"A represi¨®n non rematou en 1939"

Como guerrilleiro formou parte da II Agrupaci¨®n de Galicia, e estivo no grupo de Gir¨®n, en La Cabrera (Le¨®n). Francisco Mart¨ªnez-L¨®pez Quico (Caba?as Raras, 1925) ven desde hai anos difundindo aquela actividade armada contra a ditadura.

Pregunta. Que utilidade te?en os procesos de recuperaci¨®n da memoria hist¨®rica?

Resposta. Levo anos traballando niso e a utilidade v¨¦xoa en que colleu unha dimensi¨®n social que dez anos atr¨¢s non ti?a. Aparte do que resulte do proxecto o que logramos varias asociaci¨®ns ¨¦ ga?ar no terreo da sensibilidade social. M¨¢is que unha lei o importante ¨¦ que o pobo asuma a s¨²a propia memoria.

P. Como reacciona a xente ¨¢s s¨²as lembranzas?

R. Din centos de charlas. A min non me gusta moito contar as mi?as batallas, pero hai moita curiosidade ante a falta de informaci¨®n, sobre todo nos rapaces de bacharelato que apenas saben quen foi Franco ou o franquismo.

P. Di que se viu na obriga de meterse na guerrilla.

R. A guerrilla ¨¦ unha consecuencia da represi¨®n. Non ter¨ªa habido movemento guerrilleiro se despois de 1939 non continuase a persecuci¨®n. Eu era case un neno e por forza tiven que incorporarme a ese movemento, primeiro como informador e despois xa nos grupos armados.

P. Identif¨ªcase guerrilleiro con vida no monte.

R.Permanece a versi¨®n dos que fuxiron nos primeiros d¨ªas do golpe e se refuxiaron nos montes. Pero cando nos estruturamos desde o comezo da d¨¦cada do 40, sobre todo na zona de Galiza, Le¨®n e Asturias, xa non estabamos no monte, viviamos nas casas. Defendo o concepto de vivir co pobo porque sen¨®n non ter¨ªa sentido esa guerrilla.

P. A represi¨®n foi moi feroz?

R. Para dar unha idea, nunha ca¨ªda que houbo en 1945 en Columbrianos houbo m¨¢is de 2.000 enlaces detidos. A finais de 1947 en Figueiredo, un lugar en que estaban todos connosco, non nos detiveron aos 20 guerrilleiros que al¨ª estabamos porque marchamos esa noite, pero masacraron ao pobo enteiro e levaron a case todos os veci?os presos.