Nunca seredes abandonados

Os nenos durmiamos en camas de levante. As¨ª, pola ma?¨¢, ao erguerse, o cuarto convert¨ªase en sala de estar. Dende esa fiestra, pod¨ªase ver a cidade como un gran barco de luces, coa luz amiga do faro, a que proclamaba en morse: "Nunca seredes abandonados!" Nese Oeste, hab¨ªa outros resplandores de medo, inquietantes. Os dos queimadores e chemineas da refiner¨ªa de petr¨®leos de Bens, co xeito de xigantescos lanzachamas, que compu?an unha estampa infernal. Do outro lado da casa, onde estaba a porta de entrada, s¨® hab¨ªa monte. Tam¨¦n a¨ª nos moviamos entre as lindes territoriais do afecto e a perda. Polo d¨ªa, o bosque infindo, a chamada fraga do Crego, era unha terra inc¨®gnita a explorar, o lugar da aventura. Pola noite, un averno hostil, o lugar da perda, onde fungaba o malhumor do mundo.

Admiro a moitos contadores de historias, mais non co?ec¨ªn ning¨²n coa prosodia do meu t¨ªo Francisco

Meu pai botounos unha noite da casa a Mar¨ªa e a min. Andariamos arredor dos nove anos. Daquela pelexabamos moito, como can e gato. Non era de pegar. Nin el nin mi?a nai. El deit¨¢base moi cedo. Por d¨²as raz¨®ns. Porque ¨¢s seis xa estaba en p¨¦, cami?o da obra. E porque non quer¨ªa gastar "nin un peso en electricidade". Non era da Virxe de Pu?o. Mais se por el fose, non haber¨ªa nunca no mundo unha crise enerx¨¦tica nin padecer¨ªamos o cambio clim¨¢tico. Sempre tivemos con el unha guerra secreta. A de ler na noite. El apagaba as luces, como un sentinela. E cando nos asegurabamos de que estaba a durmir, volviamos prender a l¨¢mpada do cuarto como lectores clandestinos. Nunca cedeu nesa militancia contra o imperio el¨¦ctrico. Mesmo na vellez, cando se instalou a calefacci¨®n na casa, el ¨ªa detr¨¢s, silandeiro, desconectando os radiadores. Se algu¨¦n comentaba que ¨ªa moito fr¨ªo, el calaba e r¨ªa para dentro.

Mais non foi por iso, pola luz, polo que nos botou esa noite da casa. Ti?a raz¨®n. Quer¨ªa durmir e n¨®s seguiamos coa liorta. At¨¦ que se ergueu, levounos do brazo, abriu a porta e chimpounos baixo as estrelas, na fronteira daquel locus horroris, da fraga do Crego. O¨ªmos tras de n¨®s, con estupor, o engrenaxe da pechadura. Un minuto antes, odiab¨¢monos, estabamos a pelexar. E agora, de s¨²peto, os dous inimigos encontr¨¢banse sos no universo. Expulsados do fogar. E como ¨¦ sabido, non hai nada que doa m¨¢is ao ser humano que o abandono. E non s¨® ao humano. Hai poucas cousas m¨¢is arrepiantes que o laio dun animal cando perde un ser querido. Mi?a nai p¨²?ase en vilo cando nos falaba dunha vaca que coidaba na infancia, do xeito de bruar cando a afastaban do cuxo. Contaba que era un pranto inconsol¨¢bel. Unha buguina de dor que ¨ªa m¨¢is al¨® do val, ¨¢ procura dos cami¨®ns e dos convois que levaban aos matadoiros. E que ela se agochaba, tapaba os o¨ªdos, mais non hab¨ªa xeito de fuxir do lamento.

Estabamos sos na noite, atentes aos ru¨ªdos interiores da casa, aquela nosa casa solitaria que resist¨ªa as tempestades. Canto me emocionei con Henri Bosco, cando lin o que escrib¨ªa do seu fogar, La Redousse, en Malicroix: "A casa loitaba bravamente". A verdade ¨¦ que axi?a deixamos de sentir a s¨ªndrome Hansel e Gretel. Esqueceramos a causa da liorta. D¨¦monos a man. Estabamos m¨¢is unidos que nunca. Xur¨¢monos que endexamais haber¨ªa guerra entre n¨®s. E funcionou o esconxuro. Do terr¨ªbel desacougo pasamos a unha certa calma e logo a unha excitante alegr¨ªa. Se a porta patriarcal permanec¨ªa pechada, onde ¨ªamos encontrar refuxio?

Estaban os t¨ªos. F¨¢lase moito agora do xenoma. Das semellanzas e diferenzas entre humanos e outros animais pr¨®ximos como os chimpanc¨¦s, os bonobos e os orangut¨¢ns. Non ¨¦ certo que eles non te?an linguaxe, nin utilicen ¨²tiles como ferramentas. Como ben explica o xenial uruguaio Casacuberta, somos case iguais en todo. Cal ¨¦ a principal diferenza? Os humanos temos t¨ªos e t¨ªas!

