Unha rede para tecer o futuro

Para a mi?a idea, a diagnose m¨¢is atinada dos efectos da marxinaci¨®n do galego sobre os destinos do noso pa¨ªs contin¨²a sendo a que expuxo Ram¨®n Pi?eiro no memorable A linguaxe e as linguas. Segundo el, a discriminaci¨®n social por diferenciaci¨®n ling¨¹¨ªstica expresa o esgazamento da sociedade galega: dunha banda, as elites que, renunciando ¨¢ personalidade propia e abandon¨¢ndose ¨¢ asimilaci¨®n imitativa da allea, dimiten da s¨²a tarefa de liderar a sociedade; doutra banda, un pobo descabezado que asume pasivamente a s¨²a inferioridade. En definitiva, un pa¨ªs internamente desarticulado, eivado pola desvalorizaci¨®n de si, impotente para reco?ecer e explotar as s¨²as capacidades.

A partir desa diagnose, Pi?eiro define o sentido hist¨®rico da normalizaci¨®n ling¨¹¨ªstica: reivindicar o que ¨¦ de noso -identidade e intereses partillados-, para restaurar a dignidade do pobo, afortalar a solidariedade interna e cohesionar a sociedade arredor dun proxecto com¨²n. Todo iso ¨¦ o que se avariou coa campa?a contra o galego. O que se perdeu polo cami?o non foron horas de ensino en galego, medidas para fomentalo, investimentos na s¨²a promoci¨®n (que non ¨¦ pouco). O que se perdeu foi dignidade p¨²blica, cohesi¨®n social, enerx¨ªa colectiva. Un proxecto de pa¨ªs. Recuperalo vai custar ferro e fari?a.

A Rede de Dinamizaci¨®n responde a unha vella aspiraci¨®n

A Xunta debe integrar no proxecto ¨¢ Galicia urbana e ¨¢ oposici¨®n

- Rede de Dinamizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica. Coas devanditas cavilaci¨®ns na mente sa¨ªn eu da xuntanza de constituci¨®n da Rede de Dinamizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica, recentemente posta a andar pola Xunta. Esta iniciativa responde a unha aspiraci¨®n longamente sentida: un organismo de coordinaci¨®n e impulso dos servizos ling¨¹¨ªsticos que se vi?eron establecendo nas administraci¨®ns locais, nomeadamente concellos e deputaci¨®ns. Gabinetes que deron vida, cor e alento ¨¢ promoci¨®n do galego nun ¨¢mbito crucial pola s¨²a proximidade ¨¢ cidadan¨ªa, proximidade que propicia o contacto directo e a interacci¨®n participativa con asociaci¨®ns, empresas, medios de comunicaci¨®n...

A consolidaci¨®n deses servizos de normalizaci¨®n e a creaci¨®n dun corpo de t¨¦cnicos especializados foi moitas veces cuestionada, incluso desde sectores comprometidos co idioma. Houbo quen entendeu o seu traballo como tarefa rutineira de traduci¨®n ao galego ou correcci¨®n idiom¨¢tica de formularios, actas, bandos ou discursos oficiais, ou de formaci¨®n ling¨¹¨ªstica do funcionariado e asesoramento ¨¢s instituci¨®ns, colectivos e empresas. Se as¨ª fose, con ser ese labor groso en volume e non desprezable en relevancia, ter¨ªa pouco sentido crear gabinetes estables. Pero as tarefas da normalizaci¨®n van m¨¢is al¨¢: tr¨¢tase de fomentar o uso do galego na vida da localidade, desde o cultural, deportivo ou recreativo ata o comercial. De certo, isto esixe vontade pol¨ªtica dos gobernos e transversalidade nas actuaci¨®ns: a promoci¨®n do idioma debe ser obxectivo incardinado no conxunto das pol¨ªticas locais (comezando, pero non rematando, coa imaxe corporativa), asociado a unha mellora do estilo na comunicaci¨®n e na relaci¨®n coa cidadan¨ªa, e que implique diversidade de axentes t¨¦cnicos, institucionais e sociais. Pero tam¨¦n require persoal especializado, na formaci¨®n e nas funci¨®ns (ao que, por certo, as universidades contribu¨ªron ben pouco).

