O pop agochado nos garaxes

Cando Lenny Kaye, o guitarrista da banda de Patti Smith, xuntou nun elep¨¦ un mangado de escuros singles do pop estadounidense dos 60, non imaxinou as r¨¦plicas que hab¨ªa provocar. Aquel pequeno terremoto titulouse Nuggets e a s¨²a descendencia, en forma de traballos de arqueolox¨ªa sobre os milleiros de bandas que na d¨¦cada prodixiosa e por todo o mundo deron en imitar aos Beatles e aos Rolling Stones, mesmo atinxiu Galicia. Hai dez anos que Luis ??iguez e os seus c¨®mplices -os mesmos activistas que organizan o Felipop en Limodre (Fene)- iniciaron a pescuda nos faiados do pa¨ªs e nos pendellos das discogr¨¢ficas madrile?as ¨¢ procura de pequenas alfaias garaxeiras.

Pero o resultado non cadrou coas s¨²as expectativas. "O material non daba para un disco enteiro", l¨¢iase ??iguez, "e o que non queriamos era encher o compilatorio de xeito forzado". Experto en pop vintage de todas as ¨¦pocas -"non son nada sectario", chacotea-, fai un repaso ao tempo que descarta a bandas como Los BenPosta ou Los Murci¨¦lagos. "Aquelas bandas de Ourense, instrumentais, non me interesan apenas", non dubida, en referencia ¨¢ transferencia galaica do trepidante son de The Shadows ou Johnny & the Hurricanes.

Los Tamara far¨ªan 'Hush', popular na versi¨®n de 1997 de Kula Shaker

"Pura 'chatarra' ye-y¨¦", define Carlos Rego o 'Satisfacci¨®n' de Los Murci¨¦lagos

Porque o canon do tam¨¦n mantedor do blog 18rodas ten nome e apelidos ben expl¨ªcitos. "Eu quedo co sinxelo de Los Tamara (1968) no que fac¨ªan Hush", arg¨²e, "que logo gravaron Deep Purple". Esa versi¨®n abraiante dun orixinal de Joe South, en voz dos de Pucho Boedo un rompepistas soul, acadou celebridade global en 1997, por boca da banda inglesa Kula Shaker. Aqueles Tamara botados ¨¢ m¨²sica afroamericana ficaron nun segundo plano na memoria popular: A Santiago Voy ou O sapo impux¨¦ronse a tremebundas variaci¨®ns sobre temas de Otis Redding, James Brown ou Wilson Picket.

Luis ??iguez, residente en Fene, varre para a casa e reivindica, antes de m¨¢is, a Los Sprinters. "Foron o grupo con m¨¢is produci¨®n daqueles anos, 24 canci¨®ns entre singles e ep¨¦s", exp¨®n. Miguel Tranquilo, logo cantautor folkie en Manoel e Miguel, liderou un conxunto que acompa?ar¨ªa a Andr¨¦s Dobarro e mesmo aparece no filme En la red de mi canci¨®n, protagonizado en 1971 polo autor d'O tren. No repertorio de los Sprinters, amais de "canci¨®ns en plan beat como Una explicaci¨®n ou Aquella balada", interpretaci¨®ns bubblegum de Ohio Express, Those were the days v¨ªa Mary Hopkins ou do franc¨¦s Michel Polnareff. At¨¦ chegar ao White room, dos Cream de Eric Clapton: La habitaci¨®n blanca. Todo antes de 1969.

Sobre a escena ourens¨¢, probabelmente a que m¨¢is rexistros sonoros deixou, investigou polo mi¨²do Carlos Rego. Na s¨²a defensa entusiasta do garaxe sesenteiro, Rego rescata o ep¨¦ de catro canci¨®ns de Los Murci¨¦lagos gravado nos estudios de radio La Voz del Mi?o. "Sobre todo a versi¨®n de Satisfaction", esmi¨²za, "un artefacto que inconscientemente se converteu nalgo que non pretend¨ªa". E na que se identifica o estra?o azar que orixina un potente intre pop: "Toda esa cantidade de accidentes que hai nunha gran canci¨®n, empezando por unha guitarra de reverb espectral e un cantante que enrouquece; e m¨²sicos con 17 e 18 anos". "Pura chatarra ye-y¨¦", definiuna Rego nun texto sobre o rock en Ourense.

Por¨¦n, o papel de Brincos da cidade da Burgas corresponde a Los Posters. Dous sinxelos, facturados en Madrid tras ga?ar un concurso en La Voz del Mi?o, "de gran pop comercial, moi ben tratado con magn¨ªficos arranxos". "A mestura de harmon¨ªas vocais e guitarra con fuzz [modalidade da distorsi¨®n, apagada pero contundente, propia do garaxe dos 60] de Podr¨¦ convencer a tu coraz¨®n conforma un single brillante", apunta. Fans da banda m¨¢is c¨¦lebre de Granada, Los ?ngeles que espallaron o seu Ma?ana, ma?ana pola pen¨ªnsula, Los Posters bordaron o pop-de-goma-de-mascar con 1,2,3, luz roja. Logo transmut¨¢ronse en Nueva Democracia.

"Mudaron o nome para desfacerse do contrato discogr¨¢fico", comenta Rego. Co nome tam¨¦n transformaron son, e onde antes hab¨ªa beat brit¨¢nico e bubblegum estadounidense, ecoou -era 1970- folk pop ac¨²stico da Costa Oeste norteamericana e Crosby, Stills & Nash ou America. "O xeito de trenzar guitarras ac¨²sticas e el¨¦ctricas de Hey, hey ¨¦ impresionante", opina. Ese t¨ªtulo e Sentimental girl, vi?eta que lembra aos Left Banke, constit¨²en o legado en vinilo dos ourens¨¢ns.

"En Nueva Democracia, os m¨²sicos ach¨¦ganse ao que quer¨ªan facer", sinala Rego, "porque antes, e pasa igual con Los BenPosta, as bandas navegan en moitas augas e fac¨ªan o que lles mandaban: beat, canci¨®n italiana, temas populares como Los Rel¨¢mpagos valencianos...". E as influencias proced¨ªan antes do pop espa?ol da ¨¦poca -Pop Tops, Canarios, Bravos- que dos orixinais aglosax¨®ns.

Xa entrada a d¨¦cada dos 70, e coa descomposici¨®n da ditadura, xurdiron os primeiros experimentos pop-rock en galego. Os lalinenses Queimada, producidos por Juan Pardo, figuran nos foros especializados como frek-beat e abren o seu elep¨¦ de 1973 con E tropezou. Xetxu, Jos¨¦ Hermida, quedou en dous sinxelos. O seu Xohana parte 2 (1973), brutal hard rock psicod¨¦lico, a¨ªnda o recollen compilatorios como Spanish Andergraun. Pero a mellor maneira de acceder aos tesouros soterrados do sixties galaico at¨®pase na rede, en formato blog: folkloregalego, 18rodas, a regueifa ou viejopickup.