O d¨ªa que se perdeu a vergo?a

Cando a xente se anoxa moit¨ªsimo con algu¨¦n que considera prexudicou a comunidade adoitase pedir que o respons¨¢bel sexa declarado persona non grata. Penso que hai dar un paso adiante e crear a figura de persona non gratis.

O caso do actual Valedor do Pobo, as¨ª como o dos directivos bancarios, con xubilaci¨®ns millonarias no medio da ru¨ªna do aforro popular, son exemplos que coido perfectos para inaugurar esta nova e ilustr¨ªsima condecoraci¨®n. Ademais, se empezamos por a¨ª, o nivel vai estar moi alto. Hai unha certa alegr¨ªa na concesi¨®n de medallas neste pa¨ªs. Eu comprendo que se dean moitas medallas Castelao, cantas m¨¢is mellor, unhas por merecidas e outras porque serven ao galardoado para preguntar quen era ese Castelao. Como ¨¦ pos¨ªbel que ?lvarez-Cascos te?a a Medalla de Ouro de Galicia? Pois porque este un pa¨ªs bo e xeneroso. ?o de verdade, sen prexu¨ªzos, sen miramentos. Andaba o home deprimido, coa tensi¨®n baixa, preocupado por mandar un barco ferido ao Quinto Pino. Home, o do barco non pasar¨¢ ¨¢ historia da imaxinaci¨®n mar¨ªtima. Pero, foi ou non foi ao Quinto Pino? As¨ª que a Medalla de Ouro de Galicia, dalg¨²n xeito, foi pola punter¨ªa. Aqu¨ª non se deixa morrer a ningu¨¦n de fame, nin a ning¨²n pol¨ªtico sen homenaxe. Se o fixo ben, pois merece unha homenaxe. E se o fixo mal, pois tam¨¦n. Porque a raz¨®n de ser da homenaxe ¨¦ a homenaxe.

Disque Baltar senior (vello non ¨¦) vai xa pola segunda homenaxe, esta ofrecida por xentes da ¡°cultura¡±. Mesmo o noso benquerido Bieito Ledo dixo del que era ¡°a cerna do galeguismo¡±. As¨ª falan os cl¨¢sicos! Ao ler estas cousas, un emocionase. Como di Lino Braxe, sentes esvarar as b¨¢goas da patria polas meixelas at¨¦ caer en fervenza polo peito. E non haber¨¢ unha Medalla de Ouro para o peito de Baltar? Non sei que ser¨¢ de n¨®s no 2050, pero do que estou seguro ¨¦ de que haber¨¢ nalgures unha homenaxe a Baltar e que no men¨² figurar¨¢ como prato principal A Cerna do Galeguismo. E al¨ª estaremos todos felices a roer na cerna e m¨¢is no galeguismo. Moitos critican o galeguismo, pero ollade o que d¨¢ de si. Mesmo o men¨² de Cerna de Galeguismo a quen m¨¢is gusta ¨¦ aos non galeguistas. O Valedor do Pobo, por exemplo, sempre foi reticente e oblicuo cando lle tocou defender o galego, calquera avogado de oficio ou a nena de Correlingua far¨ªa marabillas na vez del, mais sen embargo se lle pediramos un discurso de defensa do men¨² galeguista, do sabor da cerna, pois seguro que estaba brillante, mesmo en condici¨®ns de citar a Curros no Divino Sainete:

Deixa arar o gando, prenda;

por ningu¨¦n p¨®?ala cara:

quen te?a tenda que a atenda.

Pois de redentor o oficio,

sobre de estar en desuso,

leva sempre ¨® sacrificio.

Penso que o ¨²nico que falta nesta xeira que ser¨¢ intermin¨¢bel das homenaxes a Baltar ¨¦ un cronista de excepci¨®n, unha especie de Hunter Thompson, o xenial xornalista e cazador, pai do periodismo gonzo, que entender¨ªa ¨¢ primeira ¡°a cerna do galeguismo¡±. Por iso escribiu Medo e noxo en Las Vegas. Non estamos a tempo de que Eurovegas caia no val de Ver¨ªn? Ou na antiga Antioqu¨ªa de Antela? N¨®s temos os nosos Hunter, Bieito Iglesias ou Diego Ameixeiras. Que non dar¨ªa eu por ler a versi¨®n gonzo, en primeira li?a, desta rota infinda e alucinatoria de homenaxes baltarianos.

Mais deixemos os delirios na sobremesa do men¨². Xa est¨¢n dadas as medallas. O¨ªronse os discursos. Desconectan as c¨¢maras. Apagan os focos.

Chega a hora do xornalismo. O xornalismo verdadeiro avanza coa luz de mistos ou unha pequena lanterna. O que est¨¢ a procurar ¨¦ unha materia inmaterial, unha cousa incolora e refulxente ao tempo, valente e fr¨¢xil a un tempo.

O que ten que procurar o xornalismo nestes intres ¨¦ a verdadeira testemu?a. A vergo?a.

O sentimento de vergo?a, no caso da xesti¨®n p¨²blica, vale m¨¢is que moitas leis e regulamentos. O sentido da xustiza murcha cando se perde o sentido da vergo?a. A vergo?a pode levar ¨¢ solidariedade e a xustiza. Mais sen vergo?a, sen escr¨²pulo, todo est¨¢ perdido. O que se imp¨®n ¨¦ a vergo?a vergo?enta. A desvergo?a. Tanto como a corrupci¨®n econ¨®mica, o que m¨¢is estraga a democracia ¨¦ esta substracci¨®n de sentido. O esmagar o chisco de vergo?a. O envelenar de cinismo al¨ª onde houbo alma. Os primeiros defensores do pobo, os Ombusmand dos pa¨ªses n¨®rdicos, supuxeron unha cambio radical na transparencia e nas relaci¨®ns do poder cos cidad¨¢ns. Non ¨¦ cuesti¨®n de ideolox¨ªa, sen¨®n desa suma de saber e vergo?a. Os anteriores valedores tiveron unha actitude limitada m¨¢is ben digna. Como reparar agora semellante avar¨ªa?

O Valedor do Pobo re¨²ne todos os m¨¦ritos e condici¨®ns para pasar ¨¢ historia como a primeira persona non gratis de Galicia. Certo que hai moita competencia. P¨¦simos gobernantes, autoridades que foron calamidades, deses que deixaron no territorio e na xente cicatrices de dif¨ªcil curaci¨®n. Mais o singular deste caso non ¨¦ o facelo mal ou facelo ben, nin sequera o facer ou non facer. O inaudito ¨¦ a obscena usurpaci¨®n. Esa exhibici¨®n imp¨²dica de deshonra e desleixo ante a propia obriga. O que o¨ªmos non ¨¦ a voz do pobo sen¨®n o escarnio do pobo. A xustificaci¨®n do inxustific¨¢bel. Un Valedor do Pobo que declara inv¨¢lidos os dereitos conquistados polo pobo. Como un ventr¨ªlocuo lendo en voz alta o Eloxio da servidume do poder.

E mentres tanto, unha multitude orfa, ese pobo que teme perder os aforros de toda a vida de traballo, anda n¨®made por Galicia adiante para que lle devolvan as preferentes. Escarnio no coraz¨®n da democracia, un. Escarnio no peto popular, o outro. Demasiado escarnio.