Cineastas sen rede

Son como trapecistas que se arriscan a facer pel¨ªculas sen rede no circo do cinema galego. Ou o que ¨¦ o mesmo, fan a s¨²a pel¨ªcula sen importarlles o mundo da burocracia e das subvenci¨®ns. Andan todos arredor da trintena e s¨® te?en un obxectivo: sacalas s¨²as pel¨ªculas adiante, ¨¢ marxe das grandes produtoras e das axudas da Administraci¨®n.

Fan cine negro, como Rom¨¢n Guti¨¦rrez; cine gore, como Javi Camino; pel¨ªculas xuven¨ªs sen complexos, como Judas Diz ou documentais, como Pela del ?lamo. M¨ªnimo presuposto e mam¨¢xima ilusi¨®n. ? un novo xeito de facer cinema que pide paso.

"Non te?o alerxia ¨¢s subvenci¨®ns, pero creo que a industria deber¨ªa seguir outros par¨¢metros", explica o director Rom¨¢n Guti¨¦rrez, que acaba de rodar a s¨²a primeira longametraxe, Fr¨ªo, unha pel¨ªcula de cine negro, cun presuposto que non chega ¨®s 30.000 euros. "Con eses cartos cobrou todo o mundo, a¨ªnda que fose pouco, e a¨ªnda logramos aforrar 6.000 euros sobre o presuposto inicial", explica este director de Lal¨ªn, que xa ten unha experiencia anterior como produtor dunha pel¨ªcula destas caracter¨ªsticas. Coa s¨²a compa?¨ªa, A Produtora Morta, e coa s¨²a socia, Gael Herrera, Guti¨¦rrez produciu o pasado ano El don de la duda, dirixida por Alber Ponte, coa que confesa que a s¨²a pequena empresa "tivo que tardar un ano enteiro en pagalo pufo".

Con s¨® 6.000 euros, Javi Camino acaba de rodar o filme 'gore' 'Maldito bastardo'

"Non son eu o que non quere ¨¢ industria. ? a industria a que non me quere a min"

"M¨®veme m¨¢is a necesidade de contar historias que a de facer caixa", di Del ?lamo

"Se quero facer a mi?a historia e non hai cartos, ad¨¢ptome o que hai. O cine ¨¦ as¨ª"

Polo que se ve, lonxe de amedrentarse, Rom¨¢n Guti¨¦rrez non tivo reparos en embarcarse nun novo filme, e desta volta como director. Este xove cineasta ten unha teor¨ªa de seu para explica-lo seu xeito de facer pel¨ªculas. "Aqu¨ª existen d¨²as escaleiras para subir, unha a normal, indo a saraos e relacion¨¢ndose socialmente, pero esa est¨¢ demasiado transitada. Daquela eu intento collela mi?a propia escaleira e tirar para adiante. Non son eu o que non quere ¨¢ industria, ¨¦ a industria quen non me quere a min", explica un tanto decepcionado. En Fr¨ªo, o seu deb¨² na direcci¨®n, confesa que fixo "unha aposta polo x¨¦nero negro". Rodada en San Vicente do Mar, Santiago e Portugal, o equipo t¨¦cnico traballou cun presuposto moi axustado, e o equipo art¨ªstico, condicionado ¨®s futuros beneficios da pel¨ªcula, se os tivese. No reparto do seu filme traballan actores que buscan facerse un oco, como Xoque Carbajal, ou outros mais pintorescos como o home-vampiro Rafael Pintos, Vladimir, que contin¨²a buscando oportunidades no mundo da interpretaci¨®n. Tr¨¢tase de xuntar un equipo que se implique no proxecto, e ter uns custos m¨ªnimos.

Alg¨²ns, como o santiagu¨¦s Javi Camino, non dubidan en convencer ata a s¨²a nai para que faga de actriz nunha pel¨ªcula gore. Camino ¨¦ un estudiante de xornalismo que acaba de rematar a rodaxe de Maldito Bastardo, "unha comedia de terror co seu punto gore", segundo a s¨²a definici¨®n. O filme dura 75 minutos e a rodaxe levoulle dous anos, porque s¨® pod¨ªa filmar as fins de semana. Pero contar coa s¨²a nai, Pilar Migu¨¦lez, como actriz principal, tam¨¦n tivo as s¨²as avantaxes de produci¨®n.

"Fixemos un set no garaxe da casa, e sempre ti?a a mi?a nai a man. Cando ti?a un oco, baixaba as escaleiras e xa faciamos a secuencia", explica o director e fillo da actriz principal. Camino calcula que non gastou m¨¢is de 6.000 euros na pel¨ªcula, "a maior¨ªa do presuposto en maquillaxe", engade. O principal apoio econ¨®mico foi de ?lvaro Novo, que adem¨¢is de produtor ¨¦ tam¨¦n outro dos protagonistas do filme, xunto con Juanillo Esteban, unha das iconas gores galegas, desde que a principios dos anos 90 participara na m¨ªtica A matanza can¨ªbal dos garrulos lis¨¦rxicos, de Antonio Blanco.

Camino rodou o seu filme cunha pequena c¨¢mara dixital, "normali?a de todo", explica, e a xulgar polo tr¨¢iler do filme os resultados son sorprendentes. Este tr¨¢iler est¨¢ a piques de abrirlle as portas do mercado internacional, a trav¨¦s da distribuidora londinense One Eye Productions, que xa lles solicitou unha copia da pel¨ªcula, neste momento en fase de posproduci¨®n. Este acordo colmar¨ªa as expectativas do director, que desde o principio pensou en "rodar un filme orientado ¨® mercado do DVD, onde este x¨¦nero ten moita aceptaci¨®n".

