Galicia Houdini, Galicia You Tube

Ten raz¨®n o Xos¨¦ Manuel Sarille n' A nosa terra: Galicia ¨¦ case invis¨ªbel no You Tube. Se es invis¨ªbel no mundo real, pois a¨ªnda podes ir tirando, mais se non existes no You Tube es como o "traxe do morto", esa novela de medo que tanto est¨¢ a dar que falar, ou como o don Ningu¨¦n, ese si que ¨¦ espanto, do relato A luz do silencio de Rafael Dieste. Ou como unha Caixa do Movemento Continuo que perdeu o f¨ªo da historia, un errabundo Tracatr¨¢, tracatr¨¢, tracatr¨¢ do conto de ?nxel Fole.

N¨®s, na realidade, estamos afeitos a ser irreais. Sempre houbo unha sabedor¨ªa de existir na inexistencia. A emigraci¨®n podemos considerala unha atinada estratexia do escapismo, ao estilo do mago Harry Houdini. Aqu¨ª sempre gustaron moito os n¨²meros de escapismo. Somos un pa¨ªs Houdini. Harry Galicia Houdini.

O ilusionista sab¨ªa sa¨ªr dunha caixa forte chimpada ao mar, de ba¨²is pechados con cadeados, de camisas de forza. E que outra cousa non ¨¦ a nosa historia m¨¢is humana? Sa¨ªr do fondo do mar, como Xon¨¢s, unha e outra vez. Xon¨¢s fixo un poema fermos¨ªsimo e doente para abrirlle a boca ao Grande Peixe e emerxer libre. Esa ¨¦ a raz¨®n de termos tan boa poes¨ªa. ? un c¨®digo para sa¨ªr do fondo. E adoitamos ter o corpo en forma de ba¨²l polos peiraos do mundo. Por iso o galego sae con tanta naturalidade do cadaleito despois de morrer. E o mesmo nesa habelencia de soltarse das camisas de forza, que consiste maiormente en non facer forza, porque sen¨®n aperta m¨¢is.

Ao mago Ant¨®n, o Houdini de Lugo, o que m¨¢is lle aplaud¨ªa a xente era cando fac¨ªa desaparecer o cabalo branco de Santiago. Tam¨¦n cando desaparec¨ªa un galego aplaud¨ªan. Pero menos. Por cortes¨ªa. A isto, a que desapareza un galego, a xente est¨¢ afeita. ? un costume galego ver o s¨²peto adeus galego. Algo normal. Hai pobos que gozan moito co aparecer, polas boas ou polas malas, e outros que gozamos m¨¢is co desaparecer. O bonito era que desaparecera o cabalo branco. Outra cousa ¨¦ que Ant¨®n fixera desaparecer unha vaca. A¨ª tam¨¦n, de aplaudir, ser¨ªa por cortes¨ªa. A desaparici¨®n dunha vaca sempre ¨¦ vista como unha fatalidade. Tam¨¦n un mago ten que ter conta do que aparece e do que desaparece. Se desaparece un galego, ?qu¨¦ m¨¦rito ten? Hai medios en Galicia que se dedican a facer desaparecer aos artistas e escritores que non lle gustan, ao estilo do que se fixo cos disidentes na URSS cando ca¨ªan en desgraza, que mesmo os borraron das fotos como a Trotsky, ou sen ir tan lonxe a Casares Quiroga, que o quer¨ªan arrincar do libro de nacementos. Calquera d¨ªa sae unha Lista de Desaparecidos na Axenda Galega da Comunicaci¨®n, con Manu Chao ¨¢ cabeza cantando con m¨¢is raz¨®n que nunca "me llaman el desaparecido...". Mais iso ¨¢ xente tanto lle ten. ? condici¨®n do galego aparecer e desaparecer. E se desapareceu, ser¨ªa por vicio. Xa aparecer¨¢. Para iso est¨¢n as esquelas.

Mais do que falamos non ¨¦ da aventura persoal sen¨®n da colectiva. Verbo da visibilidade ou invisibilidade, est¨¢ a pasar unha cousa curiosa. Antes a Galicia non se lle v¨ªa porque o gobernante tapaba o sitio. O feudo conservador era un pa¨ªs pedestal. Al¨ª, no alto, a xeito de vicerrei, estaba o D. Manuel. Era Galicia quen lle permit¨ªa a Fraga seguir sendo vis¨ªbel na historia, mentres o pa¨ªs real ficaba na sombra. Non ¨¦ caricatura. Disto dan fe os miles de placas honor¨ªficas que superan en n¨²mero as dos c¨¦sares todos de Roma. Sorte que Fraga non descubriu no seu mandato a posibilidade de encargar placas honor¨ªficas na provincia chinesa de Songxia, onde se producen 350 mill¨®ns de paraugas ao ano.

