O so?o inc¨®modo de Tocqueville

O catedr¨¢tico Carlos Alonso del Real dic¨ªa que hai tres tipos de intelectuais: os de dereitas, os de esquerdas e os inc¨®modos. No caso de que Xavier Roig se deixe cualificar como intelectual, haber¨ªa que etiquetalo como intelectual inc¨®modo. Consultor e home de empresa, ensa¨ªsta, docente no Centro de Estudios Internacionais e afoutado liberal, publicou La dictadura de la incompet¨¨ncia en 2008, un volume ferozmente cr¨ªtico coa canibalizaci¨®n da sociedade civil polo Estado e as s¨²as todopoderosas burocracias. Obra de grande ¨¦xito, agora aparece en lingua galega grazas ¨¢ 2.0 Editora.

A ditadura... ¨¦ unha peza desafiante, callada de afirmaci¨®ns rotundas e xu¨ªzos esmagadores, taxativamente can¨®nica nas s¨²as formulaci¨®ns liberais que presta ler en Galiza, agora gobernada por unha nov¨ªsima dereita que se reivindica delas a comenencia. A primeira virtude do libro ¨¦ que achega enunciados claros dalg¨²ns problemas do noso tempo, a segunda ¨¦ que estimula a discrepancia con soluci¨®ns. O seu arrinque ¨¦ o "travestismo social da verdadeira sociedade civil", a s¨²a colonizaci¨®n polo Estado, o perigo do intervencionismo p¨²blico e a pasividade cidad¨¢ que prende "nunha sociedade drogada polo exceso de beneficios sociais". Roig certifica o afastados que estamos do que Alexis de Tocqueville atopou en Am¨¦rica, unha naci¨®n emerxente na que a sociedade civil era todo e o Estado apenas nada.

As¨ª, a responsabilidade principal da s¨²a deleiba actual est¨¢ na prepotencia do Estado, no ego¨ªsmo dos seus xestores, na desconfianza do libre mercado, na desconsideraci¨®n da iniciativa privada e no medo ¨¢ globalizaci¨®n e ¨¢ competencia. Funcionarios, clase pol¨ªtica e o progresismo cargan coas culpas, singularmente o "progresismo escler¨®tico con muletas do 68", "unha aut¨¦ntica caste -co seu poder econ¨®mico, os seus xornais, o control hexem¨®nico das escolas, as s¨²as editoriais, a s¨²a xustiza debidamente condicionada".

O autor repasa as fendas que anuncian a ru¨ªna das noutrora sociedades do benestar e tam¨¦n nos aguilloa inmisericorde coas moitas incompetencias do Estado Providencia. De certo, hai que buscar novas pol¨ªticas sociais para a igualdade de oportunidades, cun maior ¨¦nfase na equidade e na asignaci¨®n eficaz dos recursos a quen realmente os precisa. Debate pendente que, coa coartada da actual crise econ¨®mica, qu¨¦rese retirar do temario da esquerda asegurando a imposibilidade dun Estado de Benestar 2.0 sustent¨¢bel.

Hai afouteza na vindicaci¨®n da sociedade civil que Roig delimita cun economicismo abusivo que far¨ªa as delicias dos primeiros marxistas; ¨¦ radicalmente discut¨ªbel que a pertenza e compromiso coa sociedade civil dependa de quen che pague a n¨®mina e que cobrar da Administraci¨®n sexa raz¨®n para exclu¨ªrte dela. Os cl¨¢sicos hai tempo que cartografiaron os reinos do Pr¨ªncipe, do Mercador e do Cidad¨¢n: o Estado, o mercado e a sociedade civil. Por veces o autor escribe sociedade civil pero est¨¢ falando tan s¨® de mercado.

Roig ¨¦ un apaixonado da globalizaci¨®n e un atento escrutador dos cambios do eixe da rotaci¨®n econ¨®mica e cultural do mundo a¨ªnda que, ¨¢s veces, ent¨¢lase na linguaxe da Guerra Fr¨ªa: a pantasma do comunismo estatalista hai tempo que non percorre Europa; non ¨¦ moi sutil mesturar palla fascista con allos paleocomunistas e bugallos socialdem¨®cratas.

A intelixente, pero vesga, ollada de Roig saca de cadro unha inc¨®moda evidencia: Tocqueville fai mellor parella con Gramsci que con Milton Friedman. De feito, a sociedade aberta dos liberais ¨¦, hoxe, m¨¢is refutada polos neoconservadores (liberais que lle te?en medo ¨¢ igualdade) que por socialistas ou socialdem¨®cratas. Cando Tocqueville acorda do seu so?o de liberdade, a desigualdade de oportunidades que os mercados m¨¢is crueis impo?en aos m¨¢is d¨¦biles segue a¨ª. Lai¨¢base un campesi?o nicaraguano: "Eu quero ser liberal, pero a pobreza non me deixa".