S¨ªsifo no 68

Xos¨¦ Manuel Beiras ten comparado reiteradamente a configuraci¨®n da identidade nacional de Galicia cos traballos de S¨ªsifo, aquel rei de Corinto castigado polos deuses a empuxar cara o cimo dunha monta?a unha pedra, que ca¨ªa a rolos cando estaba preto do obxectivo, e volta a empezar. No proceso de conformaci¨®n da cultura galega e da s¨²a conexi¨®n coas outras, a pedra, en canto chega arriba, ou cae ou queda esquecida e pasa a formar parte da monta?a. O Cami?o de Santiago, que Goethe consideraba a espi?a dorsal da construci¨®n de Europa, para o galego contempor¨¢neo tipo ¨¦ pouco m¨¢is ca un rito relixioso ou unha festa tur¨ªstica atribu¨ªble a Fraga.

Os Precursores reivindicaron o idioma, e no Rexurdimento convert¨¦rono en lingua de cultura, sen saber que o terreo que pisaban, que eles coidaban virxe, estaba aboado coa mellor tradici¨®n literaria europea da Baixa Idade Media. Logo, a Xeraci¨®n N¨®s inventou Galicia, creou un universo e conectouno co mundo. En 1936, cando a pedra estaba practicamente no cimo, precipit¨¢rona no abismo. Volta a empezar. A finais dos 50, mentres Kerouac andaba no cami?o e Allen Ginsberg escrib¨ªa co peyote como musa, a nosa xeraci¨®n beat, M¨¦ndez Ferr¨ªn ou Garc¨ªa Boda?o, ti?a que participar en Xogos Florais e Festas Minervais, de smoking, para poder difundir en p¨²blico a s¨²a poes¨ªa. Como dixo logo outro beatnik (fracci¨®n ye-y¨¦), Vicente Araguas: "Pol¨ªtica-culturalmente, a Compostela dos 60 estaba entre a Casa da Troia e a Casa da Collona".

O altofalante da xeraci¨®n do 68 foi, nunca mellor dito, Voces Ceibes, pero sobre todo, o que fixo foi abrir ¨® mundo aquel universo a¨ªnda presidido pola feira de gando de Santa Susana. "Descubr¨ªase a Blanco Amor, a Dieste, pero a novidade era o alleo... Toda a poes¨ªa de Editorial Losada, Franz Fanon, ?luard, Eco, Ionesco, Camus, Sartre, Sastre, Anouilh, Par¨ªs...", recorda un dos que non cantaba, o escritor Ferm¨ªn Bouza ?lvarez. Claro exemplo da s¨ªndrome de S¨ªsifo, seu pai, Ferm¨ªn Bouza Brey, que 40 anos antes fora un dos que empuxara para po?er a cultura galega no mundo, pregunt¨¢balle desorientado ¨® ent¨®n a¨ªnda non xornalista Perfecto Conde: "P¨®deme explicar por que o meu fillo ¨¦ prochino?"

"O mundo aquel era moi distinto, e non mellor ca este", comentoume hai anos, sen nostalxia aparente, o daquela cantautor e agora acad¨¦mico da Espa?ola, Guillermo Rojo. Pero aquela xente, inexplicablemente prochinos, guiadamente prosovi¨¦ticos ou incipientemente nacionalistas, puxeron as bases para que Galicia, como di o t¨®pico pol¨ªtico, non seguise perdendo m¨¢is trens da modernidade. A falta de memoria ¨¦ t¨ªpica das sociedades que non son donas de si, ou que non se asumen como tais, pero como Ferr¨ªn adoita recordar que lle dic¨ªa sempre Otero Pedrayo: "Aquilo m¨¢is valioso que temos ¨¦ o que sobrevive ¨® naufraxio dos ideais adolescentes".