Insomnio en Toro

Todo comezou en Toro. As¨ª ¨¦ como ter¨ªas que contar iso, cunha frase clara e rotunda: "Todo comezou en Toro". Soa como o comezo dun conto. Lembraches claramente aquel ama?ecer, lembras perfectamente a luz fr¨ªa daquela madrugada logo dunha noite de insomnio.

Ent¨®n xa o teu pai estaba mal, tivera uns meses antes os infartos que o deixaron case sen vista e sen memoria. Iso estaba a¨ª, probabelmente se non fose por iso nunca che ocorrer¨ªa o de Toro, sabes ben que as cousas est¨¢n relacionadas todas. Probabelmente foi preciso que o teu pai perdese a memoria, que se cerrase esa porta para que ti sentises a necesidade de traspasala e ver o que hab¨ªa al¨ª dentro. Diso se tratou.

Todo comezou nunha viaxe coa t¨²a familia, detiveradesvos a facer noite na cidade de Toro, xa escurecera e hosped¨¢stesvos no Hostal Do?a Elvira, xunto a un arco na entrada mesma da cidade. Ti?ades de parar a durmir no cami?o e foi a t¨²a compa?eira quen propuxo parardes en Toro. "Ao cabo o voso apelido v¨¦n de a¨ª", dixera ela.

"O voso apelido". Esa precisi¨®n, ese voso que separa a quen o di. O apelido, esa fronteira entre os dous proxenitores, informa dese f¨ªo oculto dos xenes transmitidos, tr¨¢tase do que un pai lles lega aos seus fillos. Tr¨¢tase do que ¨¦ legado. E que lles lega a nai? A nai ademais dos seus xenes d¨¢ m¨¢is cousas, que cousas indic¨ªbeis transmite ao fillo que modela dentro e logo pare? Esa ¨¦ unha desas cousas que xa nunca saber¨¢s. Ela as¨ª subli?ou esa parte do teu destino que te fai distinto e tam¨¦n semellante aos teus irm¨¢ns e unido aos teus fillos. Voso, ti e mais eles, tam¨¦n o seu apelido vi?a de al¨ª, tam¨¦n a eles lles atinx¨ªa aquel lugar na orixe do apelido.

Ti xa comentaras algunha vez que che hab¨ªa gustar co?ecer esa cidade, mais nunca deras un paso para facelo. Era unha desas cousas que deixas que che dean voltas dentro, xordas, tard¨¢ndoche a decisi¨®n de facelas de vez. A idea de ir a Toro v¨ª?ache dun lugar ambiguo e umbr¨ªo no teu interior, unha zona de sombras que estaba a¨ª sempre a latexar.

E al¨ª estabas ti de madrugada nun cuarto daquel hostal modesto, estiveras toda a noite a dar voltas no leito desvelado e remoendo nunha idea, o teu apelido. Al¨ª estaba a fonte, estabas na orixe. As¨ª que estabas desvelado, a t¨²a xente durm¨ªa, alentaba pl¨¢cida e marabillosamente viva e ti estabas al¨ª inm¨®bil e de ollos abertos, s¨® e ext¨¢tico como nun lugar ¨¢ parte, como dentro dunha revelaci¨®n: estabas en Toro, o lugar de onde vi?a o teu apelido e ti non sab¨ªas cousa ningunha daquela orixe. Non sab¨ªas cousa do home aquel que trouxera o apelido ¨¢ t¨²a familia, o pai do teu pai. Como era que se chamaba? Estabas abraiado, nin sequera lle sab¨ªas o nome. Era absurdo, aquilo non era normal, nin sequera o nome. A xente sabe o nome dos seus av¨®s, sabe cousas deles. Ti sab¨ªas dos teus av¨®s maternos, trat¨¢ralos, quix¨¦ralos. Tam¨¦n co?ec¨ªas ¨¢ nai do teu pai, Valentina. Mais, e o seu home, o pai do teu pai? Nin sequera caeras na conta, nunca te decataras de que non sab¨ªas absolutamente cousa ningunha del.

Como ¨¦ que un pode medrar e chegar a pasar dos cincuenta anos, unha idade en que a xente morre, sen caer na conta de que non sabe quen ¨¦ un seu av¨®? V¨ªvese a vida en estado de enso?o, toda a vida ¨¦ un feitizo. Un non pode verse a si mesmo desde f¨®ra, desde lonxe, non hai maneira humana, e pasa a vida cami?ando somn¨¢mbulo. ? pos¨ªbel que exista un anxo da garda, como se lles di aos nenos, ou un daimon ou cousa as¨ª que nos acompa?e, pois v¨ªvese cego. ? pos¨ªbel, si.

E no leito, desvelado, soubeches que ti?as que sabelo, ti?as que co?ecer aquilo, iso foi o que comprendiches. Hab¨ªa algo escuro en relaci¨®n con el? Ou simplemente non exist¨ªa? Como pod¨ªa ser? O que se che revelaba era un baleiro que levabas dentro e nin sequera o sab¨ªas, e en descubr¨ªndoo sent¨ªas alegr¨ªa. Iso era.

C¨®mo non caeras na conta antes. Aquel deb¨ªa ser o teu pr¨®ximo libro, escribir libros ¨¦ a t¨²a maneira de co?ecer as cousas, e sentiches que era o teu deber.

Terceiro cap¨ªtulo de Sete palabras, a ¨²ltima obra de Suso de Toro, que chega ¨¢s librar¨ªas en novembro.