Antes deste filme, Javi Camino ensaiou dirixindo a curta gore A Consulta do Dr. Natalio, (2004), onde contou cos mesmos actores. Cun presuposto irrisorio, 60 euros, logrou que o seleccionaran para festivais deste x¨¦nero en lugares como Polonia, Italia, Buenos Aires ou Sitges. Camino ten claras as claves para sacar adiante estes filmes cun universo de mutantes e robots: "Somos catro e facemos todos de todo, e a¨ªnda que de momento non cobrou ningu¨¦n, a ver se podemos conseguir alg¨²n beneficio".

No mundo do cinema independente prod¨²cense milagres como que catro persoas saquen una pel¨ªcula adiante. Por iso, cando se logran reunir 30 persoas para traballar nun filme, como conseguiu no seu deb¨² Judas Diz, "xa se pode considerar unha superproduci¨®n", ironiza este director. Diz dirixiu en 2006 o filme Por mi y por todos mis compa?eros, unha aceda comedia xuvenil, que foi estreada o pasado ano no Festival de Cans, pero que a¨ªnda est¨¢ pendente de rematar, debido ¨®s dereitos dalgunhas m¨²sicas da banda sonora. A pel¨ªcula recibiu unha axuda da Administraci¨®n despois de ser rematada, pero o director ve "poucas posibilidades de que se estree en cines comerciais, ainda que queda a posibilidade de movela por festivais".

Forxado no mundo das series e logo de traballar en diversas produtoras galegas, Diz decidiu montar cun par de compa?eiros unha cooperativa, Barroco Films, para producir a s¨²a primeira pel¨ªcula. "A veces, nalgunhas produtoras aprendes como non se deben de facelas cousas, e eu te?o aprendido moito das cousas mal feitas", explica desde Burgos, onde se atopa rodando un reality sobre o Cami?o de Santiago. Judas Diz considera m¨¢is importante a vontade de querer facer unha pel¨ªcula que o presuposto. "Se quero facer a mi?a historia e non hai cartos, terei que buscar alternativas. ?Que non hai iluminaci¨®n? pois se pasa a exteriores que ¨¦ m¨¢is doado. Se non pode ser de noite porque non hai presuposto, pois faise de d¨ªa. Eu entendo que o cine ¨¦ as¨ª, e ad¨¢ptome ¨® que hai", explica o realizador porri?¨¦s. Malia os problemas para rematar o filme e os atrancos para conseguir distribuci¨®n, Diz non rec¨²a: "Farei outra peli sen d¨²bida, e seguro que con menos recursos a¨ªnda".

O desexo de contar historias ¨¦ o que move a esta xeraci¨®n de novos creadores, como Pela del ?lamo, un dos xoves documentalistas galegos con mais proxecci¨®n. Del ?lamo arriscouse a producir e dirixir sen axudas iniciais o documental A Cuarta Pista, onde recolle o emerxente Novo Circo Galego. "M¨®veme moito m¨¢is a necesidade de contar historias que a de facer caixa", explica este director que foi un dos elixidos no selecto m¨¢ster de documental da Universidade Pompeu Fabra, onde s¨® hai 25 persoas de todo o mundo.

A¨ªnda que o seu documental recibiu axudas a posteriori da Xunta e do ICAA (Instituto de Cinematograf¨ªa e Artes Audiovisuais), Del ?lamo ten claro que far¨¢ o seguinte proxecto "con di?eiro ou sen di?eiro, si ou si". "Porque te?o necesidade de expresarme, sen¨®n meter¨ªame a avogado ou a construtor, como alg¨²ns colegas meus, ¨®s que lles vai bastante mellor ca min", engade. Para este director, o cinema en xeral e o documental en particular ga?aron moito coa tecnolox¨ªa, e "o ¨²nico que se precisa agora ¨¦ unha c¨¢mara e unha mirada, e m¨¢is nada".

Cunha c¨¢mara, moita ilusi¨®n, e pouco menos de 6.000 euros tam¨¦n se fixo a longa documental Perif¨¦ricos de Tamara Blanco, Xos¨¦ Holgado e Carlos M¨¦ndez, unha ollada sobre os anos da movida, que tardaron un ano en rodar, sacrificando as fins de semana. "Traballaron s¨® colegas, e se chegamos a ter ingresos repartirase algo, sen¨®n nada", explica Tamara Blanco, unha das s¨²as directoras. O documental estivo seleccionado no In-Edit, un dos festivais de documentais de m¨²sica m¨¢is importantes do Estado, e agora mostrou interese por el a Televisi¨®n de Galicia.

Este movemento de cineastas que optan por arriscar a facela s¨²a pel¨ªcula, est¨¢ sendo valorada "moi positivamente" pola administraci¨®n, segundo explica desde a Axencia Galega do Audiovisual o seu responsable, Manolo Gonz¨¢lez. "Desde a Axencia seremos c¨®mplices destes directores, porque nos parece unha actitude valente e honesta", indica Gonz¨¢lez, quen engade que "por primeira vez, este ano vanse conceder axudas ¨® soporte dixital, a esa xente que traballa nos garaxes, creando libremente cunha c¨¢mara". Polas palabras de Gonz¨¢lez, semella que mostran m¨¢is entusiasmo as subvenci¨®ns en buscar ¨®s cineastas que os cineastas en presentarse ¨¢s subvenci¨®ns.