A vida dos 'outros' museos

Se unha persona sen co?ecementos culturais e cient¨ªficos de ning¨²n tipo desexara obter en poucos d¨ªas unha panor¨¢mica do que ten feito a humanidade desde o comenzo dos tempos non ter¨ªa m¨¢is que facer unha selecci¨®n dos 140 museos espallados pola xeograf¨ªa galega que ofrecen contidos tan variopintos coma restos arqueol¨®xicos, pezas etnogr¨¢ficas, obras de arte e obxectos de todo tipo.

A febre de aperturas de centros de arte contempor¨¢nea que se rexistrou en Espa?a nos ¨²ltimos quince anos deixou en Galicia dous espazos, o Centro Galego de Arte Contempor¨¢nea (CGAC) de Santiago e o museo Marco de Vigo. En pouco tempo ambos centros adquiriron un protagonismo social que oscureceu o labor doutros museos en moitos lugares do pais que a¨ªnda loitan por sobrevivir e son o principal punto de contacto coa cultura para os veci?os de moitos pobos.

En pouco tempo o CGAC e o Marco adquiriron gran protagonismo

A situaci¨®n patrimonial dos museos da Xunta ¨¦ moi diversa

O museo de Lugo levou contidos a centros comarcais de toda Galicia

Os centros cient¨ªficos da Coru?a reciben 580.000 visitantes

A fronteira invisible que separa a Galicia do litoral da interior en tantos sectores tam¨¦n est¨¢ moi marcada no que se refire ¨¢ visibilidade e ao apoio econ¨®mico co que contan os museos. A propia titularidade dos centros fai dif¨ªcil que poida facerse una pol¨ªtica com¨²n para todos eles xa que alg¨²ns dependen da Xunta, outros das deputaci¨®ns, concellos e de instituci¨®ns e empresas privadas. O director xeral de Patrimonio Cultural, Felipe Arias, explica que a funci¨®n principal dos museos debe ser a de exhibici¨®n, documentaci¨®n, investigaci¨®n e difusi¨®n dos seus fondos e a s¨²a importancia non depende tan s¨® do n¨²mero de visitantes que reciben, sen¨®n tamen da funci¨®n pedag¨®xica e social que desenvolven, que no caso dos museos ubicados no interior ¨¦ moi sobranceira.

Arias sinala que a situaci¨®n patrimonial de cada un dos centros xestionados pola Xunta resulta moi diversa "xa que non ¨¦ o mesmo un museo parroquial que un situado nunha das grandes cidades". De t¨®dolos xeitos, reco?ece que ¨¦ necesario adicar cada vez m¨¢is fondos ¨¢ conservaci¨®n e promoci¨®n dos fondos cos que contan os museos da rede p¨²blica. Durante este ano o gasto que dedicou a Conseller¨ªa de Cultura a estes centros ascendeu a 4,4 mill¨®ns de euros, dos que algo m¨¢is dun mill¨®n destinouse a actividades difusoras. Son cantidades moi pequenas se se comparan cos orzamentos que manexan entidades privadas coma a fundaci¨®n Barri¨¦ ou Caixa Galicia e tam¨¦n co de centros p¨²blicos coma o CGAC. O n¨²mero de visitantes dos oito museos xestionados pola Xunta en 2006 ascendeu a 138.000.

Un dos tesouros menos co?ecidos dentro dos panorama dos museos galegos ¨¦ o Etnol¨®xico da localidade ourens¨¢ de Ribadavia, un centro que realiza exposici¨®n temporais pero de longa duraci¨®n e que conta con fondos importantes para achegar ao p¨²blico o xeito no que se realizan actividades coma a viticultura, a encadernaci¨®n ou o tratamento do li?o. O futuro Museo do Vi?o que tam¨¦n se ubicar¨¢ en Ribadavia depender¨¢ do Etnol¨®xico que facilitar¨¢ parte dos seus fondos a este novo centro.

A s¨²a directora ¨¦ Covadonga L¨®pez, unha muller que ten traballado en sete centros de orientaci¨®n moi diversa ubicados en Asturias e Galicia. L¨®pez sost¨¦n que os cidad¨¢ns te?en m¨¢is facilidades para identificarse cos museos tradicionais que cos de arte contempor¨¢nea. A diferenza fundamental est¨¢ nos elevados orzamentos cos que contan estos ¨²ltimos e coa s¨²a constante presenza nos medios de comunicaci¨®n. Ao seu xuizo, estos centros contan con fondos "desmesurados" que adem¨¢is non se controlan axeitadamente. L¨®pez bota en falta un maior esforzo de promoci¨®n dos museos coma o de Ribadavia, xa que poden "ser un elemento dinamizador nunha comarca que atrae moito turismo".

A dinamizaci¨®n cultural ¨¦ un dos principais obxectivos da rede provincial de museos de Lugo que dirixe Encarnaci¨®n Lago. Malia as limitaci¨®ns orzamentarias e da ubicaci¨®n alonxada dos centros culturais auton¨®micos e estatais, Lago destaca que desde o museo provincial lev¨¢ronse contidos expositivos a centros comarcais de toda Galicia e conseguiron que a obra de artistas lucenses coma Antonio Murado ou M¨®nica Alonso poidera exhibirse en lugares coma Estrasburgo ou Chile. Lago ten que afrontar problemas coma atopar lugares para gardar os restos arqueol¨®xicos que se atopan na provincia e suli?a que o labor do centro que dirixe vai moito m¨¢is al¨¢ das exposici¨®ns e abrangue a organizaci¨®n de concertos, espect¨¢culos teatrais, de danzae outros. Os museos que forman a rede provincial reciben arredor de 82.000 visitantes ao ano.

A cifra contrasta coas m¨¢is de 580.000 persoas que visitaron durante o ano 2006 os museos cient¨ªficos coru?eses. A iniciativa que naceu no ano 1983 coa apertura da Casa das Ciencias e completouse coa construcci¨®n da Domus e do Aquarium Finisterre converteuse co tempo nun gran ¨¦xito de p¨²blico e social nunha cidade que conta na actualidade cunha oferta muse¨ªstica con poucos equivalentes dentro de Galicia. Aos museos cient¨ªficos hai que sumar outros espazos destacados coma o museo de Belas Artes, o MACUF de arte contempor¨¢nea e a nova sede da Fundaci¨®n Caixa Galicia.

A amplitude da oferta muse¨ªstica galega vaise ver reforzada coa reapertura do Museo do Mar en Vigo e coa construcci¨®n do Museo de Galicia na Cidade da Cultura de Santiago, que prev¨¦ abrir as s¨²as portas no 2009. Felipe Arias aposta por combinar a apertura de novos museos coa consolidaci¨®n dos xa existentes. "Non ten sentido crear museos sen m¨¢is sen¨®n estan ben atendidos os que xa temos", concl¨²e o director xeral.