O novo rostro da m¨²sica galega

SON GALEGO. A febleza da industria segue a lastrar o desenvolvemento da m¨²sica galega, pero a irrupci¨®n das novas tecnolox¨ªas democratizou a producci¨®n e permitiu un estoupido dos sons da mocidade. Cando se cumpren 25 anos da movida, en Galicia hai m¨¢is grupos de pop rock que nunca. E atopan oco tribos novas como os rapeiros ou os electr¨®nicos.

O folc contin¨²a gozando de excelente sa¨²de e os m¨²sicos fanse m¨¢is vers¨¢tiles

A unha convocatoria do IGAEM acudiron 350 grupos, proba da efervescencia actual

A revista de m¨²sica Sonotone est¨¢ a facer un inqu¨¦rito na rede para elixir o mellor disco galego de 2006. Entre a listaxe dos candidatos hai cousas tan distintas como o hip hop de Dios Ke Te Crew, o innovador disco de Marful, a m¨²sica de Lamatumb¨¢ ou o folc 10.0 de Berrog¨¹etto. Se lle pregunt¨¢semos pola r¨²a a un cidad¨¢n calquera polo nome dun grupo galego, probablemente dir¨ªa o nome dun grupo de folc. E, con todo, hoxe, ademais dunha significativa evoluci¨®n do folc, o m¨¢is revelador da m¨²sica galega ¨¦ a aparici¨®n dun nutrido ex¨¦rcito de grupos de pop e rock que, desde os m¨¢is diversos estilos, posibilitan que xa se poida falar dun novo rostro da m¨²sica galega.

?Que sucedeu co folc en Galicia? Pois, sen d¨²bida, contin¨²a a gozar de excelente sa¨²de, afirm¨¢ndose en figuras como Cristina Pato (que agora reside en Nova York) ou Carlos N¨²?ez (que editou o seu ¨²ltimo disco s¨® en Francia). Pero os m¨²sicos folc evolucionaron, fix¨¦ronse m¨¢is vers¨¢tiles e pux¨¦ronse a experimentar na procura de novas sonoridades. Desde aquel inevitable referente que sementou o terreo, o Milladoiro dos anos 80, at¨¦ hoxe, o cami?o percorrido ¨¦ enorme. Na viaxe xurdiron bandas xa cl¨¢sicas como Na L¨²a ou F¨ªa na roca e desapareceron outras como Matto Congrio, o espazo matriz de onde partiron Anxo Pintos (do actual Berrog¨¹eto) e o propio Carlos N¨²?ez, para chegar ¨¢s, en xeral, ecl¨¦cticas formaci¨®ns actuais, impacientes por atopar novas v¨ªas e mesmo por xoguetear con outras m¨²sicas. As¨ª lles sucedeu, por exemplo, a Xabier D¨ªaz e Guillermo Fern¨¢ndez, que no seu M¨²sicas de salitre sa¨²dan o pop; ou ¨¢ Ugia Pedreira procedente de Chouteira, que deu en Marful cun universo in¨¦dito e poderos¨ªsimo, pero tam¨¦n a formaci¨®ns como Faltriqueira, nutrido por mulleres que evolucionaron desde as pandereteiras para experimentar cuestionando a ortodoxia.

Onte foron probablemente os grupos folcl¨®ricos das parroquias os que posibilitaron a explosi¨®n do folc galego (moitos deles formados por mulleres, como Aval¨®n, Donicelas, Leil¨ªa ou Malvela). Pero a actual profesionalizaci¨®n estana aportando entidades como o Conservatorio de M¨²sica Tradicional e Folque de Lal¨ªn e a Escola de Artes e Oficios de Vigo, que deu p¨¦ a unha orquestra tan espectacular como Son de seu. Neste punto coinciden tanto a cantante Ux¨ªa como F¨¦lix Rodr¨ªguez, profesor de gaita da Escuela de Folklore Plaza de Castilla, en Madrid, e integrante do desaparecido grupo F¨®dete xestas!, no que tam¨¦n participaron os irm¨¢ns Pascual.

