"C¨®mpre conectar o pa¨ªs dixital e xeograficamente"

"Hai novelas galegas de tem¨¢tica urbana, pero nomeadamente urbanas ser¨¢ dif¨ªcil que as haxa", ironiza Miguel Anxo Seixas (Arz¨²a, 1960), bo co?ecedor dos arrabaldes galegos e do proceso de aculturaci¨®n dun pa¨ªs onde, entrados os 70, m¨¢is da metade da poboaci¨®n viv¨ªa do campo. "Lingua ¨¢ parte, o feito diferencial ¨¦ xeogr¨¢fico", di.

Seixas ¨¦ vogal da Fundaci¨®n Castelao -escribiu Castelao pintor (Galaxia)-, membro da Asociaci¨®n Internacional de Estudos Galegos e do consello de redacci¨®n d'A trabe de ouro. Traballa en Santiago, pero vive en San Sebasti¨¢n de Castro (Mes¨ªa), onde axuda nunha empresa gandeira familiar de 250 vacas arredor da cal interact¨²an diariamente unhas 50 persoas. "O campo hoxe deb¨ªa ser un luxo", comenta. "A nova fisiocracia. Pero para iso c¨®mpre conectar o pa¨ªs dixital e xeograficamente. Cos n¨²cleos illados, a enerx¨ªa p¨¦rdese".

Da dispersi¨®n poboacional hai probas -m¨¢moas e antas- desde a ¨¦poca megal¨ªtica, pero a praxe administrativa dos 30.000 n¨²cleos de poboaci¨®n galegos ¨¦ outra cousa.

"Cambiamos m¨¢is en 25 anos que en varios s¨¦culos", sinala Seixas, falando da Galiza polic¨¦ntrica "rara en cidades" que xa publicitaba o C¨®dice Calixtino. "Pasamos dun territorio antropoc¨¦ntrico, con probas de agarimo da poboaci¨®n tan claras como a etimolox¨ªa de Bobor¨¢s, Carballi?o ou Ordes [cita a Gonzalo Navaza, autor de Fitotoponimia galega] ¨¢ realidade difusa da pequena xeograf¨ªa proletaria", resume. "Pero esa xente que s¨® emigrou do campo ¨¢ cidade non adoita contribu¨ªr ¨¢ condensaci¨®n do urbano, e esa xeograf¨ªa rururbana que tan ben co?ecemos ¨¦ produto precisamente desa falta de ordenaci¨®n do territorio e da distancia evidente entre a nosa realidade xeogr¨¢fica e pol¨ªtica, coa absurda divisi¨®n de deputaci¨®ns e concellos". Seixas cita exemplos sociol¨®xicos ou froito, apunta, de "informes pol¨ªticos, non t¨¦cnicos". Desde os grandes coches que trepan o Val Mi?or e os chal¨¦s acaroados "ata a construci¨®n de dous portos exteriores que case se tocan".

Internet s¨® chega ao 30% dos fogares galegos, pero no rural -case 800 labregos segu¨ªan pagando os arrendamentos hist¨®ricos a¨ªnda o ano pasado- segue habendo problemas de luz. "En Galiza non se razoou sobre o territorio, e por a¨ª pasa o porvir", insiste Seixas. "Ordear Galiza, vertebrala e equilibrala". "Se a fachada atl¨¢ntica domina desde o s¨¦culo XVIII, haber¨¢ que trazar alternativas para o interior. O 95% de paisaxe que ¨¦ Holanda, por exemplo, p¨¢gase porque ¨¦ rendible. Non c¨®mpre inventar, pero hai que consultalo".

Esconxuros

"Esconxurar" o campo pasa tam¨¦n por dignificalo. "Aqu¨ª non hai moitas imaxes de Carlos de Inglaterra limpando a granxa". bromea. Se hai xente que se libera de ser labrega para "escravizarse como camareiros", no paradoxo, segundo o historiador, non hai autoodio, sen¨®n falta de expectativas. "No XIX establ¨¦cese o modelo paisax¨ªstico fronte ¨¢ terra que d¨¢ de comer, desde Rosal¨ªa e a Xeraci¨®n Doente ata a m¨²sica d' Aires da mi?a terra". "Pero eu penso", di, "que en Galiza predomina a terra sobre o modelo cristi¨¢n da paisaxe". Aqu¨ª Seixas critica o "comercio da nostalxia". "Esa idea de que a memoria do para¨ªso perdido se debe traducir na paisaxe tam¨¦n ¨¦ a dos emigrantes", explica. "C¨¢ntase o que se perde".