Beatriz Gra?a: "Hab¨ªa torturas exclusivas dos c¨¢rceres femininos"

No seu libro Voces da memoria, publicado no ano 2003, a investigadora Beatriz Gra?a P¨¦rez (Redondela, 1978) abriu portas aos relatos de, como indica o subt¨ªtulo da obra, "galegas, exiliadas, emigrantes e resistentes durante o r¨¦xime franquista". "Na altura de hoxe, os catro termos est¨¢n ben diferenciados", indica Gra?a P¨¦rez, "pero no franquismo armaban as distintas faces dun mesmo poliedro". O punto onde un emigrante desemboca nun exiliado dil¨²ese en historias como a de Carmen Arias, a infatigable compa?eira de Isaac D¨ªaz Pardo.

A autora, que obtivo con Voces da memoria o premio de investigaci¨®n Xohana Torres, entrevistou a dez mulleres que sentiron a represi¨®n franquista despois de 1936. Para Gra?a P¨¦rez, "as mulleres de ideas democr¨¢ticas que viviron a Guerra Civil e a longa noite de pedra sufriron os mesmos males que outros grupos de poboaci¨®n, nas cadeas, nas cunetas". Sen embargo, a infamia dos vencedores buscou m¨¦todos que encaixasen espec¨ªficamente coa condici¨®n feminina. "Certas pr¨¢cticas de tortura eran exclusivas dos c¨¢rceres femininos do franquismo; amais, hab¨ªa tam¨¦n tortura psicol¨®xica ¨¢s mulleres por seren nais, irm¨¢s, fillas, esposas", relata Gra?a.

A derrota de 1939 non afectou ¨¢ muller como categor¨ªa xeral, segundo a investigadora. Malia a que o r¨¦xime nacional-cat¨®lico non respectaba en absoluto as conquistas feministas da II Rep¨²blica, "se eras muller cat¨®lica, de dereitas e de boa familia, ficabas nunca situaci¨®n aceptable", explica Beatriz Gra?a. E contin¨²a: "Unha muller de esquerdas, laica, galeguista, como no caso de Mar¨ªa Victoria Villaverde, sab¨ªa que se non marchaba do pa¨ªs s¨® lle quedaba a represi¨®n, a dor, o silencio ou a morte".

Voces da memoria publicouse tres anos antes da declaraci¨®n institucional da Xunta de Galicia do Ano da memoria. Para a s¨²a autora, recuperar "a memoria hist¨®rica ¨¦ importante para saber vivir mellor o noso presente". A amnesia colectiva nunca ¨¦ inocente. "Os r¨¦ximes pol¨ªticos tentan dar unha certa versi¨®n dos feitos, pero tarde ou cedo, a historia recup¨¦rase no seu senso m¨¢is fidedigno", remata Beatriz Gra?a.