O faro da cultura feminista fai un cuarto de s¨¦culo

O primeiro cuarto de s¨¦culo da revista Festa da palabra silenciada vaise conmemorar este ser¨¢n (20.00 horas) no Museo do Mar de Galicia, en Vigo. O acto simboliza esoutros festexos que se producen cando, cada ano desde 1983, sae do prelo un novo n¨²mero dunha publicaci¨®n nacida en Galicia e que hogano conta cunha not¨¢bel presenza exterior. Un foro de opini¨®n, de creaci¨®n e de investigaci¨®n sobre das mulleres e, sobre todo, das mulleres, editado en papel pola asociaci¨®n Feministas Independentes Galegas (Figa) e subvencionada polo Concello de Vigo.

"Cando comezamos, nin sospeitaba que puidesemos ter chegado ata aqu¨ª", revela Mar¨ªa Xos¨¦ Queiz¨¢n (Vigo, 1939), figura capital na cultura galega contempor¨¢nea, feminista, escritora, investigadora, tradutora e docente. "A fundaci¨®n da Festa respostou ¨¢ necesidade de sacar ¨¢ luz as ideas feministas e a escrita das mulleres, d¨²as cuesti¨®ns b¨¢sicas en toda publicaci¨®n feminista; logo a revista foi collendo a s¨²a din¨¢mica propia". ? aparici¨®n do primeiro n¨²mero en 1983, cun soporte editorial c¨¢seque artesanal, seguiulle a publicaci¨®n dun monogr¨¢fico dedicado a Rosal¨ªa en 1985, co que se estrea o dese?o da revista, obra da acad¨¦mica Margarita Ledo. "No mantemento do aspecto da publicaci¨®n ¨¦ o ¨²nico no que somos conservadoras!", ri Queiz¨¢n. Ademais da relectura revolucionaria, por feminista, dun dos mitos da literatura galega, o n¨²mero 2 inaugura o costume da Festa de facer monogr¨¢ficos sobre escritoras: Francisca Herrera (n?3), Xohana Torres (n?4), Emilia Pardo Baz¨¢n (n?7) e Mar¨ªa Mari?o (n?21) ser¨¢n as seguintes. Queiz¨¢n lembra o enfado dalg¨²ns galeguistas "empe?ados en seguir enfrontando a Rosal¨ªa de Castro e a Emilia Pardo Baz¨¢n, cando elas d¨²as nunca foron inimigas".

"Cando comezamos, nin sospeitaba que ¨ªamos chegar at¨¦ aqu¨ª", di Queiz¨¢n

"Os homes que len en Galicia son os m¨¢is concienciados no feminismo"

A xeito de estado da cuesti¨®n, outros asuntos, todos explorados desde unha ¨®ptica feminista, como a literatura infantil, o erotismo, colonialismo e sexismo, a abolici¨®n da prostituci¨®n, a violencia ou a ciencia. Outros trazos caracter¨ªsticos da revista son as p¨¢xinas reservadas ¨¢ creaci¨®n literaria e pl¨¢stica e ¨¢ cr¨ªtica, con emprego exclusivo do galego como lingua orixinal e de traduci¨®n. "A cuesti¨®n era demostrar que as mulleres galegas eramos quen de escribir e de investigar, da¨ª a idea de que a publicaci¨®n estivese feita exclusivamente por mulleres", relata a directora. A n¨®mina de colaboradoras supera os 600 nomes e contrad¨ª os libros de historia, "de onde sempre estivemos ausentes". A cifra testemu?a o labor de est¨ªmulo que a Festa supuxo para as investigadoras e o vigoroso pulo ¨¢ literatura feita por mulleres, en especial, mais tam¨¦n a outras artistas como recolleu o especial Nov¨ªsimas pintoras galegas, que constitu¨ªu o n¨²mero 11 e que tivo correspondencia paralela nunha exposici¨®n de pintoras mozas que se celebrou na Casa das Artes de Vigo.

A visibilizaci¨®n das escritoras ¨¦ unha das conquistas m¨¢is celebradas nestes 25 anos de construci¨®n dun "canon de pensamento feminista", como indica a fil¨®loga M¨®nica Bar, estreita colaboradora de Queiz¨¢n e estudosa dos movementos reivindicativos das mulleres. "At¨¦ os anos 80 do pasado s¨¦culo, a conciencia feminista galega pasaba por un longo per¨ªodo especial. Que hoxe non sexa as¨ª d¨¦bese en gran medida ¨¢ funci¨®n da Festa da palabra silenciada. Revista que mestura, talmente como na vida se mesturan, as obreiras, as fil¨®sofas, as cient¨ªficas e as literatas", escribe a poeta e ensa¨ªsta Mar¨ªa do Cebreiro nas p¨¢xinas do n¨²mero conmemorativo. A coincidencia, nos 90, de voces po¨¦ticas ao redor do erotismo l¨ªrico brindou ¨¢ cr¨ªtica a oportunidade de falar de "xeraci¨®n da festa da palabra silenciada".

A partir do n¨²mero 14, sobre arquitectura e urbanismo, publicado en 1998, prod¨²cese un cambio decisivo na publicaci¨®n: empezan a escribir os homes. "Por d¨²as raz¨®ns fundamentais", explica Queiz¨¢n, "porque nos anos anteriores xa demostraramos que eramos quen de sermos autoras e porque ao principio non hab¨ªa homes galegos capacitados para escribiren na Festa! Alg¨²ns, pouco a pouco foron fac¨¦ndose feministas". A revista f¨ªxose eco da tendencia no n¨²mero 22, dedicado aos feministas. "O papel de revistas como a Festa ou Andaina, cabo das nosas publicaci¨®ns a t¨ªtulo individual labraron un ambiente de co?ecemento; estou convencida de que os homes que len en Galicia son os m¨¢is concienciados neste eido, de feito, ¨¢s veces escoito homes que falan coma min!", apunta Queiz¨¢n.

Ao longo destes 25 anos, tam¨¦n evolucionou a li?a editorial desde a reivindicaci¨®n da diferenza at¨¦ o feminismo ilustrado no que se posiciona Queiz¨¢n na actualidade. "Como todos os movementos reivindicativos, o autoco?ecemento, a identidade e a diferenza foron os nosos puntos de partida, pero a informaci¨®n evolucionou e coa democracia moitas ideas foron convert¨ªndose en prexu¨ªzos, como o ¨¦ pensar que filtrarse no sistema ¨¦ acomodarse ao patriarcado. Este cambio foi doloroso e provocou d¨²as escisi¨®ns en Figa", recorda a directora da revista, "mesmo podo chegar a aceptar que algunhas veces te?amos que ser c¨ªnicas e obedientes para sermos aceptadas e ir introducindo os nosos valores nos ambientes de poder".