_
_
_
_
Reportaje:LUCES

O c¨®mic agarda por un bum

Os novos autores de banda dese?ada tentan promocionarse en Europa ante o escaso apoio editorial

O XXV Sal¨®n do C¨®mic de Barcelona, a principal feira espa?ola da banda dese?ada (BD), v¨¦n de agasallar a Miguelanxo Prado, David Rub¨ªn e ao Colectivo Polaqia. Xa hai un Premio Nacional da Historieta catal¨¢n, no ronsel do estatal, e f¨¢lase da posible creaci¨®n dunha academia estatal do c¨®mic. A pen¨²ltima nova v¨¦n da Coru?a, onde o alcalde, Javier Losada, prev¨¦ decretar, se ga?a as elecci¨®ns, o nacemento do Museo del C¨®mic.

En Galiza creouse hai un ano a Mesa da Banda Dese?ada, onde os responsables da Asociaci¨®n Galega de Ilustradores Profesionais (que re¨²ne xa a 90 persoas), o Colectivo Polaqia e os responsables das Xornadas de BD de Ourense e de Vi?etas desde o Atl¨¢ntico debaten con Cultura as medidas que haber¨ªa que adoptar para potenciar o sector. En 2008 a conseller¨ªa convocar¨¢ bolsas de axudas ¨¢ creaci¨®n de BD. O seu dese?o, pendente de concretarse, xa constit¨²e pol¨¦mica entre os autores, que viven da s¨²a polivalencia, xeralmente nos ¨¢mbitos da animaci¨®n, a ilustraci¨®n ou o dese?o gr¨¢fico.

"Falan de bum e igual facemos bum n¨®s, se non hai movemento industrial", di Cr¨¢neo
'Trazo de tiza', a obra m¨¢is premiada de Prado, a¨ªnda non foi traducida ao galego

Tanto interese pol¨ªtico, falando de c¨®mic, d¨¢ que pensar. O catal¨¢n ?lvaro Pons (lacarceldepapel.com) lim¨ªtase a falar de "normalizaci¨®n". "A banda dese?ada pasa a compartir as mesmas penas e alegr¨ªas c¨® resto da cultura", di. Coas particularidades da banda dese?ada despois do espellismo editorial dos 80. Se as 50 editoriais e filiais espa?olas publicaron en 2006 m¨¢is de 2.400 t¨ªtulos, cunha inclinaci¨®n masiva cara os autores estranxeiros e moi poucas tiradas por riba dos 2.000 exemplares, a distancia entre n¨²mero de autores e apoio editorial ¨¦ especialmente grande en Galiza: a ¨²nica editorial especializada en banda dese?ada ¨¦ Factor¨ªa K, na s¨²a colecci¨®n BDbanda, amparada por Kalandraka desde hai ano e medio.

Para a debuxante e guionista Enma R¨ªos, a BD galega destaca en Espa?a "porque o comportamento aqu¨ª ¨¦ un pouco diferente". "Tendemos case sempre ¨¢ autoxesti¨®n e autofinanciaci¨®n duns produtos de calidade que se representan s¨®s", explica. R¨ªos v¨¦n de preparar Nine, co guionista franc¨¦s Julian Blondel, e ultima os retallos do seu primeiro ¨¢lbume, Agenesia, un thriller sobre o tr¨¢fico de ¨®rganos. "Tal e como est¨¢ a cousa, mellor g¨¢rdoo e pregunto en Francia", apunta. "Al¨ª p¨¢ganche 250 euros por p¨¢xina, e no mercado espa?ol igual apa?as 1.500 por un ¨¢lbume de 120". Iso mesmo fixeron Tirso Cons e Javi Montes con L'oeil du diable, que sa¨ªu en Francia antes de publicarse en Espa?a. A reputaci¨®n do guionista brasileiro Wander Antunes axudou a vender o produto, unha historia de piratas con debuxos de Cons e pintura de Montes. Eles dous e Fran Bueno son os ¨²nicos autores galegos que traballan case exclusivamente para os mercados francobelga e norteamericano. "Calquera traballo creativo se basa no equilibrio l¨®xico e invididual do binomio di?eiro-libertade", sinala Cons. "Se unha das partes perde moito peso, o traballo creativo desaparece". O pontevedr¨¦s, de 28 anos, mirou cara Europa desque afiunzou a idea de "tomalo en serio".

