"A UE significou a derrota do Estado xacobino"

Hai tres anos que Camilo Nogueira (Vigo, 1936) deixou a primeira li?a da pol¨ªtica convencional. Pasaran 40 tempadas do seu bautismo militante, nas fileiras da organizaci¨®n Galicia Socialista: "Soubemos ver que o proxecto da Uni¨®n Europea ¨ªa al¨¦n dun sistema econ¨®mico determinado e se situaba a prol da paz e de reco?ecer a diversidade cultural do continente, contra o que pensaba a outra p¨®la do nacionalismo [a UPG]". Europe¨ªsta de vocaci¨®n e lusista de convici¨®n, Camilo Nogueira reivindica a x¨ªnea pro UE do galeguismo hist¨®rico, "Castelao apoiou os movementos federalistas europeos ap¨®s a II Guerra Mundial", e fala do libro Unha certa idea de Europa, de George Steiner, como central no seu pensamento ¨²ltimo. A comezos de 2008 publicar¨¢ en Galaxia os volumes Europa, o continente pensado e Galiza na Uni¨®n Europea. Erguida vontade.

"Galiza xa sufriu o que ti?a que sufrir e a perspectiva de medre ¨¦ enorme"

"Se n¨®s queremos, a nosa lingua xa ¨¦ oficial na Uni¨®n, polo portugu¨¦s"

"Dicir que o BNG ten que ser de centro ¨¦ mostra de incultura pol¨ªtica"

Pregunta. P¨®dese ofrecer un balance da entrada de Galiza na Uni¨®n Europea?

Resposta. Dende 1986 en Galiza produciuse unha transformaci¨®n econ¨®mica extraordinaria. Houbo unha brutal conversi¨®n dos sectores econ¨®micos que levou canda si un gran sufrimento demogr¨¢fico. En 1986, o 40% da poboaci¨®n activa era agraria e hoxe en d¨ªa non excede o 7%. Esa brutalidade da transformaci¨®n foi responsabilidade, fundamentalmente, do Goberno do Estado espa?ol e do propio Goberno galego. Mais a sociedade galega tivo unha resposta magn¨ªfica a esas circunstancias negativas e, logo dun acelerado proceso de urbanizac¨ª¨®n, a industria galega ¨¦ l¨ªder no autom¨®bil, na confecci¨®n, no granito, no leite ou na pesca. Todo o que Galiza ti?a que sufrir xa o sufriu e arestora, se houbese un bo Goberno, que a¨ªnda non o hai, a pespectiva de crecemento ¨¦ enorme.

P. As relaci¨®ns con Portugal estreit¨¢ronse...

R. Estase a producir unha ¨®smose hist¨®rica entre as econom¨ªas galega e portuguesa, que medrar¨¢ no futuro. Galiza ¨¦ o primeiro importador de produtos portugueses e o terceiro exportador a Portugal. E isto realizouse malia ¨¢ ideolox¨ªa do Estado espa?ol, ¨¢ s¨²a autoconciencia, que ¨¦ de Estado mediterr¨¢neo. Espa?a negociou a entrada na UE como Estado mediterr¨¢neo e desprezou a faixa atl¨¢ntica da Pen¨ªnsula, que suma 14 mill¨®ns de habitantes. Mais a entrada na UE eliminou as fronteiras e a realidade emerxeu dende a econom¨ªa e eu agardo que cada vez m¨¢is tam¨¦n o faga dende o punto de vista cultural e ling¨¹¨ªstico.

P. Pero como reciben Madrid esta realidade?

R. O normal ser¨ªa que o Estado espa?ol considerase que no seu territorio se falan catro linguas e que d¨²as son universais. Pero estamos lonxe desa realidade. Amais, niso os galegos somos independentes. Se admitimos que falamos a mesma lingua que en Brasil, cousa evidente, iso ¨¦ un factor de independencia pol¨ªtica e cultural extraordinaria e ser¨ªa un enriquecemento do propio Estado espa?ol.

