"Os arquitectos son como estrelas de rock"

"Vencellada como est¨¢ a gran arquitectura simb¨®lica ¨¢s grandes multinacionais, ¨¦ normal que se esvaeza a referencia ao lugar", resume Teresa T¨¢boas (Cidade de M¨¦xico, 1961). A conselleira de Vivenda, primeira presidenta da comisi¨®n de vivenda do Consello de Arquitectos de Europa, considerando a atribuci¨®n de x¨¦nero, explica as excepci¨®ns. "A finais dos 70 aparecen Portela [que lle dirixiu a tese El color en la arquitectura, publicada en Edici¨®s do Castro] e Gallego, referentes dunha arquitectura galega arraizada no pa¨ªs. Iso respond¨ªa a un movemento internacional, como sempre".

Sobre as distancias da actualidade, fala da arquitectura espectacular. "Est¨¢ en mans de Nouvel, Gehry, Foster, Calatrava... Callou na sociedade e agora os arquitectos son coma as estrelas do rock, pero tam¨¦n os hai que constr¨²en a outra escala". T¨¢boas cita aqu¨ª ao australiano Glenn Murcutt (Premio Pritzker en 2002), que rexeita grandes obras e pode empregar ata cinco anos en proxectar unha vivenda -entrevist¨¢ndose cos futuros usuarios-, para constrastar as consecuencias do que se chamou efecto Guggenheim.

A outra obra de T¨¢boas, Emigraci¨®n e arquitectura. Os brasileiros, abre o f¨ªo do urbanismo. "Os proxectos dos emigrados a Su¨ªza ou Alema?a, na segunda metade do s¨¦culo, fac¨ªanse aqu¨ª con licenzas de aqu¨ª. Un pa¨ªs non se desfai por vontades individuais... A riqueza que aportaron os primeiros emigrados a Cuba e Brasil na primeira metade do s¨¦culo, con materiais galegos, est¨¢ clara. As casas de cubanos da Mari?a lucense, as dos brasileiros en Pontecaldelas ou Fornelos de Montes -al¨ª ¨¢ xente emigrou a Salvador de Ba¨ªa-, onde os emigrados trouxeron a arquitectura portuguesa de al¨¦n mar, son un exemplo magn¨ªfico". T¨¢boas escribiu o libro para propiciar ese debate. Desde o Colexio de Arquitectos de Galicia -pasou de presidir o de Pontevedra ao decanato do galego en 2004- apoiou tam¨¦n o Proxecto Terra, coordinado polo arquitecto Xos¨¦ Manuel Rosales, que se aplica nos institutos de secundaria a trav¨¦s da materia Co?ecemento do Medio. "Xa os escol¨¢sticos dic¨ªan que non se pode querer o que se desco?ece", sinala, e fala dun "proxecto de futuro".

Nesa proxecci¨®n centra a recuperaci¨®n da "funci¨®n social" da arquitectura e o urbanismo. "As nosas respostas arquitect¨®nicas deben revalorizar o noso territorio como identidade cultural. De como lle deamos resposta aos espazos privados, propiciando espazos de convivencia de calidade, depender¨¢ ese futuro".

A aposta da conseller¨ªa pola vivenda protexida -agora as parcelas v¨¦ndense a prezo fixo, prim¨¢ndose a calidade do proxecto desde un punto de vista social e est¨¦tico- ¨¦ unha mostra. No que atinxe ¨¢ divisi¨®n de competencias entre Vivenda e Pol¨ªtica Territorial, froito dos acordos do pacto de Goberno, T¨¢boas di que non hai problemas. "Ata o momento hai unha coordinaci¨®n total", asegura.