O peor axudante de direcci¨®n do mundo

No ano 1976, un mozo madrile?o chamado Fernando Trueba mant¨¦n amizade cun compa?eiro galego na Facultade de Ciencias da Informaci¨®n, rama imaxe, que a certa altura do curso lectivo lle prop¨®n participar nunha curtametraxe a rodar en terras galaicas, concretamente na localidade lucense de Foz. "Henrique Rodr¨ªguez Baixeras era un dos tipos m¨¢is simp¨¢ticos que estudaron comigo na facultade", lembra Trueba. "El xa fixera unha curtametraxe en 8 milimetros e eu outra, e a s¨²a proposta supu?a dar un paso adiante na nosa formaci¨®n".

Ti?an unha escasa bagaxe como directores e naqueles momentos present¨¢baselles a oportunidade de traballar nun formato cinematogr¨¢fico. "Lembro que daquela xurdiu a primeira tentativa de facer cine en galego. Hab¨ªa tres directores novos que pretend¨ªan facer un traballo de media hora para logo unilos e contar as¨ª cunha longametraxe para a s¨²a distribuci¨®n". Baixeras dirixir¨ªa a adaptaci¨®n de O cadaleito, baseado nun conto de ?nxel Fole titulado A caixa do morto. Contaba co dramaturgo Francisco Taxes como guionista adaptador do texto, coa produci¨®n de Antonio Sim¨®n, e o mecenas que pu?a os cartos era V¨ªctor Rupp¨¦n, un home esencial para a realizaci¨®n de varias curtametraxes galegas naquela ¨¦poca. Ademais da que falamos, tam¨¦n produciu O herdeiro dirixida por Miguel Gato, e O pai de Migueli?o, obra de Miguel Castelo, que abr¨ªan un novo vieiro no audiovisual galego na d¨¦cada dos setenta.

Rodr¨ªguez Baixeras pediulle que fose o seu axudante de direcci¨®n

"Non sab¨ªa en que consist¨ªa o traballo", lembra Trueba

Ant¨®n Sim¨®n exerceu de produtor no filme 'El a?o de las luces'

El mesmo fac¨ªa burla da s¨²a co?ecida deficiencia ocular

Ao rememorar aqueles tempos, Trueba comenta que o seu colega de escola pediulle que exercese como axudante de direcci¨®n na pel¨ªcula, algo que aceptou encantado. "O que sucedeu ¨¦ que eu nunca asistira a unha rodaxe e cando aceptei ese cargo pensei que o axudante era unha persoa que botaba unha man, sen m¨¢is, ao director. Eu suxer¨ªalle que ao mellor nun monento determinado podiamos facer un travelling e indic¨¢balle algunha idea sobre realizaci¨®n de planos que se me vi?a ¨¢ cabeza. Iso para min, xunto ao feito de levar diverso material de rodaxe dun lugar a outro, completaba o meu concepto de axudar".

En canto o madrile?o se foi metendo no mundo do cine a s¨²a percepci¨®n do que era un axudante de direcci¨®n mudou ostensiblemente. "Un ano despois de participar en O cadaleito fun a unha rodaxe grande e vin a un tipo por al¨ª berrando e organizando unha chea de cousas. Como din os cubanos, semellaba o dono dos cabali?os, e cando me dixeron que ese era o axudante de direcci¨®n, e eu comprend¨ªn a funci¨®n que realizaban, xa era moi tarde para aprender porque nunca volv¨ªn ocupar ese cargo. Grazas a Deus ning¨²n dos que estabamos na filmaci¨®n de O Cadaleito eramos profesionais e non se sab¨ªa exactamente cal era a funci¨®n do axudante, pero te?o claro que fun o peor axudante de direcci¨®n da historia, poque, en verdade, non sab¨ªa en que consist¨ªa o traballo".

O finado Francisco Taxes adoitaba lembrar como certo d¨ªa no que se fac¨ªa unha estrea na Coru?a, nos cines Valle Incl¨¢n, do filme El a?o de las luces, pasada xa unha d¨¦cada dende a s¨²a colaboraci¨®n en Galicia, en canto Trueba o viu sentado nunha butaca na parte central da sala non dubidou nin un instante en erguer a toda esa fila de espectadores para lle dar unha forte aperta lembrando os vellos tempos, algo que Taxes sempre agradeceu porque o madrile?o amosou con aquel acto un forte agarimo cara ao escritor.

Naquela aventura cinematogr¨¢fica, Ant¨®n Sim¨®n exerceu os labores de produci¨®n. Lembra que foi el co coche ata Madrid a recoller a Trueba e Henrique Banet, xa que o director estaba moi interesado en contar con eles na pel¨ªcula. Esas horas de viaxe dan para manter conversas de todo tipo e o cine, por suposto, non foi alleo ¨¢ parola dos tres ocupantes do autom¨®bil. "Fernando estaba totalmente ao d¨ªa do que se fac¨ªa neses momentos. Era un profundo co?ecedor da obra dos directores de moda".

O realizador galego cre que ese devir cin¨¦filo ¨¦ unha constante na obra do creador, "xa que cando un chega a onde el est¨¢ non ¨¦ por mera casualidade. N¨®tase un grande amor ao cine en todas as s¨²as pel¨ªculas, independentemente que logo nos parezan mellores ou peores, pero esa paix¨®n cinematogr¨¢fica aparece claramente no seu traballo". Non en van o madrile?o fundou no ano 1981 a revista de cine mensual Casablanca, unha publicaci¨®n moi interesante que s¨® durou un par de anos no mercado. O cineasta tam¨¦n exerceu como cr¨ªtico cinematogr¨¢fico na revista La gu¨ªa del ocio e no xornal El PA?S.

Facendo memoria daquela rodaxe en Foz, Sim¨®n fai referenza aos poucos cartos dos que dispu?an, "o que nos obrigaba a contar cun equipo de cine ao completo tendo moi presente a condicionante econ¨®mica. A verdade ¨¦ que fomos vistos como uns bechos raros no medio da poboaci¨®n, xa que daquela a xente non estaba afeita como agora a convivir cunha rodaxe de cine. Foi unha ¨¦poca bonita".

As filmaci¨®ns duraron dez d¨ªas e rodouse cunha c¨¢mara de 35 milimetros. En canto ¨¢ relaci¨®n persoal con Trueba, manifesta que este ti?a sempre "moi boa disposici¨®n para o traballo e o trato con el foi en todo momento moi agradable". O seu sentido de humor manifest¨¢base cando el mesmo fac¨ªa burla da s¨²a co?ecida deficiencia ocular "e era o primeiro en asumir ese alcume de Gran Angular co que era co?ecido entre o equipo".

A pel¨ªcula dirixida por Baixeras chegou a acadar o premio Mikeldi de prata no XVIII Certamen Internacional de cine documental y Cortometrajes de Bilbao, un dos certames con maior prestixio cinematogr¨¢fico naquel tempo.