"Ergela nintzateke sariak alda nazakeela sinestuko banu"

Berrogei urterekin iritsi zaio saria eta eta ez du uste jada sariak eragin handirik izan dezakeenik bere ibilbidean. "Ergela izan beharko nuke gauzak eta nire literatur ibilbidea aldatzen ari direlako sinesteko", adierazi du Juan Olasagarrek (Iru?a, 1963). Kritikarien onespena jasota, "politikoki zuzena" izan behar duen literatur merkatua kritikatu du.

Galdera. Zer esan nahi du kritikarien onespena jasotzeak?

Erantzuna. Sari guztiak eskertzekoak dira eta nik eskerrak ematen ditut sari honengatik. Hala ere, zalantza bat sortzen zait. Espainia guztiko kritikariak elkartzen dira, baina Euskal Herritik bat bakarrik joaten da. Hortaz, ez dakit noraino den benetako saria. Prozedura ez dakit noraino ote den egokia.

"Espainiako sistema literarioari nahikoa zaio euskaldun batekin, katalan batekin eta gailego batekin, hala agintzen baitu merkatuaren legeak

G. Bat etortzen dira kritikarien gustuak eta irakurleenak?

E. Ez, nik uste dut ezetz. Literaturaren historian zehar argi dago ez dela horrela izan.

G. Lehenbiziko eleberriarekin iritsi zaizu saria. Esanahi berezirik badu horrek zuretzat?

E. Liburuaren aurkezpenean esan nuen gaiak eta pertsonaiak aurreko poesia lanetan bazeudela; hein hain batean haien jarraipena zen.

G. Nolako eragina izan dezake sariak zure literatur ibilbidean?

E. Ez dut uste aparteko eraginik izango duenik. Gaztetan jasoz gero, agian alda zaitzake, baina niretzat idaztea bizio antzeko bat da. Nahiago dut horrelako errekonozimenduak jasotzea, baina ez lortuagatik ere nik jarraituko nuke idazten. Ergela izan beharko nuke sinestarazteko berrogei urterekin sari hau eman didatelako gauzak eta nire ibilbidea aldatzen ari direla.

G. Gaztelerazko merkatura salto egiten lagun diezaizukela uste duzu?

E. Ez dut uste. Badira sari potoloagoak gehiago errazten dutenak hori, adibidez Unai Elorriagak irabazi zuen Literatur Sari Nazionala.

G. Gustatuko litzaizuke?

E. Zalantzarik gabe. Gustatuko litzaidake Espainia, Ingalaterra, Alemania eta Ozeaniara heltzea.

G. Dena den, badirudi orain pixka bat errazagoa dela euskaratik beste hizkuntzetara salto egitea, itzulpenei esker.

E. Horrekin ados nago, baina aldi berean liburugintzak harreman gehiago dauka merkataritzarekin literaturarekin baino. Hein handi batean, Espainiako sistema literarioari nahikoa zaio euskaldun batekin, katalan batekin eta gailego batekin. Badirudi horrekin politikoki zuzena izatearen kupoa betetzen duela, posmodernitatearen ezaugarrietako bat horixe baita: euskaldun bat, gailego bat, homosexual bat, emakume bat eta abar. Eta gero daude idazleak. Adibidez, Saizarbitoria nork ezagutzen du? Oso gutxik. Eta nire ustez idazle handia da. Nire ustez Espainiako autore puntakoekin ibili daiteke, Atxaga dabilen bezala.

G. Literatura merkataritza bihurtzen ari dela diozu. Horrek alde positiborik ere izango du.

E. Hori ez da bakarrik nire gogoeta. Dena den, onartzen dut alde positiborik izan dezakeela. Baina, adibidez, Madrilgo FNACacera bazoaz eta orain bi urte Alfaguarak atera zuen idazle kroaziar baten obra eskatuz gero, ez duzu aurkitzen, ez baitago. Esan nahi dut liburuek sei hilabete irauten dutela eta gero desagertzen direla. Merkatuaren legea da hori. Obrarengan berarengan eragina du, gauza ez konplikatuak idazteko orduan. Adibidez, Claudio Coelhoren obrak, zer dira? Ba merkatuari egokitutako produktuak; kezka traszendental txiki-txikia, new age pixka bat, ontasun unibertsalak, paisaia exotikoak, gehiegi sakondu gabeko pertsonaiak, kontaketa lineala. Literatura erraza, kontsumoko literatura. Horrek guztiak eragina du produktuan.

G. Beste lanik idazten ari zara?

E. Ez, proiektuak beti daude. Baina momentu honetan ez dut fundamentuzko ezer.

G. Zergatik erabiltzen duzu hainbeste ironia zurelanetan?

E. Nire ustez arazo nagusia dugu. Gatazka bat dugu eta gatazka horrek sufrimendu asko eragin du: hilketak, mehatxuak, jendea kartzelan dago. Ironiarako gertakizunetatik pixka bat urruntzea behar da. Min egin diezaiokezu jendeari, baina aldi berean, Vaya Semanita-k adibidez erabiltzen duen ironiak tentsioak arintzeko balio du. Noski, ironiatik sarkasmora pauso txikia dago zenbaitetan eta iraingarriagoa gerta daiteke hori sufritzen ari den jendearentzat.

G. Hori guztia nola jorratu da orain arte?

E. Batzuek diote 80 eta 90eko harmakadetan ez zela horretaz idazten, agian haragi bizian zegoelako guztia. Orain pixka bat gehiago jorratzen ari da, agian distantziatik, umore pixka batekin ere bai.

G. Orain irakurle gehiagorengana iritsi zaitezkeela uste duzu?

E. Hori kandelabroan ibiltzea deritzanaren eraginak dira. Idazle pertsonaia sortzen badu, horrek laguntzen du idazlearen lana ezagutzera ematen. Azken astebetean gehiegi agertu naiz egunkarietan eta agian horrek adierazten du banaizela norbait.

G. Nora joateko maletak egingo zenituzke?

E. Leku askotara. Beste norbait izateko egingo nituzke batzutan, baina lehen baino gutxiago. Agian konformatuta nago eta onartuta daukat naizena.