Un "galleguito cubano"

"A feira ten algo de ir ao outro lado de La Habana". As¨ª comezou o repaso da s¨²a relaci¨®n sentimental cos libros o escritor cubano Ant¨®n Arrufat, xunto a Graziella Pogolotti, os autores homenaxeados nesta edici¨®n do encontro. E nesoutro lado de La Habana, na beira da canle, at¨®pase o parque La Caba?a, onde na ma?¨¢ de onte se inaugurou a Feira Internacional do Libro con Galiza como convidada de honra.

A Arrufat, poeta e narrador, amigo ¨ªntimo de Julio Cort¨¢zar, preced¨¦rao a m¨²sica etnoelectr¨®nica de Mercedes Pe¨®n e suced¨¦rono, no uso da palabra, Pogolotti, a conselleira de Cultura, ?nxela Bugallo e o director do Instituto Cubano do Libro, Iroel S¨¢nchez. Entre o atento p¨²blico, o presidente en funci¨®ns Ra¨²l Castro, dous ministros, varios presidentes, o ministro de Cultura de Venezuela -o galego Farruco Sesto Novas- e, na boca dun esc¨¦ptico xornalista cubano, "moito Partido

Asistiu o presidente, dous ministros e outras autoridades latinoamericanas

O c¨®ctel de benvida ofrecido polo Goberno estivo inzado de gaitas

[en relaci¨®n ao n¨²mero de cargos do Partido Comunista Cubano]".

A asistencia de Castro non se chegou a confirmar antes do evento. Entre a incerteza e a expectaci¨®n, era a s¨²a figura a que convocaba a maior¨ªa de c¨¢maras e plumas reunidas. Pero algu¨¦n advertiu, no alto da muralla do recinto hist¨®rico que abeira o certame, a presenza do xefe de seguridade dos Castro, e dixo lac¨®nico: "Hoy viene El tipo". El tipo apareceu acompa?ado do ministro de Cultura, Abel Prieto, e visitou despois, canda a delegaci¨®n galega, as instalaci¨®ns do pavill¨®n da Xunta. A plana maior do Estado cubano recibiu, impert¨¦rrita e agradecida, a sesi¨®n da m¨²sica cada vez m¨¢is avanzada que desprega Mercedes Pe¨®n. "Calquera cousa que fagas en Cuba relacionada coa m¨²sica vai funcionar", explicaba un oriundo. Castro non subiu ao palco mais, ao rematar os actos, achegouse ¨¢ nutrid¨ªsma concorrencia medi¨¢tica, da CNN ¨¢ revista web La Jiribilla, para relatar a s¨²a relaci¨®n familiar con Galiza: "Daquela sa¨ªmos n¨®s, galleguitos cubanos". "Con Fidel isto resultaba impens¨¢bel, que parase a parolar cos xornalistas", comentou un fot¨®grafo.

?nxela Bugallo, refer¨ªrase antes ¨¢s pontes seculares entre Galiza e Cuba. "Entre 1870 e 1960 emigraron a Cuba case medio mill¨®n de galegos", explicou, "e este pa¨ªs tendeunos unha man fraternal que agora devolvemos con responsabilidade e entusiasmo na preparaci¨®n destes actos". Bugallo lembrou ao pa¨ªs convidado na anterior edici¨®n da feira, Arxentina, sintetizou a experiencia cultural galega en tres paraxes chave -os castros, o corpo das cantigas medievais e o patrimonio inmaterial- e lembrou t¨ªtulos centrais da literatura agromados na illa: Follas Novas, de Rosal¨ªa de Castro, e No desterro e Vento mareiro de Ram¨®n Cabanillas. Bugallo, igual que despois o director do Instituto Cubano do Libro, rematou cunha cita de Neira Vilas, por aclamaci¨®n popular un dos s¨ªmbolos vivos da conexi¨®n cubano galega.

As caras da delegaci¨®n galega non se amosaban excesivamente afectadas, se se ten en conta o c¨®ctel de benvida que, na Praza da Catedral, ofrecera o Goberno cubano a noite anterior, inzado de gaitas, son, intercambio de impresi¨®ns entre escritores e o retrouso omnipresente en gran parte de Am¨¦rica Latina: "Aqu¨ª todos somos galegos". Na Feira do Libro de La Habana p¨®?ense ¨¢ venda 8 mill¨®ns de libros de case 300 editoriais diferentes. Espa?a, M¨¦xico e Per¨² son os pa¨ªses con meirande troco comercial no encontro. Al¨¦n da ret¨®rica institucional, a feira sup¨®n todo un acontecemento para a poboaci¨®n habanera. Motivados polo elevado nivel cultural pero tam¨¦n pola econom¨ªa de subsistencia -na que hai quen merca libros para logo revendelos-, os cubanos acoden en masa a La Caba?a.