"Chorei coa 'Lingua das bolboretas"

A xornalista iraniana Jeiran Maghadami finalizou a traduci¨®n ao farsi (idioma oficial de Ir¨¢n) dos relatos A lingua das bolboretas e Un saxo na n¨¦boa, inclu¨ªdos no libro Que me queres amor?, do escritor galego Manuel Rivas. O libro ser¨¢ publicado pola editorial Man Ketab e estar¨¢ nas librar¨ªas de Ir¨¢n a comezos do vindeiro ano. Esta ¨¦ a primeira vez que un autor galego contempor¨¢neo ¨¦ traducido ao farsi.

Miles de iranianos medraron lendo, en farsi, as historias m¨¢xicas e tam¨¦n reais de Garc¨ªa M¨¢rquez, Vargas Llosa, Juan Rulfo ou recitando poemas de Pablo Neruda ou Garc¨ªa Lorca. Este xermolo, sementado pola xeraci¨®n da guerra con Iraq (1980-1988), prendeu nun grupo apaixonado, pola lingua, a cultura e os costumes de vida hispanos. Arredor de 4.000 estudantes, a meirande parte mulleres, enchen as aulas da Universidade Alame Abatabai, p¨²blica, e Azadi, privada; como as da Escola de Idiomas de Teher¨¢n e as catro academias particulares que imparten castel¨¢n.

Para alg¨²ns dos que finalizaron os seus estudos, o castel¨¢n ¨¦ unha forma de vida. Son tradutores de embaixadas como a de Venezuela ou Cuba, traballan para empresas espa?olas en Ir¨¢n, traducen autores espa?ois e hispanoamericanos ao farsi, ou mudaron en profesores de castel¨¢n.

Jeiran Maghadami naceu non hai m¨¢is de 30 anos en Teher¨¢n no seo dunha familia de intelectuais. Descubriu os mestres da literatura suramericana dende cativa, na biblioteca dos pais. "O meu so?o dende cativa era ler aquelas historias e poemas que tanto me emocionaban na s¨²a lingua orixinal", relata nun caf¨¦ ateigado de mozos universitarios en pleno centro de Teher¨¢n. Neses relatos e versos descubriu que a Espa?a de hai medio s¨¦culo e a Hispanoam¨¦rica actual ti?an moito en com¨²n co seu propio pa¨ªs. Sempre, durante s¨¦culos, invadidos, reprimidos,mais nunca asoballados.

A saga dos Buend¨ªa, os internados de Lima, ou as mulleres de Hern¨¢ndez ("unha muller morena, resolta en l¨²a, derr¨¢mase f¨ªo a f¨ªo sobre o berce", recita Jerain apenas nun salaio) ten os seus ¨¦mulos nos milleiros de familias iranianas que labraron, a forza de m¨¢goas, o car¨¢cter tenaz, hospitalario e sinxelo dos persas.

Jeiran ¨¦ xornalista e tradutora. Colabora en revistas culturais e escribe para o xornal Etemad. Comezou a traducir a autores castel¨¢ns ao farsi en 2004. Primeiro Las alturas del Machu Pichu, de Neruda. Logo Cort¨¢zar (Cronopios), Ernesto S¨¢bato (El t¨²nel), Juan Rulfo (Pedro P¨¢ramo). E numerosos contos e poemas para as revistas: B¨¦cquer, Hern¨¢ndez...

At¨¦ que un d¨ªa Jorge Rodr¨ªguez, un profesor de espa?ol que deu aulas durante seis meses en Teher¨¢n, introduciuna na obra de Manuel Rivas. "Comecei a ler A lingua das bolboretas e logo Un saxo na n¨¦boa e non puiden parar de chorar. Pasei toda a lectura e logo a traduci¨®n chorando". Jeiran pensa que Rivas transmite como poucos o que pasa dentro dunha persoa cando sente medo, a humillaci¨®n do medo.

A traduci¨®n ao farsi destes relatos xa se atopa no prelo. A editorial Man Ketab poraos nas librar¨ªas de Ir¨¢n a comezos de 2008. Antes, o vindeiro mes de novembro, Jeiran ir¨¢ a Espa?a bolsada pola Agencia Espa?ola de Cooperaci¨®n Internacional (AEICI). En M¨¢laga e durante dous anos, realizar¨¢ o doutoramento en traduci¨®n e interpretaci¨®n de espa?ol. Agora, a s¨²a aspiraci¨®n ¨¦ que Manuel Rivas escriba unhas palabras para o limiar da s¨²a traduci¨®n ao farsi, e, por que non, co?ecelo alg¨²n d¨ªa. "Das moitas cousas que aprend¨ªn de M¨¢rquez, a principal ¨¦ que non me pon medo so?ar".