Un pintor humanista

Alberto Datas ¨¦ un dos artistas galegos m¨¢is significativos do ¨²ltimo medio s¨¦culo. A s¨²a morte truncou unha traxectoria ascendente de esixencia e rigor, coroada, nos ¨²ltimos anos, por un despregue creador excepcional. Home de longos silencios mais ¨ªntimas cordialidades e afectos, soubo sempre que o esencial da arte nace da introspecci¨®n radical, da loita na soidade, da dura batalla coa expresi¨®n no ¨¢mbito do taller. Unha lecci¨®n da que moitos creadores deber¨ªan tomar nota. Porque, se a arte ¨¦ lenta e longa, os tempos parecen demandaren m¨¢is ben os ritos do flash e do flou, da vernissage e do glamour.

Pero Datas moveuse noutros horizontes. Cernalmente libre, fondamente solidario desde a s¨²a condici¨®n de solitario, realizou unha obra que constit¨²e tanto unha viaxe ¨¢s entra?as m¨¢is rec¨®nditas dun psiquismo primixenio e pulsional, como aos horizontes da vida e da historia.Porque desde a soidade do seu estudo atalaiaba o mundo. E se ti?a moito dese "romanticismo incendiario" que abrolla no mananc¨ªo do mellor surrealismo, tampouco deixaba de mirar os grafite dos valados, sempre prof¨¦ticos e reveladores.

Concib¨ªa a arte como unha forma de vida e un proxecto moral

Nacera na Coru?a en 1935, onde se formou al¨ª na Escola de Artes e Oficios, e logo en Madrid, en Belas Artes. Tivo unha formaci¨®n ao m¨¢is alto nivel t¨¦cnico e formal. Soubo asimilar a V¨¢zquez D¨ªaz, Coss¨ªo e outros mestres nos seus inicios. Mais o nacente realismo axi?a xermolar¨ªa, desde dentro, un expresionismo espont¨¢neo, natural.

Nos 60 estivo becado en Venecia, no taller do muralista Saetti. M¨¢is tarde, do 65 ao 68, na Academia Espa?ola de Roma. Foron anos fecundos, pois aproveitou os ver¨¢ns para viaxar en autom¨®bil, coa s¨²a compa?eira Estrella, por numerosos pa¨ªses do continente nunha apertura absoluta de horizontes, tan pechos a¨ªnda na Espa?a franquista. A partir de 1970 entrou como docente en San Fernando, chegando a ser catedr¨¢tico de Belas Artes na Complutense, da que na actualidade era profesor em¨¦rito. Canto ¨¢s exposici¨®ns, traballou maiormente coa madrile?a Nieves Fern¨¢ndez e a ourens¨¢ Marisa Marim¨®n. Foi interesante tam¨¦n a s¨²a madura participaci¨®n no decisivo movemento Atl¨¢ntica.

Datas tivo, desde os inicios, unha capacidade para o debuxo e a forma f¨®ra do com¨²n. Mais, co tempo, ir¨ªa violentando a tradici¨®n aprendida, para desenvolver unha expresi¨®n rotunda, mesmo violenta e visceral, de rara intensidade, que extrovert¨ªa a s¨²a vigorosa urxencia expresiva.

Datas concib¨ªa a arte como unha forma de vida e un proxecto moral de relaci¨®n co mundo; como v¨ªa de co?ecemento mais tam¨¦n de comunicaci¨®n interpersoal; como unha forma indeclin¨¢bel de liberdade, como exploraci¨®n at¨¦ os lindes do humano. Mente e coraz¨®n. ?tica e est¨¦tica. Biolox¨ªa e psican¨¢lise.

A pintura, para el, ¨¦ o espazo onde batallan acci¨®n e pensamento, vida e expresi¨®n. A beleza, a seu ver, ¨¦ unha forma de verdade. Unha beleza, na li?a de Breton, convulsa. Quizais porque en Datas os deuses do azar puxeron unhas poucas m¨¢is gotas de licor dionis¨ªaco que de linfa apol¨ªnea. Encadralo como un artista humanista ser¨ªa unha redundancia, porque toda arte verdadeira o ¨¦. Pero hai graos. E el laboraba nese punto en que o espectador se ve sacudido polo latexo vital e o pulo sens¨ªbel dunha radical experiencia humana. A emerxencia dese sentir atravesa a s¨²a condici¨®n de home e de artista desde os seus inicios. E ¨¦ que Datas nunca concibir¨ªa a vida nin a arte co diletante e aristocr¨¢tico cinismo do lord Henry d' O retrato de Dorian Gray de Oscar Wilde.