Escribir f¨®ra e dentro

Nas nosas vidas vai desaparecendo o espazo, os lugares f¨ªsicos, e tratamos a distancia. Vivimos a distancia a trav¨¦s do tel¨¦fono, da Rede, dos autos, dos trens e dos avi¨®ns. Vivimos o espazo de modo moi distinto aos nosos av¨®s que para emigraren a Am¨¦rica viaxaban semanas a bordo dun barco mentres n¨®s chegamos en avi¨®n nunhas horas. O espazo vaise acabando, acabamos con el. E as¨ª e todo o espazo segue determinando as nosas vidas e a forma na que nos organizamos como sociedade, que llelo pregunten se non aos exiliados do seu pa¨ªs. Ou aos emigrados. Vivir lonxe do lugar de un ¨¦ vivir f¨®ra da propia memoria, en parte ¨¦ vivir f¨®ra de un propio. Iso ¨¢s veces ¨¦ para uns unha m¨¢goa e para outros unha liberaci¨®n, unha nova oportunidade. ? fin, uns e mais outros, todos perden, os que fican no lugar acoran e os que viven lonxe senten que perderon a vida por a¨ª diante.

O lugar ao que un sinte pertencer ¨¦ parte da identidade tr¨¢xica da gran maior¨ªa dos seres humanos. Como atinxe isto aos escritores? Viven aqu¨ª escritores que sendo galegos de orixe escriben en castel¨¢n, escritores que non sendo galegos de orixe escriben en galego. Precisamos a existencia de todos eles. Un pa¨ªs homox¨¦neo ¨¦ un inferno enfermo (e c¨®mo habemos renunciar a dona Emilia, a Valle ou a Oroza). Con todo, a tensi¨®n imprescind¨ªbel e poderosa d¨¢se entre a lingua galega e o pa¨ªs que a naceu. A literatura da emigraci¨®n e do exilio foi obsesiva coa identidade galega: sempre a ollar desde lonxe para Galiza. Mais hoxe hai quen vive lonxe sen ser exactamente emigrado ou exiliado, persoas que por motivos varios probaron a vivir f¨®ra do pa¨ªs. Entre elas hai escritores, por forza deben de vivir dun xeito peculiar a s¨²a relaci¨®n co pa¨ªs. E de seguro que co?ecen cousas de nosoutros, os que vivimos aqu¨ª, que n¨®s non sabemos; a s¨²a ollada debera s¨¦rmonos valiosa. Eles poida que saiban m¨¢is (a¨ªnda que iso non os faga m¨¢is felices).

O que marcha, renuncia ao que hai aqu¨ª, busca e encontra f¨®ra novas oportunidades que aqu¨ª non atopar¨ªa. Perde, pola contra, as oportunidades que ofreza o pa¨ªs. Ga?a un espazo f¨®ra, perde o seu espazo aqu¨ª. ? un prezo a pagar. Os escritores que escriben en galego e viven f¨®ra de Galiza pagan o prezo de ser m¨¢is ou menos esquecidos, preteritados, negados. Dicimos que o que importa ¨¦ a obra literaria, o valor dos libros. As¨ª debera ser. Por¨¦n, se o autor dos libros non comparece, non asiste, non ten presenza humana entre nosoutros esquecemos o libro e mais o autor. ? cruel. A crueldade ¨¦ a idea que ten a vida do que ¨¦ a xustiza. A vida entende que o correcto ¨¦ ser sempre salvaxe. Por iso os civilizados tem¨¦mola e loitamos con ela.

Haber¨ªa que facer por traer a entre nosoutros a escritores que escriben na lingua que os fai pertencer, malia que non consegue inclu¨ªlos na vida do pa¨ªs. Que precisan tam¨¦n ser vistos e reco?ecida a s¨²a obra no que xustamente valen. Lembro agora a Arcadio L¨®pez Casanova, a Vicente Araguas, a Reigosa. E te?o presente a case unha xeraci¨®n de escritores, que conservan m¨¢is presenza, como Miguel Anxo Murado, que v¨¦n ofrecendo marabillas desde os 80, ou Xel¨ªs de Toro ou Xabier Queipo. Eles e outros se se reunisen ter¨ªan cousas a contar sobre o que ¨¦ ser escritor galego desterritorializado, escribir f¨®ra.