Recuperando a 'xeraci¨®n perdida' do rock

Na m¨²sica en Galicia, entre os grupos da movida dos oitenta e o brav¨² ou o indie de finais dos noventa, houbo algo m¨¢is ca un burato negro. Houbo planetas enteiros como Eskizos, a¨ªnda que os medios xa perderan interese e o p¨²blico empezaba a reducir o seu consumo ¨¢s propostas da industria. Eskizos foi un grupo de rapaces de 14 anos que xurdiron na Coru?a en 1988 e percorreron como cometas os ceos do pop-rock (ou m¨¢is ben do garage e a psicodelia) con concertos multitudinarios nos poucos escenarios que quedaban e vendendo ata 500 copias dun EP nunha soa actuaci¨®n, ata disolverse en 1992, cando ti?an pendente a gravaci¨®n do seu primeiro LP e a s¨²a primeira xira por Espa?a. A vindeira semana, case vinte anos despois da s¨²a desaparici¨®n, sair¨¢ Eskizos 1989-1993 (no selo Mushroom Pillow), recompilaci¨®n dos seus dous EPs editados, temas in¨¦ditos e gravaci¨®ns de directos que se presenta ma?¨¢ na FNAC da Coru?a.

A psicodelia e o rock de Detroit, antes do indie, vi?eron con eles

"Non hab¨ªa instrumentos nin locais, pero n¨®s iamos a morte"

Eskizos comezaron sendo tres rapaces que se co?ec¨ªan do instituto, de xogar ao f¨²tbol e de ter uns gustos musicais semellantes. "Eramos uns nenos, pero escoitabamos aos grupos da cidade, Radio Oc¨¦ano ou Viuda G¨®mez e ti?amos ganas de facer algo", di Pedro Granell, voz, guitarra e principal compositor da banda. "Gust¨¢bannos Jimi Hendrix, e os Rolling, e os nosos compa?eiros ti?an outras preferencias. Pedro Granell e Antonio Astray tocaban a guitarra e eu nada, pero xunt¨¢monos na finca dos pais de Pedro, eu improvisei unha bater¨ªa e comezamos a ensaiar", recorda Luis Garrido.

Aqueles ensaios frutificaron nun concerto inicial na hoxe considerada m¨ªtica sala coru?esa Punto3, e o non menos m¨ªtico Jes¨²s Ordov¨¢s comezou a pinchar entre eloxios o seu tema La ¨²ltima lambretta. E a¨ª empezou todo.

"Daquela non hab¨ªa circu¨ªtos de actuaci¨®n, nin m¨¢nagers. Chegamos despois de que os sobreviventes da movida estaban ya nas majors, nas grandes discogr¨¢ficas, e tivemos que refacer o underground de novo", analiza Granell (parente, por certo, do pintor surrealista Eugenio Granell). Ao tr¨ªo inicial sum¨¢ronse ao baixo Dani Punta, ex de Viuda e de Radio Oc¨¦ano, e Jos¨¦ Carral, tam¨¦n cunha longa traxectoria noutros grupos. "Carral ti?a, ademais de moito gusto musical, unha actitude m¨¢is rockeira, que a n¨®s nos faltaba, iso de que as cousas hai que pelexalas", recorda Garrido. As¨ª, partindo de influencias de The Stooges e de MC5 e outras menos co?ecidas como The Scientists, foron -cos lugueses Los Contentos- a primeira referencia en Galicia de x¨¦neros como o glam ou a psicodelia. De feito o seu disco con catro temas Los Eskizos (Subterfuge, 1991) foi dos primeiros que sacou o selo madrile?o pouco despois de deixar de ser un fanzine e moito antes de lanzar as carreiras de Australian Blonde, Manta Ray, Dover, Mastretta ou Fangoria. Eskizos editaron EP practicamente p¨®stumo, Turn off the light (De Pl¨¢stico Guay, 1993) e desapareceron en setembro de 1992, cun concerto no Playa Club da Coru?a.

"Cumprimos os 18 anos, e ti?amos que ir estudar f¨®ra. Eu, filosof¨ªa a Santiago; Luis, piloto a Salamanca. Non ti?a sentido profesionalizarnos", considera Granell. "Penso que a¨ªnda que eu fose a Santiago, teri¨¢monos desfeito igual. Xa estabamos un pouco saturados, a¨ªnda que Pepe Carral quer¨ªa seguir". De feito, quitado Dani, que deixou de tocar, e Carral (faleceu pouco despois) os do tr¨ªo eskizo inicial seguiron na m¨²sica. Pedro Granell, ¨¢ fronte de Kozmic Muffin, outro grupo seminal do rock progresivo, e logo con Sils Maria (unha homenaxe ao seu admirado Nieztsche) e agora prepara outro proxecto. Luis Garrido sigue combinando o seu traballo de piloto con colaboraci¨®ns con Antonio Astray (Las Peluqueras, Bummer) que tam¨¦n fundou High Time e a s¨²a banda actual, Los Espirituosos.

O responsable de Eskizos 1989-1993 e de Mushroom Pillow ¨¦ outro coru?¨¦s daquela xeraci¨®n e tam¨¦n emigrado, Marcos Collantes. "Penso que foi un dos grupos m¨¢is importantes de Galicia e hai que reivindicar a s¨²a m¨²sica. Ti?an un mont¨®n de potencial, e se quedaron en algo local foi debido ao momento en que viviron. Hoxe quizais ser¨ªa outra cousa", di. A recompilaci¨®n de toda a s¨²a obra non ser¨¢, de todas formas, motivo para tentar recuperar aquel potencial. "Volver ser¨ªa complicado e perverter a historia. Pode ter graza facer algo nost¨¢lxico cos amigos, unha festa", apunta Astray. "Como moito, algo parecido a un concerto, porque estamos facendo un documental", asegura Granell.

En calquera revival, a¨ªnda que sexa discogr¨¢fico, ¨¦ inevitable a comparaci¨®n antes-agora. "Hoxe o mercado ¨¦ unha merda, pero os grupos soterr¨¢neos son moi interesantes, hai unha chea de festivais, p¨®deste autoproducir e autodifundir... Se tivesemos daquela esas condici¨®ns, outro galo cantar¨ªa", considera Garrido.

"Non eramos uns virtuosos, pero cri¨¢molo. Non hab¨ªa instrumentos, nin locais de ensaio, pero iamos a morte. Traballo como t¨¦cnico de son nunha sala de concertos e hoxe os rapaces tocan mellor, alg¨²ns te?en frescura, pero poucos", analiza Astray. "Agora ¨¦ totalmente deprimente como se venden as cousas e como se fan. Na Coru?a hai xente facendo m¨²sica, pero nada demasiado salientable, ningunha xeraci¨®n. En Vigo si hai, pero en xeral non vexo ¨¢ xente mov¨¦ndose", di Granell, acedamente nietszcheano coma sempre.