O extra que mudou en estrela

Fernando Rey ti?a a s¨²a vocaci¨®n na arquitectura, mais a Guerra Civil non lle permitiu rematar os estudos e pagou ser fillo dun militar republicano: foi retido nun campo de concentraci¨®n, do que logrou fuxir. A s¨²a situaci¨®n persoal era delicada e o azar levouno a realizar unha proba como extra e a¨ª atopou o cami?o para ga?ar a vida. Logo chegoulle a oportunidade de exercer de dobrador e asentouse no espect¨¢culo, combin¨¢ndoo co teatro. A Laurence Olivier p¨²xolle voz en espa?ol durante anos. O seu primeiro papel con certa importancia na gran pantalla foi en 1944, en Eugenia de Montijo.

Daquela era un actor moi diferente ao que logo acadou sona internacional. Francisco Regueiro ¨¦ un dos directores cos que m¨¢is traballou e lembra: "Daquela riamos del porque era un int¨¦rprete moi engolado, realmente moi malo, e cando aparec¨ªa en pantalla asubiab¨¢molo. Na Escola de Cine non se nos ocorr¨ªa que o puid¨¦semos chamar para facer nada con el".

Fillo de republicano, na guerra fuxiu dun campo de concentraci¨®n

En 1961 comezou a s¨²a colaboraci¨®n con Lu¨ªs Bu?uel en Viridiana e a partir daquel momento a visi¨®n que se ti?a do galego transformouse completamente. "V¨ªmolo en pelis de Bu?uel e o inxenio e a imaxinaci¨®n do director soubo po?elo no seu sitio. A s¨²a morte en Tristana chegou a altas cotas art¨ªsticas e comezamos a namoralos del. M¨¢is tarde, ?ngel Fern¨¢ndez Santos e eu escribiamos para el. Inventamos o papel de pai de Franco en Madregilda para que intervise na pel¨ªcula", indica Regueiro. Pola s¨²a banda, o actor lembraba deste xeito a s¨²a relaci¨®n co cineasta aragon¨¦s no programa Boa Noite, da TVG, nos oitenta: "O encontro con Bu?uel sucedeu nun momento no que eu estaba deprimido e con desexos de abandonar. Atopeime cunhas posibilidades que eu non sab¨ªa que pod¨ªan existir nesta profesi¨®n e tam¨¦n comezou unha amizade extraordinaria. Traballar con el abriume as portas internacionais, xa que era como unha lambetada para outros cineastas contar comigo e nalgunhas pel¨ªculas, d¨ªgoo como chiste, a min me contrataron s¨® para que contase cousas de Bu?uel".

French Connection, dirixida por William Friedkin en 1971, ga?ou cinco Oscar e constituiu un suceso enorme. Rey foi contratado para interpretar ao narcotraficante franc¨¦s. "Hab¨ªa un axudante de direcci¨®n que me co?ec¨ªa e pensou que pod¨ªa dar ben o personaxe. Nos cines estadounidenses proxect¨¢base Tristana e Friedkin foi vela, pero comentou que era un se?or demasiado maior, e o axudante d¨ªxolle que non era as¨ª, que s¨® estaba moi caracterizado. Cham¨¢ronme e al¨ª fun. Logrou ser unha pel¨ªcula moi famosa, pero durante as filmaci¨®ns pens¨¢base que fracasar¨ªa e na cuarta semana interrompeuse a rodaxe porque os xefazos da Fox cr¨ªan que era tan mala que prefer¨ªan perder o di?eiro investido antes que rematala. Logo dunhas discusi¨®ns seguiron adiante e, curiosamente, o seu ¨¦xito salvou ¨¢ Fox, que estaba en n¨²meros vermellos". Do valor do filme, da s¨²a importancia hist¨®rica e da repercusi¨®n do papel protagonizado por Fernando d¨¢ boa mostra o feito de que na gala dos 80 anos dos Oscar de Hollywood en 2007. Nunha das montaxes que adoitan realizar fixeron un percorrido pola historia do cine e al¨ª aparec¨ªa a secuencia na que o coru?¨¦s saudaba burlonamente cun aceno ao polic¨ªa encarnado por Gene Hackman.

A popularidade lograda con ese filme foi un reco?ecemento, pero o galard¨®n m¨¢is importante logrouno baixo as ordes doutro aragon¨¦s, Carlos Saura, quen lle ofreceu o papel principal de Elisa, vida m¨ªa, co que acadou o premio de interpretaci¨®n en Cannes. Rey lembraba na conversa con Mar¨ªa Xos¨¦ Goyanes a chocante situaci¨®n que se produciu coa s¨²a vitoria. "Nos festivais hai sempre moitas presi¨®ns para os premios. Aquel ano os italianos fac¨ªan presi¨®n para que o levase Alberto Sordi, pero o xurado deumo a min por unanimidade e a Roberto Rossellini, presidente do xurado, non lle gustou nada que mo concedesen e na gala entregoumo un funcionario franc¨¦s. Foi unha situaci¨®n violenta, posto que cando sa¨ªn ao escenario a recollelo, nas tres primeiras filas, cheas de italianos, comezaron a berrar: Sordi, Sordi, Sordi!".

Fernando Colomo s¨® dirixiu ao herculino nunha ocasi¨®n, mais viviu un feito ¨²nico na s¨²a carreira, que aconteceu cando filmaba unha secuencia canda Klaus Kinski. "F¨ªxolle unha fisura nunha costela ao empurralo nun plano no que deb¨ªan ter unha tirapuxa e malia todo, Fernando ergueuse axi?a, seguiu rodando e a toma valeu. No resto da rodaxe debeu levar unha vendaxe. O de Kinski foi unha proba dura para todos". Afortunadamente para o realizador contar co coru?¨¦s facilitoulle o traballo, "posto que achegou moita seguridade. Era un home que aproveitaba continuamente o plano coa s¨²a ollada".

O ¨²nico Goya que ga?ou foi filmando Diario de Invierno, con Francisco Regueiro detr¨¢s da c¨¢mara. "Lembro un plano nesa pel¨ªcula rodado de noite en Madrid en exteriores no que veu dic¨ªndome. 'Paco, que fago? Non sei que facer'. D¨ªxenlle: 'Neste momento tes un medo enorme. Es o que d¨¢ a morte', e sa¨ªu todo perfecto. Actuaba cunha enorme tranquilidade e naturalidade e, ¨¢ vez, era fr¨¢xil. Viaxando con el ao estranxeiro comprobabas a s¨²a popularidade. Sempre foi moi educado, cordial e cun sentido do humor excelente. Rodou Madregilda moi enfermo e f¨ªxoo coa tranquilidade que d¨¢ saber que est¨¢s preto da morte. En Diario de invierno lav¨¢base nunha ducha r¨²stica e sa¨ªa en pelota picada cun goce enorme porque nunca o sacaran espido e quer¨ªa que na pantalla se lle co?ecese vestido, espido e con todas as peles humanas. Foi unha persoa extraordinaria", remata Regueiro.

Fernando Rey participou en m¨¢is de 230 pel¨ªculas. Exerceu como presidente da Academia das Artes e Ciencias Cinematogr¨¢ficas de Espa?a e entre as s¨²as distinci¨®ns salientan a Medalla de Ouro de Belas Artes, o Premio Nacional de Cinematograf¨ªa e o t¨ªtulo de Cabaleiro das Artes e as Letras concedido polo Estado franc¨¦s.