Unha banda que poder¨ªa simbolizar o sucedido na m¨²sica folc ¨¦ Os Cemp¨¦s, que comezou apegada ¨¢ m¨²sica tradicional e acabou incorporando a guitarra el¨¦ctrica. A F¨¦lix Rodr¨ªguez par¨¦celle moi significativo que sexa un ex membro de Siniestro Total, Segundo Grand¨ªo, quen desde o estudo de gravaci¨®n Casa de Tolos aglutine o m¨¢is nutrido da m¨²sica folc. Na actualidade, formaci¨®ns impecables pero moi vencelladas ao tradicional como Luvas verdes conviven con apostas como a das galegobelgas Ialma, a atrevida banda de Ver¨®nica Codesal, filla de emigrantes galegos que participou no festival de Eurovisi¨®n. E xunto con grupos consolidados como Luar na Lubre e gaiteiras tan s¨®lidas como Susana Seivane habita a reco?ecida creatividade de Mercedes Pe¨®n, que impacta coa experimentaci¨®n vocal dos seus directos e incorpora bases electr¨®nicas ¨¢ s¨²a m¨²sica. E a potencia do Orfe¨®n Treixadura ou o ¨¦xito latino de Xos¨¦ Manuel Budi?o comparten espazo co impulso das novas xeraci¨®ns representadas por Dani Bell¨®n e Diego Maceiras.

En palabras de Bel¨¦n Regueira, responsable do programa Extrarradio da Radio Galega, hoxe faise de todo e bo, e persoas procedentes do campo da m¨²sica tradicional est¨¢n intentando crear unha nova m¨²sica galega, distinta e contempor¨¢nea, como ¨¦ o caso de Marful, Nordestin@s, Espido ou Narf. Precisamente estes grupos, que comparten alg¨²ns dos seus integrantes, supo?en propostas terriblemente anovadoras e interesantes no panorama musical.

Pero ¨¦ que tam¨¦n o campo do pop e do rock alcanzaron un dign¨ªsimo nivel de calidade. A entender de Bel¨¦n Regueira recuperouse o sentido l¨²dico, o humor e a frivolidade, o que ¨¦ bo para a m¨²sica, abandonando a militancia ideol¨®xica. Diso d¨¢ f¨¦ o m¨²sico Marcos Payno, nunha entrevista concedida ¨¢ revista Sonotone, que pasou da intencionalidade pol¨ªtica do grupo Xenreira a propostas m¨¢is festivas como Matraca Perversa ou m¨¢is postmodernas como a formaci¨®n Galegoz, que acaba de editar o seu disco Galician chimpanzee.

Esa vitalidade dunha m¨²sica galega diversa e plural, que a dicir de Xurxo Souto, ¨¦ o m¨¢is caracter¨ªstico do panorama actual, pode verse en ¨¢lbums extraordinarios como X¨¦nese de Dios Ke Te Crew, unha abrumadora proposta de hip hop galego. A efervescencia musical do momento ¨¦ tan grande que ¨¢ convocatoria do Instituto Galego de Artes Esc¨¦nicas e Musicais (IGAEM) para crear unha programaci¨®n estable en salas present¨¢ronse 350 grupos. Algo semellante sucedeu coa iniciativa A polo ghit, que o pasado ver¨¢n puxeron en marcha Vieiros e a Radio Galega e que conlevou a descarga da rede de m¨¢is de 10.000 canci¨®ns e a visibilizaci¨®n de moitas formaci¨®ns da m¨²sica galega.

E a¨ªnda que hai bandas como Lamatumb¨¢, que ga?ou a pulso a reedici¨®n do seu ¨¢lbum Lume (para que saia o sol), ¨¦ certo que unha nova pol¨ªtica dos medios de comunicaci¨®n p¨²blicos est¨¢ a facer m¨¢is visible a m¨²sica galega. Pero tam¨¦n a democratizaci¨®n que conlevan as novas tecnolox¨ªas ten moito que ver neste estoupido, que atopa en p¨¢xinas web como A Regueifa Plataforma un escaparate. Deste xeito foron posibles Projecto Mourente e The Homens. Claro que, como di a cantante Ux¨ªa, que desde a convocatoria de Cantos na Mar¨¦ trata de atraer para Galicia os novos escenarios da lusofon¨ªa e est¨¢ a gravar o seu novo disco nas Azores, tam¨¦n ¨¦ necesaria unha industria discogr¨¢fica en Galicia que permita que os m¨²sicos se centren na creaci¨®n e posibilite a s¨²a profesionalizaci¨®n. En todo caso, a cuesti¨®n ¨¦ que grupos tan interesantes e distintos como Ruxe Ruxe, Sete Saias, Soak, Fanny e Alexander, A Compa?¨ªa do Ru¨ªdo, Skacha, a Banda Potemkin ou As Garotas est¨¢n a chegar ao p¨²blico. A mestizaxe, a fusi¨®n de x¨¦neros, a pluralidade, unha boa formaci¨®n e un magn¨ªfico momento musical mostr¨¢nnos un novo e prometedor rostro da m¨²sica galega.