De Frantz Fanon a Cunqueiro

Aquela galer¨ªa das clases populares, confeccionada a modo de cat¨¢logo de curiosidades e gabinete de oficios e artes da cultura non industrial, chamouse Xente de aqu¨ª e acol¨¢. Un dos libros centrais de ?lvaro Cunqueiro, publicado por Galaxia en 1971, tam¨¦n co?eceu versi¨®n en franc¨¦s. Pero foi 21 anos despois e co t¨ªtulo Galiciens, courbeaux et parapluies. Ese Galegos, corvos e paraugas traduciuno Fran?ois Maspero e publicouno Actes du Sud, a editora fundada por Hubert Nyssen en 1978.

Curiosamente Cunqueiro, o home que xa en r¨¦xime parlamentario desprezaba a caseta da feira do libro de Vigo onde vi?a de falar o sindicalista Marcelino Camacho e ped¨ªa que a desinfectasen, acabou nas mans de Maspero, o embaixador editorial da literatura esquerdista na Francia dos anos sesenta e setenta. Foi a trav¨¦s da empresa que levaba o seu nome como xeraci¨®ns de militantes e investigadores co?eceron o anticolonialismo de Frantz Fanon -o contundente e influ¨ªnte Os condenados da terra-, os escritos revolucionarios do Che Guevara, as torturas do ex¨¦rcito franc¨¦s en Alxeria -n'O ano V da revoluci¨®n alxeri¨¢, logo censurado- ou as primeiras incursi¨®ns de Georges Perec na literatura, na revista Partisans. "En Galicia, a xente v¨¢lese do seu paraugas (e non ¨¢ inversa), os mortos metamorf¨¦anse en corvos e, por un si ou por un non, todo este bonito mundo apostrofa os humanos coa maior das familiaridades", di o paratexto desa edici¨®n de Xente de aqu¨ª e acol¨¢, que coloca a Cunqueiro "en compa?a do seus mestres: Cervantes e Rabelais".

Segundo Laurence Malingret, en 2005 adscrito ¨¢ Universidade de Santiago, Maspero traduciu a partir da traduci¨®n ao castel¨¢n, La otra gente. As¨ª o certifica Actes du Sud. Non foi, con todo, a ¨²nica paraxe da editorial francesa, cuxo fundador morreu recentemente, na literatura galega. Les Chroniques de sous-chantre [As cr¨®nicas do sochantre] apareceron naquel mesmo ano de 1992, da man de Claude Bleton e con limiar de Torrente Ballester, e, aos dous anos, L'ann¨¦e de la com¨¨te ou la bataille des quatre rois [El a?o del cometa]. A atenci¨®n de Actes du Sud ¨¢s literaturas ao sur -de Francia, ent¨¦ndese- levouna, amais, at¨¦ Suso de Toro. Foi no selo Jacqueline Chambon, integrado en Du Sud, onde Anne Bragance publicou en franc¨¦s e en 2006 Trece badaladas, pero con t¨ªtulo lixeiramente modificado e tam¨¦n con base no espa?ol: Le trezi¨¨me coup de minuit [O d¨¦cimo terceiro golpe de medianoite]. Chambon mesmo converteu en best-seller no hex¨¢gono O mandarim, de E?a de Queir¨®s.

A edificada por Hubert Nyssen foi a editorial que introduciu a Paul Auster no campo literario franc¨¦s, vai xa par 25 anos. En palabras de Xes¨²s Gonz¨¢lez G¨®mez, cr¨ªtico, tradutor el mesmo do franc¨¦s ao galego -Jules Renard, o Conde de Lautr¨¦amont, Michael L?wy ou os manifestos do surrealismo, entre outros- e especialista en literatura gala, fala a respecto de Actes du Sud como dunha "editora importante, moi potente, cunha colecci¨®n de peto de case mil t¨ªtulos". Esa que, amais de ao Nobel exipcio Naguib Mahfuz e a Stieg Larsson, puxo en circulaci¨®n boa parte da produci¨®n de Torrente Ballester, La saga/fuga de JB, Los gozos y las sombras ou Fragmentos de apocalipse inclu¨ªdos.