P. A UE est¨¢ a constru¨ªr realmente unha alternativa a Estados Unidos?

R. Que pa¨ªses que sa¨ªan dunha guerra mundial se puxesen de acordo e eliminanse barreiras pol¨ªticas ¨¦ unha revoluci¨®n hist¨®rica, a derrota do Estado xacobino e un modelo de funcionamento interno. E a UE debe constitu¨ªrse en factor de equilibrio e de paz, non en potencia hexem¨®nica militar e ultraliberal e, nun mundo multipolar, ten que se apoiar na ONU. O que pasa ¨¦ que dentro de Europa hai estados que privilexian a relaci¨®n cos Estados Unidos e mudan en protagonistas e en antagonistas do proceso europeo ao mesmo tempo. E falta reco?cer as naci¨®ns sen Estado, claro.

P. Existen posibilidades de novos estados independentes na UE?

R. Dende o punto de vista da legalidade europea, totalmente. O problema ¨¦ pol¨ªtico, porque no Tratado Reformador de Lisboa aseg¨²rase que a integridade territorial dos estados ¨¦ responsabilidade dos estados. O mesmo acontece coas linguas: se o galego, o catal¨¢n e o vasco non son hoxe linguas oficiais na UE non ¨¦ porque a UE o impida, sen¨®n porque o Estado espa?ol non as presenta como tal. No caso do galego, amais, se queremos xa somos oficiais, polo portugu¨¦s.

P. Vostede sempre se adiantou a posici¨®ns que o nacionalismo tardou en aceptar...

R. No Partido Obreiro Galego aceptamos a autonom¨ªa non porque f¨®semos autonomistas, sen¨®n porque ese era o lugar onde crear un marco nacional galego naquela circunstancia hist¨®rica. Mesmo eramos m¨¢is avanzados nas soluci¨®ns finais para a soberan¨ªa galega que outros que rexeitaban este marco democr¨¢tico. O curioso ¨¦ que a xente que se situaba contra a UE ou contra as instituci¨®ns auton¨®micas, posibelmente carentes de ideolox¨ªa coherente, deron en se acomodar m¨¢is a este sistema que outros que o asumimos pero queriamos mudalo. A¨ªnda hoxe hai persoas que se integran totalmente no sistema pol¨ªtico sen prescindir de posici¨®ns contraditorias con esa acomodaci¨®n.

P. Existe espazo pol¨ªtico na Galiza para un nacionalismo de dereitas?

R. O d¨ªa que este sexa un pa¨ªs soberano poder¨¢ haber a variedade de partidos que hai noutra naci¨®n calquera. Outra cousa ¨¦ que hoxe se dean as condici¨®ns para que iso ocorra. En todo caso, penso que o BNG debe desenvolver a s¨²a acci¨®n e procurar a s¨²a hexemon¨ªa dende posturas de esquerda democr¨¢tica e que a esquerda, como a dereita, debe presentar un proxecto para toda a sociedade. Para ampliar o espazo pol¨ªtico propio, o BNG non ten que se facer de centro, unha postura meliflua que non se sabe qu¨¦ quere dicir. Dicir que o BNG debe facerse de centro ¨¦ unha mostra da incultura pol¨ªtica dominante e quen o fai non co?ece como discorre o mundo.

P. Mais a relaci¨®n co PSdeG resulta complexa de xestionar...

R. O BNG debe loitar por ser hexem¨®nico na esquerda, como xa foi entre 1997 e 2005, durante oito anos. Pero se os resultados electorais obrigan a unha alianza, hai que facela, e o que non pode ser ¨¦ que o BNG se desentenda do que se fai na educaci¨®n, na sanidade, nas obras p¨²blicas, na lingua ou no medio ambiente. Se se goberna co PSOE hai que ter en conta que as conseller¨ªas socialistas resultan tan importantes para o proxecto nacional galego como as propias. Crer que o proxecto nacional galego son os departamentos do BNG non ten ning¨²n sentido.

P. Cales son os obxectivos irrenunci¨¢beis do nacionalismo galego?

R. Galiza ¨¦ unha naci¨®n. ? unha naci¨®n en si mesma, non unha naci¨®n no Estado espa?ol, que se desenvolve nun mundo globalizado e que est¨¢ na UE como proxecto. E ten que deixar de ser, na ideolox¨ªa, unha provincia do Estado espa?ol, como a¨ªnda a ven mesmo alg¨²ns nacionalistas. Neste intre o nacionalismo galego cre plenamente nun Estado plurinacional, pero non debe nin ten que prescindir, e moito menos ideoloxicamente, doutras maneiras de soberan¨ªa m¨¢is avanzada.