¨ªcome: o esencial, mesmo para desenvolver a industria, ¨¦ a creaci¨®n. Crear as mellores condici¨®ns para a creaci¨®n. Fan falta ferramentas, si, pero para po?elas ao servizo da imaxinaci¨®n. Unha cultura pode sobrevivir con amorodos silvestres, mais non sobrevive sen creadores.

Onetti dic¨ªa que unha cousa era "querer ser escritor" e outra moi distinta "querer escribir". O que necesitamos ¨¦ xente que queira escribir, que queira pintar, que queira facer m¨²sica. Que queira filmar.

Hai ducias de mozos e mozas que te?en esa enerx¨ªa do desexo. Sa¨ªdos das escolas de imaxe e son, de facultades, mais tam¨¦n da escuridade. O Teu Tubo ¨¦ un magn¨ªfico mostrario do que Galicia pode dar de si. E pode ser moito. Sen fanfurri?adas.

Os mozos est¨¢n a moverse. Os menos mozos est¨¢n atrancados nun absurdo institucional. Do asunto falouse, e despois deixouse como se deixan os caprichos. En ningunha parte do mundo existe a esquizofrenia verbo do audiovisual que hai hoxe na Administraci¨®n galega. Que clase de potencia somos para que este eido estea esgazado e repartido entre a Secretar¨ªa de Comunicaci¨®n e a Conseller¨ªa de Cultura? O m¨¢is incr¨ªbel, e puiden comprobalo, ¨¦ que non hai ningunha ponte, ningunha posta en com¨²n, ningunha ligaz¨®n, ning¨²n encontro ou coordenaci¨®n entre o chamado Consorcio do Audiovisual e a Axencia Audiovisual Galega. Mesmo alg¨²n destes organismos ignora adrede a existencia do outro. Non aparecen nin a informaci¨®n sobre as convocatorias de axudas para gui¨®ns, adaptaci¨®ns e realizaci¨®n de curtas e longametraxes dixitais para autores novos, que ¨¦ onde se sementa o futuro. O futuro pos¨ªbel. Canto tempo vai durar este infantilismo, este sectarismo, este est¨¦ril desprop¨®sito? Ou estaremos ante outro caso para estudar co prisma do Ser e a Nada?