"As imaxes das cousas xa non son as cousas"

O artista Jorge Barbi (A Guarda, 1950) ¨¦ o primeiro galego ao que o Museo de Arte Contempor¨¢nea de Vigo (Marco) lle adica unha mostra individual desque a instituci¨®n modificou a s¨²a praxe expositiva, antes caracterizada pola programaci¨®n de series colectivas. 41? 52' 59" latitude N / 8? 51' 12" lonxitude O ¨¦ o t¨ªtulo dunha exposici¨®n que, desde hoxe, presenta ao p¨²blico pezas materializadas ou confecionadas en soportes diversos como a fotograf¨ªa, a instalaci¨®n e a escultura. Foron datadas tam¨¦n en ¨¦pocas diferentes, cun denominador com¨²n: todas foron realizadas nunha coordenadas xeogr¨¢ficas ben precisas, as que ubican o lugar de residencia (que tam¨¦n o ¨¦ de orixe) do seu creador.

"Non ¨¦ un exercicio nost¨¢lxico, sen¨®n un rexistro nu do paso do tempo"

Pregunta. Cal ¨¦ o sentido desta exposici¨®n?

Resposta. Cando I?aki Martinez Antelo me propuxo esta exposici¨®n, eu vi?a de completar un traballo formado por varias series fotogr¨¢ficas que, a¨ªnda que distanciadas no tempo, forman unha unidade de orixe. Non me resulta interesante a idea dunha exposici¨®n retrospectiva, como un percorrido exhaustivo polo xa co?ecido, pero si reordenar o que a¨ªnda estou a co?ecer, por iso estas series son o punto de partida da mostra. Son trozos reais da superficie do lugar que habito, e insepar¨¢beis da acci¨®n de cami?ar. Complem¨¦ntanse con pezas realizadas anteriormente, a maior¨ªa non exhibidas en Galicia, e en todas elas subxacen o sentimento de lugar e o paso do tempo.

P. A viaxe como metodolox¨ªa ¨¦ un dos trazos m¨¢is glosados sobre esta parte da s¨²a produci¨®n.

R. Os paseos coti¨¢s que moitos facemos para nos tonificar antes ou despois do traballo non son precisamente viaxes, pero a¨ªnda sendo lugares co?ecidos polos que pasas multitude de veces, ¨¦ pos¨ªbel, con atenci¨®n, atopar novidades e detalles non advertidos. O clima e as diferentes estaci¨®ns fan o seu traballo: transforman os lugares cos seus cambios f¨ªsicos e, a trav¨¦s deles, as nosas percepci¨®ns. Nestes paseos eu recollo imaxes da superficie, do que est¨¢ ¨¢ vista, e que se filtran m¨¢is a trav¨¦s dos sentidos que do entendemento. Cando se fai alg¨²n comentario sobre o meu traballo, subl¨ª?ase o aspecto da viaxe como se o meu tempo transcorrese nun perenne desprazamento. Paseo coma os meus conveci?os, polo lugar que te?o m¨¢is a man, sen m¨¢is af¨¢n que o de estirar as pernas, a¨ªnda que sempre levo a mi?a c¨¢mara, por se acaso. Voos que nunca tomei, que se ve na exposici¨®n, son os avi¨®ns que pasan sobre a mi?a cabeza mentras eu me encami?o cara ¨¢ Punta Barbela.

P. Como se produce a conversi¨®n dun obxecto ou dun accidente natural nunha peza art¨ªstica?

R. As imaxes das cousas xa non son as cousas. Dependendo da ollada do fot¨®grafo, ¨¦stas poden suscitar ou non nos outros alg¨²n tipo de atenci¨®n ou de sentimento. Se iso acontece, poderiamos considerar que esa capacidade de seducci¨®n do que non pertence ¨¢ esfera do pr¨¢ctico ¨¦ o art¨ªstico. Cousas como excrementos de gaivota, as pucharcas das rochas, o salitre, a escuma do mar e a acci¨®n das mareas na area forman parte destas series que presento; nalg¨²n caso duplico a imaxe formando simetr¨ªas e provocando novas imaxes insospeitadas. F¨¢goo m¨¢is con ollo de pintor que de fot¨®grafo, e dou o prace ao que aparece pola calidade do resultado, sen que interfira nelo o que puideramos considerar una factura personal. Son, neste proceso, m¨¢is espectador que autor, ao igual que cando non podemos substraernos ¨¢ calidade perdur¨¢bel de tantas obras universais, independentemente de ¨¦pocas e de estilos.

