M¨ªseros e baldreus

Estamos a vivir unha guerra por medios econ¨®micos, afortunadamente, e non militares. Un conflito de poderes no que se entrecruzan varias li?as de fronte e se dirimen varios combates: a supremac¨ªa da China, o d¨®lar e mais a libra contra o euro, Alema?a contra os outros Estados europeos, a dereita contra a esquerda... A crise financeira, e tam¨¦n da econom¨ªa do ladrillo espa?ola, ¨¦ o instrumento para deixar completamente inermes aos traballadores fronte aos grandes patronos, descaradamente insaci¨¢beis. E aqu¨ª entre nosoutros, endemais a dereita espa?olista aproveita para procurar liquidar a identidade e o autogoberno galegos. A desaparici¨®n da Conseller¨ªa de Cultura ¨¦ significativ¨ªsimo e ten unha gravidade enorme, pois traizoa a reivindicaci¨®n hist¨®rica do autogoberno da que naceu a autonom¨ªa e traizoa mesmo o texto do noso Estatuto.

A cultura en lingua galega viviu sempre e vive ag¨®nicamente, condenada a loitar pola supervivencia. Ben pode que sexa iso o que explique que a literatura en lingua galega te?a tanto peso en proporci¨®n a un pa¨ªs pequeno e sen estado. A literatura galega, esa evidencia malia ter todo en contra, sustituiu ao Estado galego (desde logo que ¨¦ unha literatura pol¨ªtica toda ela, a¨ªnda que non o pretenda). No seu interior, fortes tensi¨®ns. ? unha literatura comisariada, vixiada ideoloxicamente, e tam¨¦n enchoupada da autoconmiseraci¨®n e autoindulxencia que a fan infantil ¨¢s veces. S¨® iso pode explicar, por un exemplo, que haxa reacci¨®ns asombradas cando se sinala a evidencia do desatino ideol¨®xico de Risco ou que O porco de p¨¦ ¨¦ un libro xen¨®fobo. En sendo ¡°un dos nosos¡±, perdo¨¢moslle todo.

Mais tam¨¦n toda a literatura moderna desde a propia Rosal¨ªa est¨¢ inzada de obras de gran liberdade, afouteza e risco literario. Volvo tropezar con A Esmorga (confeso que relin ese romance, entre outros, antes de escribir Land Rover). ? unha novela bizarra e salvaxe como hai poucas, non acredito no lugar com¨²n de que sexa a mellor novela galega e comprendo a cr¨ªtica tan intelixente e exacta que lle fai Carvalho Calero na s¨²a exemplar Historia da Literatura. Por¨¦n, ¨¦ unha an¨¢lise insuficiente, pois o libro resiste o paso do tempo. Por que? Sen d¨²bida porque, con gran concentraci¨®n literaria, toca nervos ocultos da sociedade e de cada un de n¨®s. Blanco Amor debuxa a¨ª unha Galiza trist¨ªsima e baixa, desconcertante para o galeguismo bempensante precisamente porque ¨¦ verdade. O autor ofr¨¦cenos un aspecto do seu interior, unha turbulencia de pulsi¨®ns violentas. O nihilismo dos desesperados que une ese libro coa obra de Genet, de C¨¨line ou de Passolini ou con filmes como Trainspotting. Corpos humillados, suxos, mutilados, asasinados. Que un romance as¨ª, tan bizarro e gay, sexa considerado a insignia da nosa narrativa demostra que somos unha sociedade interiormente moito m¨¢is complicada e violenta que esas estampas buc¨®licas coas que nos retratan. E que a literatura galega non pode vivir dun xeito apac¨ªbel e s¨® pode existir aos golpes.