Para Manel Cr¨¢neo, portavoz dos ilustradores galegos, "falan de bum e igual facemos bum n¨®s, se non hai movemento industrial". Cr¨¢neo, que debuxou para Dibbuks o ¨¢lbume D¨¢msmitt, con gui¨®n de Kike Benlloch e limiar -o primeiro que fai dunha obra europea- de Jason Lutes, o autor de Berl¨ªn, considera que a situaci¨®n dos autores en Galiza e Espa?a ¨¦ "dram¨¢tica", se reparamos no escaso risco editorial. "Eu te?o sete proxectos de ¨¢lbume e non me podo meter con ning¨²n", afirma. Sen ingresos, traballar oito horas diarias durante dous meses (como m¨ªnimo) para acabar un ¨¦ imposible.

"O respecto que ten un pa¨ªs pola s¨²a arte aval¨ªase, entroutras cousas, polo respecto acad¨¦mico", apunta Miguel Robledo. "E a ilustraci¨®n ¨¦ unha especialidade dentro das escolas de arte". O ourens¨¢n, un dos enlaces entre Prado e Das Pastoras (que xa publicaban en El Jueves na ¨¦poca de Frente Comixario) e a xeraci¨®n actual, pensa que o bum ideal "ser¨ªa unha industria editorial radicada aqu¨ª". Henrique Torreiro, organizador das Xornadas de Banda Dese?ada de Ourense, term¨®metro da BD en Galiza desde 1989, relaciona a pexa do p¨²blico de BD, limitado, e o co?ecemento "¨¢s veces escaso" dos editores. "Dicir bum sempre ¨¦ perigoso, pois o actual florecemento ¨¦ froito de moitos anos de traballo", remarca.

As coitas dos autores m¨¢is visibles, David Rub¨ªn e Alberto V¨¢zquez, os ¨²nicos que produciron enteiramente ¨¢lbumes propios, son similares. El circo del desaliento e La teter¨ªa del oso malayo (Astiberri), de Rub¨ªn, xa venderon 3.000 exemplares entre os dous, mentres o ourens¨¢n remata outros proxectos (dirixe para Dygra a pel¨ªcula de animaci¨®n El esp¨ªritu del bosque). O pago por p¨¢xina non existe en Espa?a f¨®ra das revistas (p¨¢gase o 10% de cada exemplar), e a inexistencia dunha cultura BD ¨¦ un dos problemas herdados. "S¨¦guese pensando que os tebeos son cousa de nenos ou un x¨¦nero menor, cando falamos dunha expresi¨®n de seu", lamenta Rub¨ªn. Alberto V¨¢zquez, quizais o maior talento narrativo da nova BD galega (segundo a maior¨ªa dos seus compa?eiros), conv¨¦n que ga?ar a vida coa BD en Espa?a ¨¦ "imposible". "Depende un pouco do tipo de c¨®mic que fagas, e no meu caso v¨¦xoo imposible". O seu Psiconautas ¨¦ unha historia dunha rati?a e un neno paxaro cunha cr¨ªtica implosiva do control social.

Outro dos galegos que est¨¢ a mover proxectos en Europa, Miguel Porto, matiza esteticamente a utop¨ªa francesa. "Al¨ª os independentes tampouco ga?an a vida s¨® cos tebeos", di. O exemplo recorrente ¨¦ Lewis Trondheim (un referente xeracional como puido ser o primeiro Peter Bagge), que adoita ironizar sobre a misantrop¨ªa dos autores da nouvelle BD obrigados a producir. "Quizais en Francia haxa que facer moitos traballos marcados polo editor, pero a especializaci¨®n do mercado permite alternar produtos", explica. "E sequera cobras, porque aqu¨ª fas o que queres sen cobrar".

