Versos corrente de lava

Di Olga Novo que poes¨ªa ¨¦ choque brutal que muda a nosa pel. Supuraci¨®n da experiencia profunda. Corrente de lava que nos expulsa de n¨®s mesmos. Vida, e non s¨® exercicio literario. E as¨ª ¨¦ o seu novo libro, Cr¨¢ter, que Toxosoutos acaba de tirar do prelo. Obra fervenza, como todas as s¨²as. Torrencial. Volc¨¢nica. A autora anunciara xa n¡¯A teta sobre o sol que a s¨²a arela era m¨¢is a intensidade que a perfecci¨®n. E niso anda.

E non ¨¦ a ¨²nica. Ela mesma explica que todos os poemas do mundo est¨¢n conectados por unha sorte de sondas subterr¨¢neas. F¨ªos invisibles. Di¨¢logos m¨²ltiples. E debe de ser certo. Cr¨¢ter amosa confluencias con outros dous poemarios que chegaron recentemente ¨¢s librar¨ªas, ambos editados por Espiral Maior: Acu¨¢tica Alma de Marta Dacosta e Leopardo son de Pilar Pallar¨¦s. Al¨¦n de diverxencias xeracionais.

Cr¨¢ter ¨¦ unha exploraci¨®n dividida en catro estaci¨®ns: cinsa, pedras, lava e rocha metam¨®rfica. Un percorrido conducido por unha deusa campesi?a que non quere ser adorada. Que s¨® desexa que sexamos donas de n¨®s. ¡°Entre cada unha desas amorosas e inevitables elex¨ªas do libro, canta esa voz dunha deusa humilde con pulo vitalista e radical optimismo libertario, porque proclamar a utop¨ªa ¨¦ necesario sempre¡±, salienta Olga Novo.

Cinsa poetiza ¡°esa evidencia do total desleixo dos poderes pol¨ªticos de diferente signo fronte ¨¢ deriva cara a nada do noso mundo rural. Canda el desaparece unha cultura, e canda ela un tesouro ling¨¹¨ªstico¡±, salienta. Pedras c¨¢ntalle a Breta?a, ¡ªonde a poeta viviu os ¨²ltimos sete anos¡ª, cun alento tribal e primixenio. Lava ¨¦ un encontro co enigma da beleza e do amor en Pompeia. Nun universo, o occidental, no que a paix¨®n foi ¡°condenada, desde Arist¨®teles polo menos, como un pathos, unha patolox¨ªa. Eu dir¨ªa, pola contra, que o mundo enferma pola carencia de amor¡­¡±, indicou. E a Rocha pronuncia, como as s¨²as obras N¨®s nus ou Magnalia, a linguaxe de Eros. ¡°Celebro a vida, e polo tanto a l¨²cida expansi¨®n dos praceres da mente e do corpo¡±, subli?a. Cr¨¢ter ¨¦, por outra banda, continuador do seu anterior libro A Cousa Vermella. Dunha reflexi¨®n ¡°ante tal situaci¨®n que deber¨ªa alertar a calquera mente cun m¨ªnimo de lucidez e coraz¨®n: un pa¨ªs entre ru¨ªnas e cinsa¡±.

A obra de Olga Nova invoca, con frecuencia, un suxeito colectivo feminino. Fala ¡°con autoras de poes¨ªa non escrita¡± como a bisavoa descalza e lumpenproletaria. Tam¨¦n Marta Dacosta homenaxea en Acu¨¢tica Alma, a forza das mulleres, ¡°a s¨²a capacidade para superar a dor¡±, apunta ela mesma. E chama por todas as Ofelias ¡ªcomo xa o fac¨ªa n¡¯As amantes de Hamlet¡ª, para instalas a ser libres, a rebelarse contra o sometemento. Porque a violencia de x¨¦nero ¨¦ unha das inxustizas contra as que Acu¨¢tica Alma ergue a palabra. Como o fai contra o desco?ecemento, a frustraci¨®n ante a construci¨®n de imaxes deformadoras sobre as persoas. Ou contra a desmemoria, a mentira, pois ¡°a historia¡±, lembra, ¡°escr¨ªbena os vencedores¡±. Di Olga Novo que ¡°a poes¨ªa ¨¦ pobre, pero fala coa voz rica dos que non te?en nada¡±. Dacosta reivindica tam¨¦n, da man de Benedetti ou de Mahmud Darwish, a poes¨ªa como palabra dos vencidos, do pobo.