As¨ª que antes Galicia non era vis¨ªbel porque estaba medio tapada. Al¨ª, agochada, detr¨¢s da estatua do poder. En stand by. Paradi?a no pasado. Agora non se lle ve porque polo visto est¨¢ no futuro. Unha proba t¨¦mola coas elecci¨®ns municipais. Se seguimos gran parte dos medios de comunicaci¨®n espa?ois, soubemos que houbo elecci¨®ns en Madrid, no Pa¨ªs Valenci¨¢ e en Marbella, e en todas elas arrasou o PP. Tam¨¦n algo houbo por Catalunya, onde ga?ou o Partido da Abstenci¨®n. Houbo comicios en Galicia? Haber houbo, o que pasa ¨¦ que os galegos volveron a equivocarse. Desta vez non votaron polo pasado, votaron polo futuro, e as¨ª non hai maneira de informar nin de opinar. Por que os galegos non se aquelan ao gui¨®n? Por que son pol¨ªticamente trinitarios? Antes Galicia era invis¨ªbel por ser conservadora, e agora ¨¦o por ser en demas¨ªa progresista. Como van sa¨ªr en televisi¨®n, en cor vermella, a Galicia profunda? E as bisbarras monta?osas do Courel e Ancares, concellos con alcaldes roxos? Kandinsky falaba da cor como "instrumento sonoro". A moitos comentaristas, instalados no maioritario Partido Convencionalista, res¨²ltalles impos¨ªbel escoitar eses cambios de cor. Hai persoas que non poden o¨ªr sen os lentes. O que oen de Galicia res¨²ltalles inveros¨ªmil e polo tanto deciden non vela. Deber¨ªan ir ao oftalm¨®logo.

Cada vez ter¨¢ menos importancia esa ollada convencional tan chea de prexu¨ªzos. Hai outros xeitos alternativos de existir na Aldea Global. Por iso ten raz¨®n o Sarille cando comenta o ermo galego en You Tube. Haber¨ªa que engadir: existe un desinterese preguiceiro polas ramplas e redes planetarias. Hai moita queixa, xustificada, pola insensibilidade e atrofia dos medios tradicionais cara ¨¢s creaci¨®ns m¨¢is anovadoras, rompedoras, cr¨ªticas. A outra direcci¨®n da queixa, non menos xustificada, ¨¦ a ignorancia con que tratan os centros medi¨¢ticos ¨¢s produci¨®ns perif¨¦ricas. Por iso ¨¦ tan importante facer unha Galicia Houdini: "O meu max¨ªn ¨¦ a chave que me libera".

O max¨ªn e a chave galega non locen moito por agora no You Tube. ? a mellor ferramenta dispon¨ªbel, sen mediaci¨®ns do caciquismo local, para proxectar creaci¨®ns propias de xeito universal. Sobre todo nos eidos musical e da imaxe. Qu¨¦ Galicia atopamos en You Tube? Se a mi?a exploraci¨®n non ¨¦ moi desatinada, o espazo con m¨¢is visitas ata o momento (20.042) ¨¦ un video de Turgalicia en castel¨¢n titulado Galicia, s¨ª, es ¨²nica, no que se evocan verbas galegas. A voz ¨¦ de Lu¨ªs Tosar e a m¨²sica de Luar na Lubre. M¨¢goa que non exista (eu non a vin) noutras linguas. ? un bo spot, pois establece unha emotiva relaci¨®n entre linguaxe, paisaxe e m¨²sica. A seguir, unha peza de Carlos N¨²?ez, Jigs and bulls, gravada dunha actuaci¨®n en vivo (19.231 visitas). A explicaci¨®n est¨¢ en ingl¨¦s e o video non parece de procedencia galega. A presenza do gaiteiro N¨²?ez ¨¦ a m¨¢is salient¨¢bel en n¨²mero de pezas e audici¨®ns. De Luar na Lubre podemos atopar Hai un para¨ªso (10.457 visitas). A sorpresa salta na peza Galicia will be nation (Galicia ser¨¢ naci¨®n), interpretada por Edilberto Alonso, e da que se di: "The song is a hit in Galicia".

Hit ou non hit, o Galicia will be nation d¨¢ para unha boa rexouba. Obra de Edilberto Alonso, a quen non se lle nega a boa intenci¨®n, est¨¢ dedicada a Anxo Quintana, que aparece como unha especie de Breog¨¢n con gravata, a¨ªnda que el non ten a culpa (da canci¨®n). Coido que a ¨²nica copla na que se converte en verso "o Estado espa?ol". Letra ¨¢ marxe, a mestura de imaxes, dende a tuna compostel¨¢ ¨¢ matanza do porco, pasando polo Rei das Tartas, pon de relevo que Galicia non necesita po?er en futur¨ªbel o de ser naci¨®n. ?che un mapa mundi.

Un pouco do estilo de Edilberto, mais con vontade rapeira e supo?o que m¨¢is ir¨®nica, ¨¦ a visitada peza Galiza calidade de ?mbito Kinitoh. Hai unha gravaci¨®n moi interesante, mais con p¨¦simo son, de Dios Ke Te Krew. Entran e saen dun cuarto, mentres cantaruxan como netos de Foucellas o seu hip hop. Haiche xeito, hai rebeld¨ªa. Paga a pena que se escoite mundo adiante. Onte leveime unha grande ledicia. Fun o primeiro visitante que acudiu no You Tube a un anaco dunha actuaci¨®n de Budi?o e Mercedes Pe¨®n en Aire do Cruceiro, en Pontevedra. Logo penseino mellor. E sentino. Sent¨ªn non ter ido a¨ªnda a escoitar en vivo o Sih¨¢, o ¨²ltimo disco de Mercedes. Como sent¨ªn non ter o atrevemento de facer escapismo no Shanghai, o vello convoi que a¨ªnda une o Atl¨¢ntico co Mediterr¨¢neo, e chantarme en Barcelona para o¨ªr a Patti Smith, iso que foi un so?o de media vida. Agora escoitoa e v¨¦xoa no You Tube. Because the night. Que ben capea o temporal!

Verbo do noso asunto, ti?amos o lema premonitorio das Irmandades da Fala: "Galiza, c¨¦lula de universalidade". Con Houdini, fica redondo: "O meu max¨ªn ¨¦ a chave que me libera".