Que facer co rito

O primeiro 17 de maio non labor¨¢bel adic¨®uselle, en 1991, a ?lvaro Cunqueiro. Aquela decisi¨®n do Goberno Fraga non tivo resposta expresiva na Academia ¡ªpresid¨ªa Garc¨ªa-Sabell¡ª, pero nin editores nin libreiros se contentaron. ¡°? matar o D¨ªa das Letras¡±, falou daquela, como dono de librar¨ªa, Jes¨²s Couceiro. A cantarela rep¨ªtese cada ano desde ent¨®n, o mesmo ¡ªpero menos, quizais por ser idea antisepulcral¡ª c¨¢ idoneidade de ter que consagralo a un autor que leve dez anos morto.

Sobre a operatividade das Letras como mecanismo de promoci¨®n cultural, fala o presidente dos editores galegos, Manuel Bragado. Non se estende moito sobre o tema, no mantra ¡°da que est¨¢ caendo¡±. ¡°O m¨¢is importante agora ¨¦ a visibilidade da produci¨®n editorial e a mobilizaci¨®n social que se poida conseguir en defensa da cultura e da lingua¡±. No concreto, os editores est¨¢n cos libreiros: ¡°O 17 de maio ti?a que ser o D¨ªa do Libro Galego, c¨®mpre un acordo nacional ao respecto¡±.

D¨ªo tam¨¦n Bragado pola multiplicaci¨®n das xornadas con asuntos culturais m¨¢is ou menos an¨¢logos. Desde o D¨ªa de Rosal¨ªa (24 de febreiro, proposto este ano pola Asociaci¨®n de Escritores en Lingua Galega co gallo dos 175 anos do nacemento da matriarca) ao D¨ªa do Libro (23 de abril) ou o D¨ªa das Librar¨ªas, derradeiro venres de novembro. Un proscenio coma este 50? aniversario das Letras par¨¦celle ben aca¨ªdo para adoptar unha decisi¨®n ao respecto ¡°de forma correspons¨¢bel¡± e creando ¡°os maiores espazos de acordo e de consenso¡±. No m¨¢is concreto deste 2012 de Paz Andrade, a uni¨®n dos gremios do libro out¨®rgana, ademais da manifestaci¨®n e dos actos institucionais, os cartaces. O obxectivo, unha tirada conmemorativa de 50 carteis que pendurar nos espazos da cultura, un por cada homenaxeado no D¨ªa das Letras. ¡°? a primeira vez que nos chaman¡±, afirma o editor.

¡°Non desmerecer¨ªa o respecto e a posta en valor do 17 de maio que volvese ser d¨ªa lectivo¡±, insiste con m¨¢is decisi¨®n Ces¨¢reo S¨¢nchez Iglesias desde a AELG. Para o presidente dos escritores asociados, ¡°o importante ¨¦ que involucre ao m¨¢ximo de cidad¨¢ns pos¨ªbel, e para iso ¨¦ determinante a participaci¨®n escolar¡±. Mirando dentro e f¨®ra, sen fixar a vista no Sant Jordi ¡ªo 23 de abril ¨¦ a festa do libro en Catalu?a e trab¨¢llase igual¡ª, lembra a corte c¨ªvica que organizaron as asociaci¨®ns de veci?os da Cidade Vella no ano de Manuel Lugr¨ªs Freire (2006). Na idea de non restrinxilo ¡°¨¢ cerimonia institucional¡±.

M¨¢is preciso na encomenda, Xurxo Pati?o, da librar¨ªa viguesa Librouro, recunca no que considera ¡°real¡±. De cando os libros inzaban as casetas da Praza da Princesa o 17 de maio. ¡°Era un d¨ªa con repercusi¨®n nas librar¨ªas e no ensino e todo iso desapareceu; agora conseguimos unha ponte¡±. Para o respons¨¢bel da Federaci¨®n de Libreiros de Galicia, deste xeito ao final ¡°estamos coa liturxia, cadaqu¨¦n no acto que lle toque¡±. Librouro a¨ªnda abr¨ªa as portas ata hai catro anos, mais non compensa. ¡°? un d¨ªa de compromiso intelectual e fracaso mercantil¡±. A nivel de vendas, a rebaixa do 10% que os libreiros aplican como poden ¡ªpolo xeral ao d¨ªa seguinte¡ªnon renda. En porcentaxes de venda, s¨® o 20% ¨¦ libro comercializado en galego.

As alternativas, para a RAG, ser¨¢n ¡°as que queira o pobo¡±, pero a festividade non est¨¢ en xogo. Tampouco a norma capitular de levar morto unha d¨¦cada. ¡°Non era sen tempo que houbese unha festa c¨ªvica da xente, do pobo e da naci¨®n galegas... Os que nacemos despois da guerra levamos toda a vida cos festivos relixiosos e os do franquismo¡±. Para o secretario da RAG, Xos¨¦ Lu¨ªs Axeitos, os negocios ¡°fanse todos os d¨ªas¡±. ¡°Esta ¨¦ unha festa de todo o ano cun acto central o 17, se a xente quere cambiala que expo?a as s¨²as propostas concretas. Eu non as co?ezo¡±.

Entre a desmobilizaci¨®n do festivo e a reificaci¨®n da lingua inducida polas ¨²ltimas decisi¨®ns pol¨ªticas, fala o escritor carball¨¦s Xurxo Borraz¨¢s: ¡°O que m¨¢is me fode ¨¦ que po?an a un escritor que non pode replicar como escusa para se lexitimaren e para quitarlle ferro ao desastre dunha lingua, e unha literatura, que eles celebran morta porque xa non a conciben viva¡±.

Nun contexto presente ¡°de ataque sistem¨¢tico e rabioso ¨¢ lingua na que escribiron todos os honrados nas Letras¡±, considera, ¡°a participaci¨®n das instituci¨®ns culturais ¨¦ coma un xantar de acci¨®n de grazas compartido entre os presos de Auschwitz e os seus verdugos nazis, salvando as distancias¡±. ¡°Canto dano m¨¢is temos que ver antes de chamar o embaixador a consultas?