Exorcismo caribe?o

Cando a lexislatura remate e se faga balance, a Conseller¨ªa de Cultura dir¨¢ que foi a que m¨¢is fixo polos artistas galegos, a que m¨¢is pelexou por n¨®s... e seguramente ter¨¢ raz¨®n. Digo m¨¢is, con datos na man ¨¦ indiscut¨ªbel. O que xa ¨¦ opin¨¢bel ¨¦ se iso ¨¦ bo ou malo ou todo o contrario. E se ¨¦ bo, para quen?

A conseller¨ªa non ¨¦ s¨® de Cultura, ¨¦o tam¨¦n de deportes -non me preguntedes por que-, e ¨¢s veces funciona co modelo dunha federaci¨®n deportiva. Nestas, o primeiro de todo ¨¦ a ficha, federarse. Sen ficha non podes nin entrenar. Por outra banda, a teima m¨¢is recorrente das autoridades deportivas ¨¦ o fomento do deporte base. Ben. Enc¨¢ntanme os deportes, seica son sanos e mesmo hai quen di que elevan o apetito sexual, pero nas artes, por exemplo en literatura, a calidade digna, o deporte base, non val nada: hai m¨¢is arte no fracaso, no feo ou no enfermo que no digno. Pensar que a creatividade art¨ªstica se pode estimular como se estimula o deporte de base ¨¦ unha estratexia errada. P¨®dense planificar o folklore, a artesan¨ªa ou os obradoiros de manualidades, a creatividade non.

Ademais, algo cheira a podre cando un goberno promove a arte, porque a arte ¨¦ antiinstitucional, mesmo antisocial. Pol¨ªticos e artistas eran inimigos naturais, ou non?

De a¨ª que para un goberno, m¨¢is a¨ªnda en materia de cultura, resulte tan dif¨ªcil saber o que non hai que facer como saber o que hai que facer. E m¨¢is valioso.

As industrias culturais e a consideraci¨®n comercial dos seus produtos son para o pa¨ªs un s¨ªntoma de fortaleza. Non obstante, ¨¢ hora de crear, non significan nada, ou s¨® algo negativo. A promoci¨®n en bloque da secci¨®n de limpeza ou de conservas dun supermercado, f¨¢lanos de quen fai a promoci¨®n, m¨¢is que dos produtos. A¨ªnda as¨ª a promoci¨®n dos libros galegos ¨¦ algo macanudo, e natural cando a fan as editoriais; non tanto a promoci¨®n dos autores, que achamos propia de lacaz¨¢ns. A Xunta non debe ser editora nin promotora de espect¨¢culos nin axencia de viaxes nin adonarse de canta iniciativa hai, a base de financiala.

Todo acto co carimbo de art¨ªstico, se o organiza un goberno, xa pode ter a participaci¨®n de cantos artistas se queira, conv¨ªrtese nun acto pol¨ªtico. E que? Que ten de malo iso? En principio nada. O que un non concibe ¨¦ a un creador, que ¨¦ basicamente un neur¨®tico s¨¢dico e perverso, aceptando ser embalado e certificado coma un bur¨®crata encollido, coma a ¨²ltima versi¨®n da catequese.

"Si home si. O que a ti che pasa ¨¦ que mentres outros tomaban mojitos e daiquiris no malec¨®n, ti devolv¨ªas baba verde pola boca coma a nena do Exorcista". Igual si. Igual son esa nena de ollos de xofre que blasfemaba en linguas mortas co pescozo virado e a voz de cazalla... Sobre todo se a alternativa ¨¦ a Casa da pradeira.

Volvamos ¨¢ industria. Un produto busca mercados alleos cando no seu non atopa sa¨ªda ou cando se vende tanto que satura o mercado. O segundo aqu¨ª non parece ser o caso; falo da literatura, que ¨¦ o que co?ezo. Pero o futuro da literatura non o situar¨ªa eu en Cuba nin en Francfort sen¨®n, partindo do ocio e o benestar, na belixerancia radical en torno ¨¢ defensa da lingua. E iso non se arranxa abrindo a carteira e dicindo: "Canto hai que dar?" Iso ¨¦ o ¨²ltimo. O primeiro ¨¦ implicarse persoal e politicamente, non comezar as negociaci¨®ns polo consenso ou as expectativas de rebaixa, sen¨®n polas ideas e as convicci¨®ns propias.

Cartos tirados. Que "un d¨ªa ¨¦ un d¨ªa e un peso gastouse!" como dixo Fraga Iribarne cando so?ou co pesadelo do Gai¨¢s. Pero hai que saber que son cartos disfrazados de investimento, que non buscan o beneficio ou a expansi¨®n comercial. Son promoci¨®n no exterior para o interior, m¨¢is agradecida; nin sequera para o p¨²blico sen¨®n para n¨®s, os produtores. Son unha lecci¨®n de como funcionan as cousas: os que si, xa saben; e os que non, xa saben.

Claro que, cun par de mojitos, ver¨ªao todo perfecto.