P. Primeiro ¨¦ o azar, despois v¨¦n a busca. Cando escolle o soporte?

R. A imaxe, a m¨²sica ou a escritura son medios para expresar ideas ou sentimentos semellantes. Para min, os principios de procura e de ach¨¢dego sempre son os mesmos. Non importa se ¨¦ un obxecto que fotografas, cousa que fago desde hai moito tempo, ou un obxecto que manipulas ou creas para un lugar espec¨ªfico; non hai ruptura, sen¨®n total liberdade para tomar o cami?o que conve?a a cada paso. Cada cousa que me chama a atenci¨®n ¨¦ unha excepci¨®n, non ¨¦ a regra. Cumprir¨ªa dar m¨¢is valor a un traballo que consideramos bo, en calquera forma de expresi¨®n, porque sempre ¨¦ a excepci¨®n. A forza do costume e as pr¨¦sas producen confusi¨®n e parece que todo se fai axi?a. Non, o que val faise con dificultade e excepcionalmente. Nun traballo art¨ªstico importa que haxa unha idea brillante, pero sen una boa execuci¨®n non conseguir¨¢ facerse ver. Conseguir acoplar linguaxe e contido ¨¦ sempre a cuesti¨®n que hai que resolver neste traballo.

P. O proxeto que presentou en 2007 no Centro Galego de Arte Contempor¨¢nea, O final aqu¨ª, est¨¢ realizado f¨®ra da s¨²a contorna e responde a presupostos diferentes. Por que?

R. Ademais destes traballos onde interv¨¦n o azar, de xeito simult¨¢neo abordo outros onde o punto de partida pode ser unha reflexi¨®n ou os factores propios do lugar espec¨ªfico onde se ubican. O final aqu¨ª consiste nun conxunto de 60 fotografias realizadas en 60 lugares espallados pola pen¨ªnsula onde se fusilou a republicanos. O que nos impulsa a facer algo cont¨¦n xa a esencia de cualquera traballo e a enerx¨ªa de levalo a cabo; despois v¨¦n o proceso de materializaci¨®n, que pode ser m¨¢is ou menos dificultoso segundo as circunstancias. Tardei catro anos en conclu¨ªlo e percorr¨ªn m¨¢is de 10.000 quil¨®metros. Botei ese tempo, non porque fose necesario, sen¨®n porque o fixen pola mi?a conta e risco, cando puiden custearme eses desprazamentos. Tam¨¦n Pasto de Vacas, de 1993, presente na exposici¨®n e cuxa realizaci¨®n tivo as esixencias dunha curtametraxe, logrei facelo grazas ¨¢ axuda de amigos como Paco Palacio, que me hospedou dous meses na s¨²a casa de Luriezo. O alminar que se instalou en 2007 en Santiago, dentro do proxecto A cidade interpretada, e comisariado por Pablo Fanego, xorde precisamente polo contexto da cidade onde se me prop¨®n facer algo. Non ter¨ªa sentido facelo noutro lugar.

P. Con que intenci¨®n rexistra a s¨²a contorna vital, como personaxe e como escenario?

R. Na serie Antes e despois hai fotograf¨ªas dunha ¨¢rbore que xa non existe, ou dun estudo que tiven: v¨¦molo cheo de cousas e tam¨¦n baleiro cando marchei dal¨ª. Non ¨¦ un exercicio nost¨¢lxico, sen¨®n un rexistro nu do paso do tempo, case coma unha documentaci¨®n cient¨ªfica de cambios que produce a erosi¨®n na mi?a contorna. ? evoluci¨®n natural, sen rapidez, sen urxencia. A propia vida, anos de sedimentos e de procesos. A realidade est¨¢ conformada por sucesos diversos e simult¨¢neos, e todos eles son ef¨¦meros. Hai un punto da praia pola que acostumo pasear que o r¨ªo transforma cada poucos anos de forma not¨¢bel; agora unha espl¨¦ndida lingua de area chega ¨¢ beira onde antes as rochas alcanzaban os pi?eiros. O meu amigo Benito de Camposancos contoume que, ¨¢s veces, escoita preguntar aos seus veci?os: 'Como est¨¢ hoxe A Lami?a[as¨ª lle chaman ao lugar]

P. Iso mesmo pode resultar po¨¦tico.

R. Ser¨¢ que os labregos son todos poetas, a¨ªnda que eu sei que o argazo que todav¨ªa recolle algunha se?ora s¨® aparece cando esas rochas non est¨¢n cubertas de area.

P. Hai autobiografismo na obxectivaci¨®n art¨ªstica dos seus encontros?

R. As preocupaciones extraart¨ªsticas sedimentan no traballo; tam¨¦n o tempo entre un traballo e outro. Case ¨¦ inevit¨¢bel que unha actividade na que est¨¢s tan implicado non te?a algo de autobiogr¨¢fico. Non aparezo como protagonista nin como personaxe, pero todo ten relaci¨®n coa mi?a experiencia, con c¨®mo penso e co que acontece diante mi?a. Non poder¨ªa ser doutro xeito.