Para os que regresan

A primeira directora do Museo de Arte Contempor¨¢nea de Vigo (Marco), Carlota ?lvarez Basso, acu?ou o lema Non queremos que ve?an, queremos que volten. A frase condensa toda unha praxe que, cinco anos despois, segue estando vixente nun centro cultural que, malia a s¨²a curta andaina, xa ¨¦ un referente peninsular no eido da creaci¨®n actual e un catalizador de inquedanzas e movementos art¨ªsticos que trascende o panorama galego.

O Marco ¨¦ a demostraci¨®n real de que os feitos cambiantes tam¨¦n deixan pegada. Todo cambia nel: ren¨®vanse as exposici¨®ns, que sempre son de car¨¢cter temporal, os eventos no sal¨®n de actos, os obradoiros de artista, a programaci¨®n did¨¢ctica e multipl¨ªcanse os libros nunha biblioteca cuxo fondo supera os 5.000 volumes e que aspira a converterse en centro de documentaci¨®n, tam¨¦n dixital, do s¨¦culo XXI. O seu esp¨ªrito aperturista refl¨ªctese en colaboraci¨®ns estreitas con colectivos sociais e culturais de toda Galicia para acoller toda caste de actividades. Desde a organizaci¨®n do seminario Arte e medio ambiente, promovido polo Parlamento galego, ou o Festival Sinsal ata a programaci¨®n audiovisual do festival Artfutura, do que o Marco ¨¦ a ¨²nica sede no pa¨ªs. Polo cami?o, o Marco concentra fot¨®grafos, cineastas, pintores, poetas, m¨²sicos, investigadores sonoros, artistas que mesturan danza, teatro e performance nunha espiral que semella non ter fin.

A primeira directora, Carlota ?lvarez Basso, acu?ou o lema 'Non queremos que ve?an, queremos que volten'

Ata mediados de setembro, visitaron o museo nun lustro 300.000 persoas, delas 43.000 neste ano

Nun contexto global no que os cidad¨¢ns somos tratados como consumidores, o museo reformula esa circunstancia para o seu beneficio e introduce un elemento in¨¦dito, o h¨¢bito de consumir cultura atra¨ªdos pola novidade dunhas ofertas que nunca son iguais. A falta dunha colecci¨®n permanente libera de ataduras ao orzamento do museo, valorado para o presente ano en 1.671.700 euros, e conc¨¦delle carta de versatilidade. Flexible pero consecuente cunhas li?as de actuaci¨®n adaptables a soportes, materiais e intenci¨®ns. Unha est¨¢ centrada na produci¨®n art¨ªstica actual de ¨¢mbito nacional e internacional e outra fomenta as exposici¨®ns de produci¨®n propia sobre o pasado recente da cultura de vangarda en Galicia que serven, de paso, de campo de formaci¨®n para investigadores e profesionais da arte. A apertura do Espazo Anexo, en 2004, cunha exposici¨®n de ?ngela de la Cruz, abr¨ªu unha terceira v¨ªa consagrada ¨®s artistas galegos.

Na invenci¨®n de f¨®rmulas para fornecer contidos ¨® museo c¨®mpre salientar o concurso para novos comisarios que xa vai pola s¨²a segunda edici¨®n. A maiores da recompensa econ¨®mica, o galard¨®n premia ¨® proxecto ga?ador coa produci¨®n dunha exposici¨®n. A primeira en conseguilo, a mexicana Montserrat Albores, ideou a mostra Doppelg?nger. O dobre da realidade que acaba de clausurarse no Marco. En definitiva, neste dese?o de museo ¨¦ posible inserir actividades paralelas como o concerto inaugural da mostra Switch on the power!, a edici¨®n musical que soaba nun dos espazos dedicados ¨¢ exitosa retrospectiva do grupo Atl¨¢ntica ou o mural grafiti que acompa?ou aos talentos galegos emerxentes que participaron en Urbanitas.

Na presentaci¨®n do proxecto, en 2002, ?lvarez Basso xustificaba un "novo xeito de entender a xesti¨®n cultural, establecendo v¨ªas de contacto coa cidadan¨ªa e potenciando o papel da cultura desta cidade" nos novos vieiros art¨ªsticos que creban os x¨¦neros e as categor¨ªas convencionais. Multiculturalismo e pluridisciplinariedade que pasan, necesariamente, pola participaci¨®n na era da comunicaci¨®n interactiva. ? directora viguesa correspondeulle po?er en marcha unha idea respaldada por algunhas das entidades m¨¢is importantes con presenza na cidade: o Concello, a Xunta, a Deputaci¨®n e Caixanova, que constitu¨ªron, en outubro de 2002, a Fundaci¨®n Marco. O Ministerio de Cultura entrou a formar parte do Padroado da Fundaci¨®n en xaneiro de 2006, o que reforzou a s¨²a viabilidade econ¨®mica. Nese momento xa se producira o relevo na direcci¨®n, ocasionada pola marcha de ?lvarez Basso cara a outras responsabilidades.

Desde xu?o de 2005, a instituci¨®n est¨¢ en mans do compostel¨¢n I?aki Mart¨ªnez Antelo, quen se ocupara das exposici¨®ns desde o nacemento do Marco e que, por tanto, co?ec¨ªa o funcionamento da casa desde dentro. O cambio foi continu¨ªsta coa li?a de atender ¨® m¨¢is amplo abano de tendencias, pero alg¨²ns dos m¨¢ximos compromisos de Mart¨ªnez Antelo residen nas tarefas de consolidar un museo de r¨¢pido crecemento e procurar o seu avance, sobre todo no exterior. Se chegar non ¨¦ doado, m¨¢is dif¨ªcil ¨¦ a¨ªnda manterse. En 2006, o Marco foi escollido, cabo doutros centros de arte contempor¨¢nea, para participar nas actividades de apertura da nova sede chinesa do Instituto Cervantes, presenza que v¨¦n de fructificar na recente intervenci¨®n da artista Carme Nogueira nese pa¨ªs. Colaboraci¨®ns con outros museos galegos como o Proxecto Edici¨®n ou a itinerancia dalgunhas mostras ata, por exemplo, o Museo de Arte Contempor¨¢neo Sof¨ªa Imber de Caracas onde viaxou a mostra monogr¨¢fica sobre o arquitecto C¨¦sar Portela, confirman a senda pola que se encami?an os pasos.

A gran conquista do Marco res¨²mese axi?a cos n¨²meros. As cifras de visitantes non fixeron outra cousa que medrar exponencialmente. Asemade, ¨¦ previsible que o establecemento da entrada gratu¨ªta desde o ver¨¢n provoque un aumento espectacular das visitas. Ata mediados de setembro, 300.000 persoas pasaron polo museo nestre lustro; delas, 43.868 fix¨¦rono no que levamos de ano. Segundo Mart¨ªnez Antelo, o seu traballo e o do equipo humano que o acompa?a ¨¦ "conseguir que cada un deles atope motivos para acudir ao Marco", o edificio que foi c¨¢rcere e que a modernidade convert¨ªu en museo.