"Estou orgulloso de abrir mercados e ser independente"

Carlos N¨²?ez (Vigo, 1971) ¨¦ o m¨²sico galego de maior reco?ecemento internacional. Acaba de ser galardonado como mellor artista continental cun dos premios musicais mais prestixiosos do mundo, o Ireland's Music Award, a primeira vez que se concede a un m¨²sico non brit¨¢nico. Ven de triunfar no Festival Interc¨¦ltico de Lorient, onde as 4000 persoas que puideron mercar unha entrada disfrutaron da presentaci¨®n do seu ¨²ltimo disco, Alborada do Brasil, que el cualifica como "viaxe inici¨¢tica" na busca das orixes do seu bisav¨®, emigrante a principios do s¨¦culo XX.

Pregunta. Non lle est¨¢ indo nada mal con este novo disco.

Resposta. ? o peor momento da historia para sacar un disco pero, de todos os discos que saquei, ¨¦ o que mellores cr¨ªticas colleitou. Estou contento e sorprendido, a¨ªnda que as vendas non son o que eran hai uns anos.

"Xa percorr¨ªn o cami?o do celtismo. Agora busco outros horizontes" "

"N¨®s estamos m¨¢is preto do Brasil que os propios portugueses"

"Aqu¨ª hai unha perigosa tendencia ao mudar en m¨²sico-funcionario"

"O poder lisboeta sempre atendeu m¨¢is a Madrid que a Galicia"

P. As vendas non ser¨¢n as de antes, pero a xulgar pola produci¨®n e os colaboradores (Carlinhos Brown, Lenine, Adriana Calcanhoto...) d¨¢ a impresi¨®n de que fixo ¨¢s cousas ¨® grande.

R. Facer este disco tivo algo de locura. Non s¨® ¨¦ un disco, ten outra parte que se est¨¢ a rematar e que ¨¦ un documental musical. Para min facer un disco ¨¦ algo mais que meterse nun estudio. A m¨²sica son aventuras,viaxes e vivencias. Por iso met¨ªnme a fondo no Brasil, e por iso este disco ¨¦ un disco moi caro, no que invertimos moito.

P. Cando di caro, canto?

R. M¨¢is de 30 mill¨®ns das antigas pesetas...

P. Que descubriu musicalmente no Brasil?

R. Hai un esp¨ªrito galego moi presente levado al¨ª polo Portugal do Norte. Portugal div¨ªdese entre Lusitania, o Portugal da viola (a guitarra), e o Portugal do Norte, Gallaecia, o da gaita. Acabou ga?ando o da guitarra, como en Espa?a, pero eu creo que o Portugal do Norte foi o que mais aportou, o que est¨¢ conectado a Galicia, e o que fun descubrindo no Brasil. A mi?a intuici¨®n como artista ¨¦ que Galicia no Brasil funciona.

P. Cal ¨¦ a s¨ªntese desa conexi¨®n galaico-brasileira?

R. A parte galaica est¨¢ a¨ª metida, pero transformouse. A gaita chegou a Brasil e desapareceu, pero as melod¨ªas permanecen claramente na m¨²sica de baile. O acorde¨®n colleu logo protagonismo e as¨ª o reflicten as s¨²as denominaci¨®ns: no norte ch¨¢manlle sanfona, e no sur, ch¨¢manlle ao acorde¨®n nada menos que... gaita! Brasil copula con todas as m¨²sicas. Sen mestura non haber¨ªa Brasil.

P. Que saben en Brasil de Galicia?

R. Co?ecen o Cami?o, pero creo que non saber¨ªan ubicar Santiago. Galicia al¨ª non existe, excepto para pequenas minor¨ªas. Brasil non ten un co?ecemento de n¨®s como te?en no ¨¢mbito celta e mesmo en EE UU.

P. Os artistas que colaboran no disco co?ec¨ªan a tradici¨®n musical galega?

R. Carlinhos Brown co?ece alg¨²ns dos nosos ritmos, porque ¨¦ de Baia, e Baia est¨¢ cheo de galegos, Adriana Calcanhoto adora a Mart¨ªn Codax e enc¨¢ntanlle os trovadores medievais. G¨²stalles que a s¨²a lingua non ve?a de Portugal, sen¨®n de Galicia. D¨¢lles sensaci¨®n de maior¨ªa de idade. Os cantantes brasileiros son herdeiros dos nosos trovadores... Parece como se Martin Codax fose un tipo cool que vive en Rio e cea sushi nun xapon¨¦s.

