As voces cabreadas berran desde Ordes

Chuck D, o mestre de cerimonias da que probabelmente foi a banda de rap m¨¢is importante da historia, Public Enemy, defin¨ªa esa m¨²sica como "voces negras cabreadas". En X¨¦nese, o primeiro disco de rap integramente cantado en galego, tam¨¦n hai cabreo. Composto, gravado, producido, dese?ado, editado e distribu¨ªdo polos Dios Ke Te Crew, o seu disco X¨¦nese cont¨¦n l¨ªrica que ataca a monarqu¨ªa, a Garda Civil, a televisi¨®n, o biling¨¹ismo harm¨®nico ... "? hora de comezar co grupo, e en cuesti¨®ns como a lingua, tam¨¦n pesaron raz¨®ns ideol¨®xicas", afirma Mou, voz e letras da banda de Ordes.

Dios Ke Te Crew (DKTC) herdan a cultura hip hop en toda a s¨²a extensi¨®n. Baile, pintura e m¨²sica, que equivalen a break, graffiti e rap, fan parte da crew, da tropa de Ordes. "A nosa idea inicial, cando da uni¨®n de 5Talegos e Ghamberros xurdiu DTKC, en 2003, era moi grande", apunta Garc¨ªa, tam¨¦n vocalista, "mesmo queriamos un local onde levar a cabo obradoiros de rimas e outras ideas". "Despois, fixemos o que puidemos, que tam¨¦n ¨¦ moi grande", concl¨²e. Nun concerto de Dios Ke Te Crew despr¨¦gase ao mesmo tempo a pintura en aerosol, as acrobacias dos break dancers, as rimas insolentes dos mc's e os seus movementos milimetrados nas t¨¢boas.

Reixa declarou hai vinte anos que cantaba rap para dicir m¨¢is cousas en menos tempo

Un sinal de identidade que DKTC comparte coa maior¨ªa dos novos grupos galegos reside na militancia autoxestionaria. "N¨®s autoxestion¨¢monos, en primeiro lugar, porque non tivemos outra opci¨®n", explica Jamas, outra das voces. A eiva hist¨®rica da m¨²sica galega, a ausencia de estruturas industriais, infl¨²e nesta toma de posici¨®n. Pero Garc¨ªa apunta: "Logo collimos conciencia de que, se queres ter liberdade, o ¨²nico remedio est¨¢ na autoxesti¨®n total".

Dios Ke Te Crew levan vendidos arredor de 2.000 exemplares de X¨¦nese. "Vendemos sobre todo nos concertos, e temos un trato aberto cunha distribuidora catal¨¢ para chegar a certas superficies comerciais", conta Jamas. "Na actualidade hai un bum do rap, tam¨¦n en Galicia", asegura Mou, "a¨ªnda que se cante en castel¨¢n". Para DJ Murdock, o home que se agocha tras os pratos de DKTC, "o problema ¨¦ que os rapaces falan en castel¨¢n, e por iso riman en castel¨¢n".

Os de Ordes percorreron un cami?o inverso ao da meirande parte de bandas de rap. "Comezamos tocando moito en directo e despois de tempo abondo, met¨ªmonos a gravar", lembra Jamas. Dios Ke Te Crew ve?en de entrar na rede de concertos que o IGAEM, organismo da Conseller¨ªa de Cultura, pon en marcha este ano. "Pechamos 18 datas e, grazas a este apoio", relata Garc¨ªa, "imos tocar por primeira vez en Ordes, onde nacimos e ensaiamos os DKTC, porque at¨¦ o de agora nunca nos chamaron".

Vai xa para vinte anos que o vocalista d'Os Resentidos, Ant¨®n Reixa, declarara que cantaba rap "para poder dicir m¨¢is cousas en menos tempo". Pero entre a inspiraci¨®n hip hop dos autores de Sector naval e o rap vangardista e case existencial dos compostel¨¢ns Malandr¨®meda aconteceron outras cousas. A primeira canci¨®n estritamente rap gravada en galego realizouna o cantante lucense Charlie J. "Era rap comercial, con coros femininos e as¨ª, apenas con m¨¢is valor ca o hist¨®rico", explica Mou, de DKTC.

Unha das c¨¦lulas m¨¢is activas do rap galego e en galego habita en Santiago de Compostela. Liderados polo Hevi, o tr¨ªo Non Residentz af¨¢stase da li?a explicitamente pol¨ªtica das letras de DKTC e facturan preguntas como "Quen anda detr¨¢s do Kevin Costner?". A praxe do Hevi, que procede dos pioneiros Fundaci¨®n Cru, est¨¦ndese a Malandr¨®meda, proxecto en realidade unipersoal que facilita o primeiro disco web da m¨²sica galega, Os estra?os sempre traen malas novas. Recentemente editou un vinilo de dez polegadas con licencia creative commons, Chegan tarde ep. Fodai & Barbaconna, autodefinidos "o d¨²o de rap m¨¢is expeludo do planeta", saen asemade da factor¨ªa secreta do Hevi en Compostela e esp¨¢llanse a trav¨¦s de Internet. Todos empregan o galego para rimar.

Lonxe do eixe Ordes-Compostela at¨®panse Os Trasnos do Moscoso, de Vigo. Ainda atouti?antes, a s¨²a proposta de "rap do pa¨ªs" ficou no terceiro lugar do certame GZcrea.