Literatura de aldea e ¡®best sellers¡¯?

Hai 40 anos que non leo Memorias dun neno labrego, as¨ª que toco de ouvido. A¨ªnda non temos distancia para ver o libro que ¨¦ esa noveli?a que retrata a aldea na posguerra co que tantas persoas se sentiron identificadas. Unha novela que ten tanto unha lectura sociol¨®xica como un ¨¦xito de lectores sociol¨®xico: xeraci¨®ns de persoas, principalmente var¨®ns, que se viron reflectidos no protagonista. O ¨¦xito do libro ¨¦ unha radiograf¨ªa das transformaci¨®ns da sociedade galega no tr¨¢nsito entre a aldea que se baleiraba de xente nos anos cincuenta e a Galicia actual, xa completamente urbana. Aqueles seus lectores apaixonados vi?an maiormente da aldea e ti?an soidades dela, malia que as s¨²as vidas xa eran urbanas. Al¨¦n desa lectura hist¨®rica e sociol¨®xica, seguramente exista unha outra lectura, m¨¢is profunda: o relato das transformaci¨®ns dun adolescente, unha novela de formaci¨®n. Insisto en que estou a tocar de ouvido.

A lectura hist¨®rica e sociol¨®xica xa non lles di nada aos adolescentes de hoxe, a aldea ¨¦ outra e mesmo al¨ª os m¨¢is deles te?en un p¨¦ no mundo Facebook/Twitter/Tuenti. Este tempo ¨¦ outro de cando lemos aquel libro procurando experiencias colectivas e identidade galega (Que o libro te?a unha graza propia e que se segue a actualizar conforme pasan as d¨¦cadas ¨¦ o que explica que o C¨¢ndido Paz¨® ande a¨ªnda hoxe a pasear ao Balbino, transformado desta volta en personaxe teatral).

Mais eu quer¨ªa falar doutro libro e doutro escritor. Manuel Iglesias Turnes, que sabe ben de vacas leiteiras, apareceu de s¨²peto armado cunha novela enteira sen avisar a ningu¨¦n de que tam¨¦n sab¨ªa escribir. Co?ecino hai ben anos, do sindicalismo agrario, e como o Balbino e Neira Vilas ¨¦ un rapaz de aldea. A s¨²a novela As rapazas de Xan ¨¦ exactamente unha novela de aldea, a protagonista ¨¦ a aldea galega nos anos cincuenta retratada sen idealizaci¨®n ningunha, mais con todo o cari?o e lealdade. Protagonistas as mulleres sobre todo (cousa tan rosaliana). Outra protagonista ¨¦ a lingua falada, a graza da fala. Literatura popular en todos os sentidos da palabra. Historias, emoci¨®ns e os praceres da narraci¨®n. A curiosidade mi?a ¨¦ se a¨ªnda existen aqueles lectores que se emocionaron e se reco?eceron na historia do Balbino ou se xa secou aquela fontela que levaban dentro. Non existen xa aqueles lectores? ? distinta a nosa literatura?

E preg¨²ntome tam¨¦n se a nosa literatura ¨¦ tan outra que pode xurdir nela un best seller. Tense dito veces dalg¨²n libro que era un best seller, m¨¢is con ¨¢nimo de denigrar o seu valor est¨¦tico que por reco?ecer verdadeiramente un fen¨®meno literario que si existe en literaturas normalizadas. Os fillos do mar de Pedro Feij¨®o Barreiro ¨¦ un verdadeiro artefacto best seller, cos mesmos ingredientes que La sombra del viento, O c¨®digo Da Vinci, La catedral del mar¡­ Un libro escrito en lingua galega que conscientemente procura ese gran p¨²blico que non sei se existe na nosa literatura. E logo existir¨¢? A xente que leu esoutros libros achegarase a el?