P. Que papel pode ter a m¨²sica galega na Lusofon¨ªa?

R. Non me gusta a etiqueta de Lusofon¨ªa, ¨¦ caer nas redes do poder lisboeta, ao que sempre lle interesou mais Madrid que Galicia. N¨®s estamos m¨¢is preto de Brasil que os propios portugueses. Brasil ¨¦ moito mais galego que lusitano, e ese ¨¦ un potencial a¨ªnda non codificado de forma pol¨ªtica. A trav¨¦s dun libro de Paz-Andrade descubr¨ªn un termo, o de "galecidade", esa ¨¢rea enorme conectada ling¨¹isticamente con 200 mill¨®ns de persoas.

P. Xa que fala das posibilidades da lingua, que lle parecen os debates sobre o idioma?

R. Cando Alonso Montero me contou que Rosal¨ªa falaba con Murgu¨ªa en castel¨¢n, comprend¨ªn bastantes cousas. Todo isto a quen menos beneficia ¨¦ ao galego. Que o galego non ten futuro? Xa lle gustar¨ªa a Catalu?a que o catal¨¢n o entendesen 200 mill¨®ns de persoas. Brasil pode darnos a autoconfianza que necesitamos. Pero para iso temos que empezar mais atr¨¢s, explicando aos nenos na as enormes posibilidades do galego.

P. En que lingua foi criado?

R. O castel¨¢n foi a mi?a lingua materna e aprend¨ªn galego na escola. Nunca, ata agora no Brasil, reflexionara tanto sobre a importancia do galego. Aqu¨ª non se transmite ben esa idea. E a min non me interesa a autodestruci¨®n continua. Hai que darlle a volta como fan os irlandeses. A quen lle importa se os Chieftains son de dereitas ou de esquerdas? No grupo te?en prohibido falar de relixi¨®n e de pol¨ªtica. Hai esa idea de que o pa¨ªs est¨¢ por enriba de todo.

P. Que sup¨®n ser galardoado con Ireland's Music Award?

R. Ufff! ? un gran premio. En Irlanda son un irland¨¦s m¨¢is. Sentinme levando o facho de Murgu¨ªa e chegando ¨¢ meta logo dunha carreira de m¨¢is de cen anos. Un artista ¨¦ catalizador das enerx¨ªas que recibe do lugar onde mama, un medium entre a t¨²a cultura e o mundo. Xa te?o andado o cami?o do celtismo e agora hai que buscar outros horizontes.

P. O seu deb¨² (A irmandade das estrelas, 1996), coincidiu co boom dos gaiteiros. Houbo evoluci¨®n?

R. Ese boom foi interesante sobre todo polo apoio de xente de f¨®ra como os Chieftains ou Ry Cooder. Pero despois houbo unha sobreexposici¨®n que queimou moit¨ªsimo, demasiados concertos gratu¨ªtos, un empacho devastador. Ese pulpo e gaitas gratis para todos acabou sendo perigoso. O p¨²blico chegou a non distinguir uns artistas de outros.

P. Por iso, durante un tempo, actuou menos en Galicia?

R. Despois do segundo disco [Os amores libres, 1999] optamos por fuxir ao estranxeiro. Aqu¨ª tocaramos teito e cambiar era preciso. Bot¨¢monos outra vez ¨¢ estrada, en furgoneta, a Alema?a, onde non nos co?ec¨ªa, buscando p¨²blico xenu¨ªno. Estou moi orgulloso de ter aberto mercados e ser independente.

P. Abriu mercados, vendeu milleiros de discos e converteuse nun m¨²sico prestixioso. Pero moitos dos seus colegas qu¨¦ixanse de que en Galicia ¨¦ dif¨ªcil vivir da m¨²sica.

R. Non sei se ¨¦ as¨ª, ou ¨¦ que aqu¨ª existe a perigosa tendencia ao funcionariado. C¨¢ese axi?a no de ser m¨²sico-funcionario e ese ¨¦ outro tipo de artista. Outra cousa ¨¦ ser un profesional e estar no mercado. Vivir da m¨²sica ¨¦ moi duro. Ser gaiteiro foi de sempre un oficio como o zapateiro ou a redeira, un oficio cun mercado e cun p¨²blico, non un funcionario.

P. Despois de transitar pola senda irlandesa, de se achegar ao flamenco, e agora a conexi¨®n galaico-brasileira, Asia ser¨¢ o vindeiro destino?

R. No 2010 iremos a China e a Xap¨®n imos todos os anos. Pero hai que darlle tempo. Agora estou nun proxecto con orquestras sinf¨®nicas, que xa fixemos en Alema?a, Cuba, Xap¨®n, Francia e Irlanda... Estamos esperando para facelo aqu¨ª na casa.