Neste sentido, ¨¦ posible que o futuro ¨¦xito dos autores galegos se alicerce no que poidan conseguir eles s¨®s. Cosme Fern¨¢ndez, premiado nos certames Na Vangarda e Gz Crea, preg¨²ntase se a xeraci¨®n de autores ¨¢ que pertence merece "a creaci¨®n dunha industria cultural artificial se non ¨¦ quen de amoldarse a un mercado natural inexistente, ou, en todo caso, marxinal en vendas e beneficios". "Eu", afirma, "non te?o nin idea". Para o consolidado Carlos Portela, que gaba a iniciativa pioneira de Faktor¨ªa K (onde publicar¨¢ en galego o seu futuro ¨¢lbume sobre o Prestige), c¨®mpre reducir as chiscadelas xornal¨ªsticas. "Para que haxa moitos David Lynch debe haber alg¨²ns Harry Potter", conta. "Os exemplos das escolas de Barcelona, Valencia ou Madrid, dos anos 80 aos 90, deb¨ªan valernos para saber que despois do bum v¨¦n o crac". Trazo de tiza, a obra m¨¢is premiada de Miguelanxo Prado, supera xa as tres edici¨®ns en Norma Editorial, pero a¨ªnda non foi traducida ao galego.

Tu suscripci¨®n se est¨¢ usando en otro dispositivo

?Quieres a?adir otro usuario a tu suscripci¨®n?

Si contin¨²as leyendo en este dispositivo, no se podr¨¢ leer en el otro.

?Por qu¨¦ est¨¢s viendo esto?

Flecha

Tu suscripci¨®n se est¨¢ usando en otro dispositivo y solo puedes acceder a EL PA?S desde un dispositivo a la vez.

Si quieres compartir tu cuenta, cambia tu suscripci¨®n a la modalidad Premium, as¨ª podr¨¢s a?adir otro usuario. Cada uno acceder¨¢ con su propia cuenta de email, lo que os permitir¨¢ personalizar vuestra experiencia en EL PA?S.

?Tienes una suscripci¨®n de empresa? Accede aqu¨ª para contratar m¨¢s cuentas.

En el caso de no saber qui¨¦n est¨¢ usando tu cuenta, te recomendamos cambiar tu contrase?a aqu¨ª.

Si decides continuar compartiendo tu cuenta, este mensaje se mostrar¨¢ en tu dispositivo y en el de la otra persona que est¨¢ usando tu cuenta de forma indefinida, afectando a tu experiencia de lectura. Puedes consultar aqu¨ª los t¨¦rminos y condiciones de la suscripci¨®n digital.

