Otero Pedrayo, Marx e a caza do raposo

Un poeta sueco, G?ram Palm, escribiu con iron¨ªa que cando quer¨ªa ver o mar ou unha paisaxe natural el o que fac¨ªa era ir ver pinturas no museo do Louvre. Mais a este paso vai deixando de ser unha iron¨ªa. A chuvia enchoupaba a saudade, mais agora a grande saudade que temos ¨¦ a da chuvia. Andan os paraugas tristes pola casa. S¨® lles falta grallar como o corvo de No¨¦. A Chuvia, a Neve, a Nube... A¨ªnda habemos grallar n¨®s o rondeau de don ?lvaro ¨¢s belas mulleres pintadas no Ouso do Vilar, mi?as donas amigas: Le temps s'en va! A m¨¢is fermosa filmograf¨ªa de n¨®s, a celeste, a das nubes, eses montes ceibados do mar a vagar cara oriente, imos ter que ir velo aos museos. O outro estivemos na r¨²a M¨¦dico Rodr¨ªguez, na Coru?a, para ver a antol¨®xica de Urbano Lugr¨ªs. Aquela brisa que vi?a dos cadros! Al¨ª orballaba, al¨ª ventaba. Qu¨¦ alegr¨ªa o treb¨®n dos Azores!

Marx e Federico Engels adiantaron no 'Manifesto comunista' o que ¨ªa ser o cambio clim¨¢tico

Non deber¨ªan pechar nunca esa exposici¨®n. Hai que atoparlle un fogar permanente. Quen me dera traballar de bedel de Lugr¨ªs! Ter un recanto cunha mesi?a e un catre, entre o ¨®leo de San Barand¨¢n e o dos fogos de San Telmo, ou por a¨ª. Vela¨ª que Lugr¨ªs non era un fant¨¢stico nin un nost¨¢lxico, non. Estaba a pintar un refuxio. Al¨ª non chegou o cambio clim¨¢tico.

- HAI QUEN PENSA QUE O QUECEMENTO GLOBAL VAI MUDAR NUNHA GALICIA TROPICAL. UNHA ILUSI?N PARVA. Aquela Galicia con atmosfera de so?o ¨¦ agora para min a m¨¢is real. M¨¦tome nos cadros para sa¨ªr do pesadelo. Hai quen pensa que o quecemento global vai mudar en Galicia tropical. Unha ilusi¨®n parva para o inferno que v¨¦n, o da desfeita do clima atl¨¢ntico. Hai unha visi¨®n tan reducionista, tan fanada, do que unha xeograf¨ªa ¨¦ que exclu¨ªmos da nosa natureza o mundo submarino e, dentro del, as correntes mari?as, que son os cami?os m¨¢is importantes na biograf¨ªa da Terra. A Gulf Stream, a corrente do Golfo, ¨¦ a alma t¨¦rmica de Galicia, un gran Mi?o invis¨ªbel.

No Mi?o vis¨ªbel vemos emerxer coa seca os lugares do pasado, os espectros das vilas e aldeas anegadas onde andar¨¢n a petar nas portas os esp¨ªritos anfibios do nosos Pedros P¨¢ramo. Mais pouco sabemos do noso gran r¨ªo submarino. Para iso serven tam¨¦n os ¨®leos de Lugr¨ªs. Esa aparente suspensi¨®n, esa espreita melanc¨®lica, esas cores de paix¨®ns asolagadas, perm¨ªtennos o¨ªr o rumor verdadeiro do tempo doente. Trazar unha cartograf¨ªa de f¨®ra a dentro. Interpretar o que en ollada imprescind¨ªbel (Urbano Lugr¨ªs: viaxe ao coraz¨®n do oc¨¦ano, Edici¨®ns do Castro) Ant¨®n Pati?o chama "o palimpsesto da auga".

Sentimos Lugr¨ªs como refuxio porque est¨¢ a trunfar Marinetti, o futurismo entolecido. A velocidade impaciente, depredadora, descerebrada. A desfeita corre moito m¨¢is que a conciencia. Se a¨ªnda hai moitos que fan chanza do ecoloxismo, convencidos de que ocupan un camarote seguro no Titanic.

