Houbo algunha luz na escuridade

Sempre se adoitou considerar que o galego escrito fora desaparecendo no s¨¦culo XV, e que non reaparecera ata m¨¢is de 250 anos despois, coas obras do Padre Sarmiento e uns poemas soltos do irm¨¢n do Padre Feijoo, xa mediado o XVIII. Sen embargo, hai tres anos, un profesor da Facultade de Filolox¨ªa e Traduci¨®n da Universidade de Vigo, Manuel Candelas, procurando documentaci¨®n sobre Quevedo na Biblioteca Nacional, atopou un manuscrito en galego titulado Ystoria de la Santa Yglesia de Yria Flauia dentro dun volume con 35 textos en castel¨¢n. 123 folios polas d¨²as caras, escritos entre 1713 e 1737, que, despois dun longo traballo de edici¨®n e interpretaci¨®n de Bieito Arias e Cami?o Noia, v¨¦n de editar a Universidade de Vigo co t¨ªtulo Historia da Santa Igrexa de Iria.

"En Otero rexe un discurso galeguista 'avant la lettre", din os investigadores

Noia afirma que co texto se poder¨ªa co?ecer o "galego falado na ¨¦poca"

O ligro ¨¦ unha historia de Galicia dende o s¨¦culo I ata chegar ao XV

O autor foi o avogado Pedro de Otero, natural do Saln¨¦s e residente en Padr¨®n

O manuscrito, que os investigadores referencian coas siglas orixinais YYY, ¨¦ unha historia de Galicia, e tam¨¦n en parte de Espa?a, desde a chegado dos restos de Santiago no s¨¦culo I, ata mediados do XV. Escribiuno un avogado, Pedro de Otero Romero y Torres, natural do Saln¨¦s e que viv¨ªa en Padr¨®n. "Non sabemos a raz¨®n de que a escribira en galego cando este idioma levaba desaparecido dos documentos oficiais m¨¢is de dous s¨¦culos. Posiblemente o fixo para darlle m¨¢is autenticidade como documento antigo, porque o redactou para defender os votos de Santiago nunha ¨¦poca en que tanto Santa Teresa de Xes¨²s como San Xos¨¦ lle disputaban o ser patr¨®n de Espa?a", considera Cami?o Noia.

A Historia... ten un contido moi similar ao da Cor¨®nica de Santa Mar¨ªa de Iria? a descrici¨®n da creaci¨®n do mito fundacional xacobeo que se atrib¨²e a Rui Vasques. Suponse que foi escrita arredor de 1468, est¨¢ gardada na Catedral de Santiago, e hai d¨²as versi¨®ns posteriores, con variantes, na Biblioteca Vaticana e na Biblioteca Nacional. Pedro de Otero, de feito, afirma que escribiu a s¨²a Yistoria base¨¢ndose na mellor das tres cr¨®nicas medievais que hab¨ªa nos arquivos de Padr¨®n (a que estaba no Cabido secular, ¨¦ dicir, no concello), e menciona a de Rui Vasques, pero para descualificala. A YYY ¨¦ m¨¢is extensa que a Cor¨®nica, e detalla ¨¦pocas que esta non trata, como a colonizaci¨®n romana, ou unha descrici¨®n moi especifica dos reis suevos. Tam¨¦n xa incl¨²e noticia dos Irmandi?os. Cami?o Noia e Bieito Arias consideran que tanto Otero como Rui Vasquez utilizaron como base un manuscrito medieval redactado en galego. O avogado padron¨¦s foi o ¨²nico que respectou o idioma orixinal.

"O discurso de Pedro Otero est¨¢ rexido por unha ideolox¨ªa galeguista, avant la lettre, pola defensa que fai do papel dos galegos na historia de Espa?a, e porque presenta os primeiros rexedores medievais como reis de Galicia, claramente diferenciados dos reis de Castela e de Le¨®n", aseguran os investigadores na introduci¨®n. Pero o manuscrito agachado entre textos xur¨ªdicos ten un valor m¨¢is al¨® de ser unha pequena luz no que co?ecemos como os s¨¦culos escuros. Ao ser un traballo comezado en 1713 sobre un texto medieval, mestura variantes gr¨¢ficas, fon¨¦ticas e morfol¨®xicas de distintas ¨¦pocas, a medieval do documento orixinal e a contempor¨¢nea do autor. Entre outras moitas m¨¢is opci¨®ns, utiliza fazer e facer, deijar e deixar, pusso e puxo, Galiza e Galicia (e Galizia). "Ser¨ªa moi interesante mesmo facer unha an¨¢lise exhaustiva desde o punto de vista ling¨¹¨ªstico, porque permitir¨ªa co?ecer algo m¨¢is o galego falado nesa ¨¦poca, comezos do XVIII, na que non hai constancia escrita de c¨®mo era", di a profesora Noia.