Recomendaciones EL PA?S
Recomendaciones EL PA?S
Recomendaciones EL PA?S
_
_
universo-virtual.com
buytrendz.net
thisforall.net
benchpressgains.com
qthzb.com
mindhunter9.com
dwjqp1.com
secure-signup.net
ahaayy.com
soxtry.com
tressesindia.com
puresybian.com
krpano-chs.com
cre8workshop.com
hdkino.org
peixun021.com
qz786.com
utahperformingartscenter.org
maw-pr.com
zaaksen.com
ypxsptbfd7.com
worldqrmconference.com
shangyuwh.com
eejssdfsdfdfjsd.com
playminecraftfreeonline.com
trekvietnamtour.com
your-business-articles.com
essaywritingservice10.com
hindusamaaj.com
joggingvideo.com
wandercoups.com
onlinenewsofindia.com
worldgraphic-team.com
bnsrz.com
wormblaster.net
tongchengchuyange0004.com
internetknowing.com
breachurch.com
peachesnginburlesque.com
dataarchitectoo.com
clientfunnelformula.com
30pps.com
cherylroll.com
ks2252.com
webmanicura.com
osostore.com
softsmob.com
sofietsshotel.com
facetorch.com
nylawyerreview.com
apapromotions.com
shareparelli.com
goeaglepointe.com
thegreenmanpubphuket.com
karotorossian.com
publicsensor.com
taiwandefence.com
epcsur.com
odskc.com
inzziln.info
leaiiln.info
cq-oa.com
dqtianshun.com
southstills.com
tvtv98.com
thewellington-hotel.com
bccaipiao.com
colectoresindustrialesgs.com
shenanddcg.com
capriartfilmfestival.com
replicabreitlingsale.com
thaiamarinnewtoncorner.com
gkmcww.com
mbnkbj.com
andrewbrennandesign.com
cod54.com
luobinzhang.com
bartoysdirect.com
taquerialoscompadresdc.com
aaoodln.info
amcckln.info
drvrnln.info
dwabmln.info
fcsjoln.info
hlonxln.info
kcmeiln.info
kplrrln.info
fatcatoons.com
91guoys.com
signupforfreehosting.com
faithfirst.net
zjyc28.com
tongchengjinyeyouyue0004.com
nhuan6.com
oldgardensflowers.com
lightupthefloor.com
bahamamamas-stjohns.com
ly2818.com
905onthebay.com
fonemenu.com
notanothermovie.com
ukrainehighclassescort.com
meincmagazine.com
av-5858.com
yallerdawg.com
donkeythemovie.com
corporatehospitalitygroup.com
boboyy88.com
miteinander-lernen.com
dannayconsulting.com
officialtomsshoesoutletstore.com
forsale-amoxil-amoxicillin.net
generictadalafil-canada.net
guitarlessonseastlondon.com
lesliesrestaurants.com
mattyno9.com
nri-homeloans.com
rtgvisas-qatar.com
salbutamolventolinonline.net
sportsinjuries.info
topsedu.xyz
xmxm7.com
x332.xyz
sportstrainingblog.com
autopartspares.com
readguy.net
soniasegreto.com
bobbygdavis.com
wedsna.com
rgkntk.com
bkkmarketplace.com
zxqcwx.com
breakupprogram.com
boxcardc.com
unblockyoutubeindonesia.com
fabulousbookmark.com
beat-the.com
guatemala-sailfishing-vacations-charters.com
magie-marketing.com
kingstonliteracy.com
guitaraffinity.com
eurelookinggoodapparel.com
howtolosecheekfat.net
marioncma.org
oliviadavismusic.com
shantelcampbellrealestate.com
shopleborn13.com
topindiafree.com
v-visitors.net
qazwsxedcokmijn.com
parabis.net
terriesandelin.com
luxuryhomme.com
studyexpanse.com
ronoom.com
djjky.com
053hh.com
originbluei.com
baucishotel.com
33kkn.com
intrinsiqresearch.com
mariaescort-kiev.com
mymaguk.com
sponsored4u.com
crimsonclass.com
bataillenavale.com
searchtile.com
ze-stribrnych-struh.com
zenithalhype.com
modalpkv.com
bouisset-lafforgue.com
useupload.com
37r.net
autoankauf-muenster.com
bantinbongda.net
bilgius.com
brabustermagazine.com
indigrow.org
miicrosofts.net
mysmiletravel.com
selinasims.com
spellcubesapp.com
usa-faction.com
snn01.com
hope-kelley.com
bancodeprofissionais.com
zjccp99.com
liturgycreator.com
weedsmj.com
majorelenco.com
colcollect.com
androidnews-jp.com
hypoallergenicdogsnames.com
dailyupdatez.com
foodphotographyreviews.com
