Electr¨®nicos de periferia

Xerm¨¢n Viluba, guitarrista nos m¨ªticos Skornabois e agora o cerebro ¨²nico de Zimmer 103, fai unha composici¨®n de lugar contundente: "O que agora est¨¢ rompendo en todo o mundo ¨¦ unha electr¨®nica de extrarradio, que bebe de elementos folk sen ning¨²n tipo de reparo". A noci¨®n de centro e periferia reconfig¨²rase para a m¨²sica ¨¢ mesma velocidade que a informaci¨®n circula nas redes dixitais. Se unha banda neoiorquina pode situarse no olimpo pop previo saqueo na r¨ªtmica africana, a escena galega tam¨¦n abebera nos cinco continentes. Na viaxe de volta, a tradici¨®n e o folk cr¨²zanse coas novas tecnolox¨ªas, os patr¨®ns electr¨®nicos, a estratexia do sampleo ou os aires dance. O son traduce o futuro anterior da m¨²sica galega. Ao d¨²o Grupoh, agochados tras o anonimato e m¨¢scaras de wrestling, pr¨¦stalles teorizar sobre a "galitr¨®nica, a m¨²sica en galego do s¨¦culo XXII".

"A electr¨®nica que rompe en todo o mundo ¨¦ de extrarradio"

Para Viluba, partidario de botar as canci¨®ns de Zimmer 103 en pequeno formato -ep¨¦-, bastardizar a electr¨®nica serve, ademais, para ga?ar independencia. "Fas a canci¨®n e distrib¨²ela ti mesmo", explica quen descubriu a maquinaria no rock a trav¨¦s de Stone Roses. "Enfr¨®ntaste ¨¢ canci¨®n igual ca un pintor ao lenzo, ti s¨®, sen mediaci¨®n". Hat trick compareceu no netlabel A Regueifa hai xa tres anos. Logo, o seu alcume aparece en numerosos discos compartidos polas m¨¢is diversas causas: homenaxe a Andr¨¦s Dobarro, apoio ao peri¨®dico mensual Novas da Galiza, acompa?ando ¨¢ marca de camisolas Caramuxo. "Coa electr¨®nica procuro antes a construci¨®n de canci¨®ns que o ¨¢lbum de 12 ou 13 temas; xa non somos os Led Zeppelin".

Zimmer 103 utiliza a sorna para situar o seu proxecto no mapa das m¨²sicas sintetizadas. "Podes crear a t¨²a propia etiqueta, iso ¨¦ outra vantaxe da electr¨®nica. A mi?a, afrobeat feito na Galiza", ri, "ou electrofolk alien¨ªxena". No monllo de temas que ultima anda detr¨¢s do "punto electr¨®nico do etnofolk". Para cumprir obxectivos, emprega discusi¨®ns rexistradas na aldea, regueifeiros, a oralidade popular recollida do vivo. E non dubida en falar da familia das m¨²sicas que lle interesan e que, ao seu ver, a escena galega debera ter en conta. Os angolano-portugueses Buraka Som Sistema en primeiro lugar. "Brutais". O seu kuduro -literalmente cu duro, electr¨®nica dom¨¦stica de baile orixinaria de Angola- esp¨¢llase con xeitos v¨ªricos ¨¢ vez que a estrela do tamil r&b, M.I.A, colabora nas s¨²as gravaci¨®ns.

Emilio L¨®pez cadrou con Zimmer 103 nos Skornabois. Logo dunha fugaz experiencia pachanga con Alkarpa -acr¨®nimo de albaneis, carpinteiros e palistas-, constitu¨ªu a Safari Orquestra. "Con Skornabois usabamos caixas de ritmos Rolland e, contra o final mercamos dous samplers", lembra, "logo topamos con Arturo Vaquero e todo cambiou". Vaquero rexe os estudios Abrigueiro, en Friol, pero editou as s¨²as ideas electropop co nome de Humanoid. Tam¨¦n coincidiu con L¨®pez e o escritor Santiago Jaureguizar en Elviscristo Furious Machine, a comezos de d¨¦cada.

