Unha cuesti¨®n persoal

Disque sempre se van os mellores. Por sorte non ¨¦ certo, van indo todos e os ru¨ªns non gozan de inmortalidade. Tam¨¦n se di que a morte, ou o tempo, pon a cadaqu¨¦n no seu lugar, e tampouco iso ¨¦ certo: ponnos no mesmo. A morte quere carne, non quere nomes.

D¨ªaz Pardo, que cualificaba a s¨²a vida coma unha colecci¨®n de fracasos, era dos mellores e os seus amigos non cansan de dicilo. O ¨²nico contacto que eu tiven con Isaac deuse hai dez anos cando o adiantei na autoestrada. Lembro que el levaba a xanela aberta e o vento lle alborotaba o pelo, parec¨ªa m¨¢is novo. Con esa bagaxe non podo permitirme un tratamento necrol¨®xico da noticia, as¨ª que mellor falarei dos vivos.

A vantaxe de non termos trato ¨¦ que para min segue igual de vivo que antes, un home que descolocaba porque contradic¨ªa unha anotaci¨®n do diario de Miguel Torga que te?o por atinada: "A oraci¨®n ¨ªntima de todo artista ¨¦ d¨¢deme un pouco de gloria en vida". El semellaba non querela e os encargados de dispensar a gloria cumpr¨ªanlle a vontade de prescindir dela. Unha vez morto, estes necr¨®filos expendedores de medallas danlla toda xunta.

Non sei se a morte nos iguala a todos, as cr¨®nicas necrol¨®xicas si. A que vivo lle dan igual todos os mortos? Ao enterrador. Cu¨ª?a ou Castelao, Paco del Riego ou Cela. Para o enterrador son todos o mesmo.

Quen defende o dereito ¨¢ vida antep¨®ndoo a calquera outra cousa, combate con sa?a o resto dos dereitos. De igual maneira, quen sen partir da amizade se desfai en gabanzas dos mortos, expresa a s¨²a desconfianza cara aos vivos e manifesta a s¨²a relaci¨®n enferma cos que a¨ªnda non pasamos a mellor vida, repr¨®chanos que non esteamos mortos.

Para alg¨²ns dos vivos asistentes ao enterro de Isaac a s¨²a morte ¨¦ unha perda porque te?en figuras de Sargadelos na sala, serven o caf¨¦ en cunqui?as do Castro e temen non poder repo?er a peza que rompa ao lavar. Os gabinetes e documentalistas prepar¨¢ronlles resumos biogr¨¢ficos ¨¢speros, escuros, mesmo de arrep¨ªo, pero a necrol¨®xica dos inimigos ¨¦ mellor que a redactemos n¨®s a que a redacten eles.

Hip¨®critas que visitades as tumbas dos xustos e dicides (parafraseo o Evanxeo): "Se viv¨ªsemos en tempos dos nosos pais non participariamos con eles no sangue de B¨®veda, de ?nxel Casal ou de Camilo D¨ªaz... Testemu?ades contra v¨®s mesmos que sodes fillos dos que mataron os profetas, v¨®s que hoxe disparades con silencio, d¨¢divas e homenaxes".

O enterro perm¨ªtelles centrarse no persoal. Sen embargo Sargadelos foi un proxecto m¨¢is industrial que persoal, emblema dunha idea de pa¨ªs contraria ao borrado de Galiza e da memoria do mapa que abandeira o PP. A pintura de Isaac foi combativa e pol¨ªtica, non persoal. Edici¨®ns do Castro foi memoria hist¨®rica avant la lettre, activismo escandalosamente pol¨ªtico! non persoal. D¨ªaz Pardo escavou as fosas do fascismo antes ca ningu¨¦n, quit¨¢ndolle aos crimes da guerra e a represi¨®n a terra que o franquismo lle botara enriba e que agora lle queren botar a el en forma de eloxio persoal.

Se o coro de revisionistas abrazacad¨¢veres de xogo de caf¨¦ vai ao seu sepelio para lamentar a perda persoal, equiv¨®case de enterro.