Retorno ao pa¨ªs dos 70

Nada m¨¢is traspasar o soto do Centro Galego de Arte Contempor¨¢nea, en Santiago, hai que mirar cara Pobre gente, pobre gente (1976), de Alberto Datas, gran amante de Pollock e dos borranchos da vangarda centroeuropea. Ao pintor coru?¨¦s, falecido a¨ªnda o ano pasado, prec¨¦deo no espazo unha volumetr¨ªa de Silverio Rivas con catro puntos de ¨¢ncora: Tino Grand¨ªo (Cementerio de Lousada), Roberto Gonz¨¢lez Fern¨¢ndez (tres debuxos a lapis, inclu¨ªndo alg¨²n da serie Elephant walk), dous ¨®leos de Xos¨¦ Luis de Dios e outros tantos da serie Recortes del espacio, entre as primeiras conceptualizaci¨®ns de ?nxel Huete, un dos membros fundadores de Atl¨¢ntica.

Gitanos sin romancero, o documental en S¨²per 8 de Lorenzo Soler, sost¨¦n a maqueta das vivendas que ideara C¨¦sar Portela en Campa?¨® (Pontevedra), na altura de 1971. As¨ª, "por inundaci¨®n", se pensou a entrada en Portas de luz. Unha aproximaci¨®n ¨¢ arte e ¨¢ cultura en Galicia nos 70, que hoxe se inaugura no CGAC. M¨¢is de 60 pezas de artistas pl¨¢sticos, a metade provintes de fondos propios. Pero tam¨¦n libros fundacionais estrando o chan e vitrinas tem¨¢ticas para Fernando Cas¨¢s, o Seoane alem¨¢n dos 70, banda dese?ada, m¨²sica e dese?o, cunha escolma de cartaces e portadas simb¨®licas (Teima e A Nosa Terra) de Vilas¨® e Pepe Barro. "Nunca se fixera nada con este sentido global", destaca Alberto Gonz¨¢lez-Alegre. "Tratamos de facer comprensible a d¨¦cada, a cuesti¨®n da afinidade est¨¦tica non influ¨ªu". No traballo redutivo, o comisario procurou "tracexar un mapa cos elementos que acabou sostendo o tempo, non cos que se afundiron na li?a das exposici¨®ns burguesas".

"? un espello no que mirarnos: quen eramos e qu¨¦ desexabamos"

O museo estrea obra de Manuel Facal e Roberto Gonz¨¢lez

A d¨¦cada poder¨ªa comezar coa Cabeza con chapas (1968) de Acisclo Manzano, pero est¨¦ndese ben m¨¢is al¨¢ da supresi¨®n, en 1977, do Tribunal de Orde P¨²blica. Polo medio, antes da aceleraci¨®n inducida pola morte de Franco, un batoallo de iniciativas, t¨ªtulos, xeraci¨®ns e grupos anteriores ¨¢ industria, a maior¨ªa afastados do futuro auton¨®mico e da publicidade dos 80. O elemento com¨²n, "a estreita cooperaci¨®n entre axentes dispersos con vontades parellas".

No que atinxe ¨¢s artes pl¨¢sticas, Portas de luz -tomado dunha obra de Lodeiro- tam¨¦n remite ¨¢ necesidade dunha revisi¨®n cr¨ªtica da arte galega contempor¨¢nea. Desde o inicio da abstracci¨®n galega -Goyanes- ao risco dos ismos aplicados, por exemplo, a Laxeiro, do que se escolleron El color e H¨¦roe. "Est¨¢n desde os renovadores, por suposto Granell -a madeira pol¨ªcroma El extranjero e a alfaia ready-made do Valle Incl¨¢n-, aos que daquela eran moi novos, como Lamazares, Monroy ou Correa Corredoira -exp¨®nse Aire, in¨¦dita desde 1978-, que eclosionan despois". Comparecen Leopoldo N¨®voa e Manuel Moldes. Desde Urbano Lugr¨ªs, cos colaxes Pegamento da primavera da morte ou Memoria de velocipedista, aos artisti?as de Ourense.

Pero tam¨¦n a xeraci¨®n intermedia dos que se situaron en Madrid, como Caruncho ou Mampaso. "Estaban moito m¨¢is integrados do que se cr¨ªa ent¨®n", di Gonz¨¢lez-Alegre. "?s veces non son tan certos os criterios diferenciais baseados na periferia ou na xeograf¨ªa historicamente determinadas".

De cadrar o espazo pl¨¢stico co discurso nacional, daquela polis¨¦mico, encarg¨¢ronse Xos¨¦ Mar¨ªa ?lvarez C¨¢ccamo (literatura), Carlos Biscainho e Dami¨¢n Villala¨ªn (teatro), Margarita Ledo (cine), Pepe Barro (dese?o), Fernando Agrasar (arquitectura), Carmen Panero (feminismo), Julio Prada (historia) e Rosa Fern¨¢ndez (m¨²sica). Todo para conseguir que Portas de luz, aberta ata o 3 de maio, sexa "un espello no que mirarnos", en palabras do director do CGAC, Manuel Olveira. "Qu¨¦n eramos e qu¨¦ desexabamos, qu¨¦n somos e qu¨¦ desexamos".