- Pol¨ªtica ling¨¹¨ªstica local. A verdade ¨¦ que a pol¨ªtica ling¨¹¨ªstica local veu sendo produto da boa vontade dunha presada de gobernos municipais (pioneiros foron Redondela, Fene, A Estrada ou Compostela), do voluntarismo dun reducido sector do funcionariado (a Asociaci¨®n de Funcionarios pola Normalizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica) e da entrega dunhas ducias de especialistas, asociados na Coordinadora de Traballadores/as pola Normalizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica (Cotenol). A modi?o e malia altibaixos, esta acci¨®n foi tomando corpo, coa implicaci¨®n t¨ªmida e variable dalg¨²ns concellos maiores, como Vigo ou Pontevedra, e un par de deputaci¨®ns (a de Ourense e a da Coru?a nos ¨²ltimos anos). Ata o de agora, a Xunta practicamente se limitaba a dotar peri¨®dicas convocatorias de subvenci¨®n, mal concibidas e peor xestionadas. O Goberno non acababa de asumir as fundamentais obrigas de coordinaci¨®n que a lei lle atrib¨²e.

Nese contexto, a Cotenol presentou e o Consello da Cultura Galega asumiu, xa van al¨¢ 15 anos, a proposta de creaci¨®n dun organismo de tipo Consorcio para a Normalizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica, que englobase aos distintos servizos. Tal iniciativa estivo a punto de materializarse durante o Goberno de coalici¨®n PSdeG / BNG, pero, coma tantas outras neses anos, finalmente quedou fanada, a¨ªnda non sabemos o porqu¨¦. Agora, coa Rede de Dinamizaci¨®n, aquela vella aspiraci¨®n faise realidade.

- O futuro est¨¢ a¨ª. Faise realidade? Dic¨ªa antes que ¨¢ sa¨ªda da xuntanza de constituci¨®n da Rede, nos meus miolos remex¨ªan as cavilaci¨®ns de Pi?eiro sobre a subordinaci¨®n do idioma como expresi¨®n visible da radical escisi¨®n da nosa sociedade. As¨ª foi: naquel acto hab¨ªa representaci¨®n de case 90 concellos, o que non ¨¦ cantidade desprezable, pero faltaba a representaci¨®n dos principais concellos urbanos, da Coru?a a Ourense, de Vigo a Lugo. Tam¨¦n faltaba a representaci¨®n de practicamente todos os concellos gobernados pola esquerda e o nacionalismo, con escasas excepci¨®ns (sinalo Teo e Muros, pero pod¨ªa haber alg¨²n m¨¢is). Dupla escisi¨®n: a Galicia urbana desent¨¦ndese da Rede de Dinamizaci¨®n, a oposici¨®n pol¨ªtica outro tanto. As¨ª, non hai xeito de normalizar.

Claro que a principal responsabilidade lle corresponde ¨¢ Xunta, ¨¢ que hai que reclamar unha rectificaci¨®n de fondo e un esforzo serio para integrar tanto a Galicia urbana canto a oposici¨®n no proxecto. O BNG e o PSdeG te?en raz¨®n as¨ª nas cr¨ªticas xerais ¨¢ Xunta coma na denuncia das carencias da Rede -principalmente, a falla de financiamento e a indefinici¨®n de compromisos. Pero cometer¨ªan un erro estrat¨¦xico se pechasen a porta a todo acordo neste eido. Se o PP se empe?a en utilizar o galego como ferramenta na lideira partidista, ¨¦ a oposici¨®n quen se ten que encargar de reivindicalo como un activo de futuro para todos/as. Ser¨ªa unha mostra de miop¨ªa pol¨ªtica manter os concellos e deputaci¨®ns gobernados por BNG e PSdG ¨¢ marxe dunha iniciativa deste alcance, cos serios reparos que se lle poidan p¨®r e todas as imprescindibles melloras que precisa. Certo que a s¨²a posta en marcha coincide coa suspensi¨®n de convocatorias de subvenci¨®n aos servizos municipais de normalizaci¨®n ling¨¹¨ªstica que ter¨¢ onerosas consecuencias. Pero hai que demostrar a capacidade de ollar por riba da conxuntura. Al¨¢, nalg¨²n lugar que hoxe non sabemos onde cae pero con certeza un d¨ªa aparecer¨¢, agarda o futuro. Esquecermos iso ser¨ªa o mellor agasallo que podiamos facer a quen se empe?a en neg¨¢rnolo.