O neno labrego e o 'Black Power'

Eu son Bel¨¦n. Unha nena de cidade con pais da aldea. Coma quen di, unha falsa urbanita. E ademais, neta de caseiros. Porque a mi?a avoa Avelina a¨ªnda traballa nas terras do Amo, e sempre lle chama as¨ª, con A mai¨²sculo, temor e reverencia. Como os escravos negros do meu exemplar d'A Cabana do T¨ªo Tom.

Nos anos oitenta da mi?a nenez, -cando lin Memorias dun neno labrego, d¨²as d¨¦cadas despois s¨²a publicaci¨®n-, a¨ªnda quedaban caseiros en Galicia, como a mi?a avoa Avelina. E Amos. Donos do lar e dos labrad¨ªos, aos que hab¨ªa que pagarlles renda e entregarlles a metade da colleita, aos que non convi?a contrariar porque "se eles queren, n¨®s teremos que deixar a casa e as leiras". E ese era tam¨¦n o libro de familia de moitos Balbinos que fuxiran da aldea, "pequena, estreita", e a arrombaran no pasado, co recordo oprobioso da miseria e da ignorancia, da humillaci¨®n. No pasado e nas fins de semana.

Para moitos fillos de Balbinos, coma min, a aldea, ese "territorio de lama e fume", era a reserva india dos ver¨¢ns e dos domingos, as tortillas de ovos da casa e as caixas de patacas novas no maleteiro do 127. De luns a venres, unha herdanza que era mellor agachar e da que cumpr¨ªa arredarse cun desprezo inmenso. Ser de la argolla era a peor ignominia posible na Coru?a da mi?a adolescencia, e os desertores do arado tam¨¦n cuspiamos con deleite o m¨¢is grave insulto, non fose que algu¨¦n ousase delatarnos: Pail¨¢n!

Se xa eramos libertos, u-lo noso Black Power? Para unha rapaza do extrarradio, as Memorias... non s¨® eran o relato emocionante da aprendizaxe da vida, dunha educaci¨®n sentimental. L¨¦ndoas tam¨¦n descubrimos quen eran as nosas nais e pais. E o que calaran: o fr¨ªo e a fame, a lama e a lingua, a sumisi¨®n, o orgullo, os pequenos hero¨ªsmos. E as grandes verdades que nunca pasan de moda: "Hai xentes de d¨²as castes: a que manda e a que ¨¦ mandada". A fantasma da nosa inexistente conciencia de clase. Despois chegar¨ªan os Diplom¨¢ticos para sacar do armario o desarraigo da mocidade dos barrios urbanos e convertelo en autoestima e combustible para turrar contra o mundo e os se?oritos: "Na escola non nos contaron nada dos av¨®s. Desacougo de cemento para os netos dos labreghos". Say it loud: I?m black and I?m proud. Sen nostalxia dun falso beatus ille nin folclorismo estetizante: a aldea ¨¦ o lugar no que fomos escravos, pero tam¨¦n hai cadeas f¨®ra dela, e burramia, e nepotismo.

Desde aquela, os fillos dos Manolitos e os dos Balbinos, os netos dos Amos e os dos caseiros, compartimos aulas universitarias, bolsas Erasmus, oposici¨®ns, smartphones e vida conxugal. Non ser¨ªa exacto dicir que nos igualamos, pero nalgunha altura pretendemos considerarnos iguais. Con espanto portugu¨¦s a mi?a avoa Avelina foi espectadora dese xigantesco e enganoso cambio social, e poida que aos seus 93 anos a¨ªnda estea a tempo de ver nacer unha nova servidume. Quen lle guindar¨¢ o cantazo ao fillo do se?or? "Alg¨²n d¨ªa hai que arrepo?erse".

Bel¨¦n Regueira ¨¦ xornalista.