cricutcom-setup.com
chprowebdesign.com
katyrealty-kanepa.com
tasramar.com
bilgipinari.org
four-am.com
indiarepublicday.com
inquick-enbooks.com
iracmpi.com
kakaschoenen.com
lsm99flash.com
nana1255.com
ngen-niagara.com
technwzs.com
virtualonlinecasino1345.com
wallpapertop.net
nova-click.com
abeautifulcrazylife.com
diggmobile.com
denochemexicana.com
eventhalfkg.com
medcon-taiwan.com
life-himawari.com
myriamshomes.com
nightmarevue.com
allstarsru.com
bestofthebuckeyestate.com
bestofthefirststate.com
bestwireless7.com
declarationintermittent.com
findhereall.com
jingyou888.com
lsm99deal.com
lsm99galaxy.com
moozatech.com
nuagh.com
patliyo.com
philomenamagikz.net
rckouba.net
saturnunipessoallda.com
tallahasseefrolics.com
thematurehardcore.net
totalenvironment-inthatquietearth.com
velislavakaymakanova.com
vermontenergetic.com
sizam-design.com
kakakpintar.com
begorgeouslady.com
1800birks4u.com
2wheelstogo.com
6strip4you.com
bigdata-world.net
emailandco.net
gacapal.com
jharpost.com
krishnaastro.com
lsm99credit.com
mascalzonicampani.com
sitemapxml.org
thecityslums.net
topagh.com
flairnetwebdesign.com
bangkaeair.com
beneventocoupon.com
noternet.org
oqtive.com
smilebrightrx.com
decollage-etiquette.com
1millionbestdownloads.com
7658.info
bidbass.com
devlopworldtech.com
digitalmarketingrajkot.com
fluginfo.net
naqlafshk.com
passion-decouverte.com
playsirius.com
spacceleratorintl.com
stikyballs.com
top10way.com
yokidsyogurt.com
zszyhl.com
16firthcrescent.com
abogadolaboralistamd.com
apk2wap.com
aromacremeria.com
banparacard.com
bosmanraws.com
businessproviderblog.com
caltonosa.com
calvaryrevivalchurch.org
chastenedsoulwithabrokenheart.com
cheminotsgardcevennes.com
cooksspot.com
cqxzpt.com
deesywig.com
deltacartoonmaps.com
despixelsetdeshommes.com
duocoracaobrasileiro.com
fareshopbd.com
goodpainspills.com
kobisitecdn.com
makaigoods.com
mgs1454.com
piccadillyresidences.com
radiolaondafresca.com
rubendorf.com
searchengineimprov.com
sellmyhrvahome.com
shugahouseessentials.com
sonihullquad.com
subtractkilos.com
valeriekelmansky.com
vipasdigitalmarketing.com
voolivrerj.com
zeelonggroup.com
1015southrockhill.com
10x10b.com
111-online-casinos.com
191cb.com
3665arpentunitd.com
aitesonics.com
bag-shokunin.com
brightotech.com
communication-digitale-services.com
covoakland.org
dariaprimapack.com
freefortniteaccountss.com
gatebizglobal.com
global1entertainmentnews.com
greatytene.com
hiroshiwakita.com
iktodaypk.com
jahatsakong.com
meadowbrookgolfgroup.com
newsbharati.net
platinumstudiosdesign.com
slotxogamesplay.com
strikestaruk.com
trucosdefortnite.com
ufabetrune.com
weddedtowhitmore.com
12940brycecanyonunitb.com
1311dietrichoaks.com
2monarchtraceunit303.com
601legendhill.com
850elaine.com
adieusolasomade.com
andora-ke.com
bestslotxogames.com
cannagomcallen.com
endlesslyhot.com
iestpjva.com
ouqprint.com
pwmaplefest.com
qtylmr.com
rb88betting.com
buscadogues.com
1007macfm.com
born-wild.com
growthinvests.com
promocode-casino.com
proyectogalgoargentina.com
wbthompson-art.com
whitemountainwheels.com
7thavehvl.com
developmethis.com
funkydogbowties.com
travelodgegrandjunction.com
gao-town.com
globalmarketsuite.com
blogshippo.com
hdbka.com
proboards67.com
outletonline-michaelkors.com
kalkis-research.com
thuthuatit.net
buckcash.com
hollistercanada.com
docterror.com
asadart.com
vmayke.org
erwincomputers.com
dirimart.org
okkii.com
loteriasdecehegin.com
mountanalog.com
healingtaobritain.com
ttxmonitor.com
bamthemes.com
nwordpress.com
11bolabonanza.com
avgo.top