¡®Leopardo son¡¯ trata da incapacidade para se conformar co propio ser

Reflexiona, por outra banda, en Acu¨¢tica Alma, sobre o papel da poeta nun contexto de palabras luxadas ¡ªcomo as que sustentan, di, as agresi¨®ns ¨¢ lingua¡ª e falta de tempo para ¡°as cuesti¨®ns que son fundamentais¡±. Mais, contra a ¡°triste indeferenza ante a derrota¡± que xa denunciaba en Pel de ameixa, convida a ¡°coller folgos¡±. ¡°A non deixarnos vencer, seguir loitando para ser, para non desaparecer como pobo¡±, engade. Acu¨¢tica Alma parte dun poema sobre un ser que nace da auga, elemento de construci¨®n e destruci¨®n da vida. A imaxe da auga, como a do sangue, at¨®pase na s¨²a obra desde o seu primeiro libro, Crear o mar a Compostela. A metamorfose figura tam¨¦n en Leopardo son, o novo libro de Pilar Pallar¨¦s. ¡°? algo que estaba tam¨¦n no Livro das devoraci¨®ns: o abraio ante a capacidade dos seres humanos de destru¨ªrnos e constru¨ªrnos¡±, asegura. O t¨ªtulo est¨¢ tomado dun verso de Ricardo Carvalho Calero. ¡°? esa incapacidade do ser humano para vivir de conformidade co seu propio ser, en contraste coa sabedor¨ªa dos animais. Iso produce unha insatisfacci¨®n constante¡±, matiza.

Dacosta afondaba no seu libro En atalaia aberta na dor, a soidade, a derrota. Pois, pensa, non hai emancipaci¨®n sen unha previa consciencia da realidade. Dun xeito semellante, Pallar¨¦s enfrontou ¡°o baleiro, a nada¡±, no seu segundo libro, S¨¦tima soidade. Procurou o sosego contra a dor, o desamor ou a desesperanza. E iniciou as¨ª un cami?o que desenvolveu no Livro das devoraci¨®ns: o da afirmaci¨®n da vida. Leopardo son ten, desta maneira, que ver con ¡°atreverse a vivir f¨®ra dos propios l¨ªmites, f¨®ra da fronteira¡±. ¡°Estamos confinados na identidade social e cultural que nos ¨¦ asignada, e que nos asignamos¡±, exp¨®n.

Pallar¨¦s indagou no seu primeiro libro, Entre lusco e fusco, nunha dobre vertente da poes¨ªa, a intimista e a pol¨ªtica. Decantouse m¨¢is pola primeira, a¨ªnda que para ela a arte non deixou de ser unha maneira de ¡°supervivencia, de resistencia¡±, ante a ¡°miop¨ªa¡± ¨¢ que as obrigas coti¨¢s nos abocan. Ant¨ªdoto contra a apat¨ªa.Dacosta aprendeu, co tempo, a escribir de xeito ¡°menos compulsivo, m¨¢is repousado¡±, segundo di ela mesma. Pilar Pallar¨¦s deixou pasar 13 anos entre a publicaci¨®n do seu segundo e terceiro libro. Do mesmo xeito que hai 11 de distancia entre a s¨²a anterior entrega, Poemas, e Leopardo son'. ¡°? o meu ritmo habitual¡±, res¨ªgnase.