Philip Roth,o corpo, o sexo e a morte

Al¨¢ vai o Ray Bradbury, escritor e guionista. As s¨²as Cr¨®nicas marcianas (hai traduci¨®n ao galego) son unhas narraci¨®ns dun lirismo compar¨¢bel ao d¡¯<CF1001>O Principi?o; tan l¨ªricas, m¨¢is duras. Oxal¨¢ leve canda si a proporci¨®n de reco?ecemento que lle corresponde pola s¨²a obra literaria. Porque diso se trata cando despedimos a un escritor, non ¨¦?

E diso trata o Premio Pr¨ªncipe de Asturias ao escritor norteamericano Philip Roth, un reco?ecemento. Non sei se ese galard¨®n ser¨¢ tan importante como nos din os medios de comunicaci¨®n espa?ois ou se ser¨¢ propaganda entusiasta para consumo interno da instituci¨®n mon¨¢rquica. Tanto ten, o premio ha estar ben dotado economicamente e o autor acudir¨¢ a recibilo puntualmente, que todos temos facturas a pagar. Non sei se ese premio merece a Philip Roth, mais estou certo de que Roth merece ese e calquera outro premio literario, pois ¨¦ un escritor de talento, esforzado e valente.

Un escritor xudeu. Corresponde chamarlle ¡°escritor xudeu¡± a algu¨¦n? Depende. As m¨¢is das veces corresponde, pois ¨¦ unha identidade moi poderosa. En calquera caso, Philip Roth ¨¦o, na s¨²a maneira particular. S¨¢bese pertencer a unha comunidade humana, non por elecci¨®n propia, non de modo conformista, mais aceptando ¨¢ fin a evidencia de que ser xudeu marca o seu destino. A s¨²a relaci¨®n co xuda¨ªsmo ¨¦ problem¨¢tica para el e problematizadora para boa parte dos xudeus. Sobre todo para aqueles que desexan existir como comunidade, e por iso un e outros mantiveron sempre relaci¨®ns tensas. O caso ¨¦ que para comprender ao Roth escritor hai que aceptar que ¨¦ un escritor antropoloxicamente xudeu emparentado con outros escritores e intelectuais xudeus da Europa de antes do fascismo e da Norteam¨¦rica actual. Os xudeus israelitas entendo que son doutro xeito e son outra historia.

Un escritor medio xudeu e marcado por esa orixe, J.D. Salinger, escribiu un libro que educa desde hai d¨¦cadas a mill¨®ns de adolescentes norteamericanos, The Catcher in the rye (hai traduci¨®n ao galego). Roth escribiu anos despois un libro que tam¨¦n foi un ¨¦xito, Portnoy¡¯s complaint (non temos traduci¨®n ao galego) e que ¨¦ como o reverso salvaxe daquelas outras andanzas dun adolescente confuso. O libro de Roth ¨¦ a longa imprecaci¨®n dun adolescente neur¨®tico, un pranto existencial que se prolongou na s¨²a obra at¨¦ chegar aos ¨²ltimos libros, nos que aquela sexualidade furiosa deu paso ¨¢s doenzas e ofensas da vellez.

Sempre l¨²cido, sempre destemido a procurar algo tan tem¨ªbel como esa cousa que chaman ¡°a verdade¡±. E por iso perturbador. A patria e a identidade toda dos personaxes de Roth, esa galer¨ªa de m¨¢scaras que foron dar na m¨¢scara final dun vello doente, ¨¦ o corpo: da sexualidade ¨¢ enfermidade. Un existencialismo bizarro, unha desesperaci¨®n tan masculina. Non ¨¦ preciso que diga que se existise un premio chamado Reino da Galiza e me preguntasen, eu hab¨ªalle dar o meu voto.