Nunha das sublimes cartograf¨ªas de Lugr¨ªs aparece a lagoa de Antela, o mar interior da Limia, que ser¨ªa recheo nos tempos do desarrollismo franquista. Un dos m¨¢is graves crimes ecol¨®xicos da nosa historia. No mapa de Lugr¨ªs vemos un para¨ªso e o s¨ªmbolo que o sobrevoa ¨¦ un pato salvaxe.

Daquela case todo o mundo calou ou asentiu. Case. Houbo an¨¢tidos ceibes que avisaron da descomunal burrada. Entre eles, Ram¨®n Otero Pedrayo. Denunciou a "maquinaria pesada" que produce danos irrevers¨ªbeis. Unha met¨¢fora certeira, contundente, que poder¨ªamos aplicar hoxe ao enclave de Reganosa no coraz¨®n da r¨ªa de Ferrol ou a ese "plan acu¨ªcola" que vai chagar grandes espazos naturais da costa contra a vontade dos veci?os. Vela¨ª unha curiosa versi¨®n da xenial obra de Ibsen, Un inimigo do pobo. Quen ¨¦ agora o inimigo do pobo, segundo os valedores do plan este? O inimigo do pobo ¨¦ o pobo. Manda carallo! Queix¨¢monos de que non hai conciencia medioambiental. Mais cando a hai, incomoda como os an¨¢tidos salvaxes que non caen na cazola.

Don Ram¨®n ¨¦ tratado de conservador na historia galeguista. E ¨¦rao, abof¨¦. Un verdadeiro conservador, e non un deses t¨²zaros que confunde o ser conservador con ser reaccionario, deses que a¨ªnda levan por programa a mestura de benz¨®n e labazada que daba alg¨²n bispo na confirmaci¨®n: "Para que te acuerdes del Papa de Roma, toma!".

Eu ben sei que morreu lendo a Chateaubriand. Mais ¨¢s veces, nun deses pinchacarneiros c¨®micos que ten a historia, imax¨ªnoo lendo a outros dous conservadores de prol, Carlos Marx e Federico Engels, que adiantaron no Manifesto comunista o que ¨ªa ser o cambio clim¨¢tico: "As relaci¨®ns burguesas de produci¨®n e de cambio, as relaci¨®ns burguesas de propiedade, toda esta sociedade burguesa moderna, que fixo xurdir tan potentes medios de produci¨®n e de cambio, asemellase ao mago que xa non ¨¦ quen de dominar as potencias infernais que desencadeou cos seus conxuros".

O que non lle gustaba a don Ram¨®n era a caza. A¨ª non exerc¨ªa de fidalgo. A¨ªnda que houbo, e hai, cazadores que foron a un tempo an¨¢tidos salvaxes. Por exemplo, Miguel Torga. Poucos como el souberon escribir dende a cerna mesma da terra e de cando en vez tirarlle ¨¢ perdiz. Como o Miguel Delibes. Ou o noso Miguel Mato Fondo. A maior¨ªa dos voceiros das asociaci¨®ns de cazadores din que eles tam¨¦n son ecoloxistas e os que m¨¢is queren o monte. Oxal¨¢.

Da caza tradicional do raposo, ao xeito ingl¨¦s, agora prohibida, dixo un autor sat¨ªrico que era "o inexplic¨¢bel (o raposo) perseguido polo indescript¨ªbel (os arist¨®cratas)". O que me parece un signo noxento do quecemento global transmitido a comportamentos humanos ¨¦ o que poder¨ªamos chamar a "industrializaci¨®n" das batidas que se est¨¢ a ver nos ¨²ltimos anos en Galicia.

Douscentos homes armados a peneirar un territorio son moitos homes de dios, por m¨¢is que persigan a un ser tan perigoso como ¨¦ o pobre xan das ma?as. Nunha desas superproduci¨®ns industriais da morte contabiliz¨¢ronse 76 raposos abatidos. Iso non ¨¦ caza nin eles cazadores. ? outra cousa.

E que a Administraci¨®n o permita ¨¦ simplemente "inexplic¨¢bel e indescript¨ªbel".