E al¨ª estabamos Mar¨ªa e mais eu felices, a repasar a marabillosa lista. Gaiteira, Birloque, Anceis, Sada, Sergude, a barber¨ªa da r¨²a Bizkaia, a taberna de Almeiras... Mesmo en Sevilla ti?amos un t¨ªo, Benito, por certo cobrador da luz. Pensaba que Benito fora andando de mozo de Corpo Santo a Sevilla, porque sempre o¨ªa falar do andar de Benito. Percorr¨ªa Sevilla andando e no ver¨¢n o chan era de brasas que queimaban os p¨¦s. E ent¨®n a nai de Carmina, que era un tesouro, mandaba pasar sempre ao patio a aquel bo mozo galego, tan educado, con voz de tenor, para que descansase os pes e tomase unha limoada. E foi as¨ª que casaron, Benito e Carmina, grazas ¨¢ electricidade. ? marxe da s¨²a opini¨®n sobre as compa?¨ªas do sector el¨¦ctrico, meu pai, como todos, ti?a moito aprezo por Benito. Xa de ben maior, pap¨¢ foi examinarse para acadar o certificado de Estudos Primarios. Estudou moito, coa mi?a irm¨¢ Sabela. Fixo ben todo, pero cando lle preguntaron nomes de parasitos ficou en silencio. Non quer¨ªa manifestar o que realmente pensaba. Ante a insistencia da profesora, dixo un nome de parasito que non ti?a que ver co capital e os pol¨ªticos: a tartaruga. A continuaci¨®n, pux¨¦ronlle como exercicio escribir unha redacci¨®n.

Tema? "Mis vacaciones".

Meu pai pousou o bol¨ªgrafo, ergueuse da mesa e foi cara ¨¢ porta de sa¨ªda. A profesora chamou por el e pediulle explicaci¨®ns. E el respondeu: "Non podo escribir do que ignoro. Non sei o que son as vacaci¨®ns". Ela, moi am¨¢bel, d¨ªxolle: "Ande, sente. Pode vostede escribir o que queira". E ent¨®n meu pai escribiu do t¨ªo Benito e do moito que lle gustar¨ªa a mi?a nai ir a Sevilla. E describiu aquela feiticeira cidade onde os cobradores da luz casaban con mulleres luminosas nun patio de xeranios. Foi o ¨²nico texto que escribiu, el que nunca estivo en Sevilla.

Ti?amos moitos sitios onde ir. T¨ªos e t¨ªas formaban unha rep¨²blica, en todos os sentidos da palabra. Estaba Pepita, na Gaiteira, que sempre foi unha creadora de harmon¨ªa. No Birloque, Felicitas, pero tam¨¦n a t¨ªa Amparo, que ti?a un taller de costura. A min gust¨¢bame moito ir al¨ª, porque traballaban varias mozas novi?as, que acompasaban os seus risos e as m¨¢quinas Singer. E al¨ª me sent¨ªa como un figurino... E estaba, claro, a barber¨ªa do t¨ªo Francisco, al¨® detr¨¢s de San Pedro de Mezonzo.

Admiro a moitos contadores de historias, mais non co?ec¨ªn ning¨²n coa prosodia do meu t¨ªo Francisco. El figura na mi?a lista de autores cl¨¢sicos. Marabill¨¢bame de neno, velo cortar o cabelo, non tanto polo estilismo da tesoira sen¨®n polo relato que ¨ªa constru¨ªndo arredor de cada cabeza. El habita o mundo da imaxinaci¨®n. Cando era rapaz, sempre volv¨ªa a casa cunha ducia de troitas. Coll¨ªaas a man. P¨²?ase a falar no r¨ªo e as troitas pasmaban. Nunca o o¨ªn falar mal de ningu¨¦n, ag¨¢s da tiran¨ªa. Vive feliz coa t¨ªa Manola e a s¨²a tribo. Manola ¨ªa coser polas aldeas, cunha Singer port¨¢til na cabeza. Unha das s¨²as compa?eiras de ruta era outra linda moza, Finita, a que logo ser¨ªa c¨¦lebre cantante de orquestra co nome de Finita Gay. Cando ¨ªan polas corredoiras, ti?an medo aos l¨®stregos, pois levaban as m¨¢quinas de coser na cabeza. E o remedio era que Finita cantase para matar o medo. At¨¦ que apareceu Francisco. Que mesmo fac¨ªa rir ao se?or medo.

Meu pai o¨ªu que falabamos con moita animaci¨®n no medio da desventura. Ao estilo t¨ªo Francisco. E ent¨®n abriu a porta e mandounos deitar sen mais. Nunca m¨¢is pelexamos Mar¨ªa e mais eu. E aquela noite, a¨ªnda prendemos a luz para ler cando os pais caeron durmidos, se cadra so?ando en Sevilla.