Safari Orquestra botar¨¢ en xaneiro Ben deitei, o seu primeiro longa duraci¨®n. "A nosa base ¨¦ negra, black music", explica, "pero o termo safari d¨¢che dereito a ser un emperador, un aut¨¦ntico sen vergo?a". Na operaci¨®n de fusi¨®n da orquestra, perpetrada por cinco m¨²sicos entre os que se atopan Tel¨¦maco, aparecen Massive Attack, o reggae, o trip hop de Unkle ou Ant¨®n Reixa. "A electr¨®nica perm¨ªteche un son en directo limpo, contundente; non hai comparaci¨®n", arg¨²e, "a¨ªnda que te debes ao xapon¨¦s, ao aparello, e c¨ªnxeste a el".

Reixa e Os Resentidos, que al¨¢ por 1984 amplificaron a pegada da electr¨®nica sucia de Cabaret Voltaire ou Suicide en Vigo capital Lisboa, son tam¨¦n referencia para Marcos Payno, ide¨®logo de GalegoZ. "Hai xa dez anos que traballo cos cacharros, dende a ¨²ltima etapa de Xenreira", fai memoria, antes de recontar as raz¨®ns para armar GalegoZ: "Meternos coa Igrexa e co PP". Harmon¨ªas estra?as e disonancias x¨²ntanse no discurso musical "marxista-electricista, de ciberverbena" dos seus dous elep¨¦s e un ep¨¦: Galician Chimpanzee (2006), Revolution dance (2007) e Vi?eron da Galiza Interior (2009). O raggamuffin combina co techno e a mestizaxe entendida con retranca. Le Glamour Grotesque deu sa¨ªda aos fedellos sonoros de Payno -o seu single titulouse Rocco Varela-, quen arestora prepara tecnopunk, coa voz do cantante dos garaxeiros Novedades Carminha, baixo a denominaci¨®n New Border.

Pero o experimento m¨¢is radical ¨¦ o que trazan en Projecto ['trepia]. "Decat¨¢monos de que a m¨²sica tradicional proced¨ªa con secuencias r¨ªtmicas moi sinxelas, ternarias", relata Xandre Outeiro, "semellantes a patr¨®ns electr¨®nicos, e decidimos probar a combinalos". O resultado ofrece m¨²sicas absolutamente peculiares nas que rebotan a un tempo ecos do folk arcano, Aphex Twin, Mathew Herbert ou o punk industrial. "Reduc¨ªmonos cada vez m¨¢is, tendemos ao minimal e agora metemos sintetizadores", resume Outeiro, quen reco?ece d¨¦bedas de partida con certa Mercedes Pe¨®n ou cos fineses Hendingarna.

Projecto ['trepia] transitaron a v¨ªa inversa ¨¢ maior¨ªa de coet¨¢neos. A partir das escolas de m¨²sica tradicional, remataron nun f¨¦rtil experimentalismo que incl¨²e videocreaci¨®n e "deconstruci¨®n" da danza aut¨®ctona. "Somos un proxecto de investigaci¨®n; non sabemos cara a onde imos", admite. Polo momento, A Regueifa botou o seu impactante disco curto hom¨®nimo e para o ver¨¢n contan con estrearse en longo.

O dia?o e a mona, do zanfonista Xurxo Roman¨ª, as primeiras gravaci¨®ns de Fanny & Alexander, nas que samplean gravaci¨®ns folcl¨®ricas de campo, Bonovo ou mesmo Emilio Jos¨¦ e o seu internacionalmente c¨¦lebre Chorando apr¨¦ndese poder¨ªan encaixar nunha constelaci¨®n de sonoridades non completamente anal¨®xicas sen medo a dialogar co propio ancestral.