"Mante?o unha dura loita por evadir a imaxe"

Foi axudante de Virxilio, amigo do seu pai -o xornalista que escenificou o encontro entre Risco e os seus artisti?as-, e, ¨¢ volta, falt¨¢balle "a comunicaci¨®n imprescindible" coa s¨²a xeraci¨®n. A de Xos¨¦ Luis de Dios, Silverio Rivas ou Francisco Mantec¨®n. Atl¨¢ntica naceu pouco despois, ao p¨¦ dos 80, do encontro entre ?nxel Huete (Ourense, 1944) e os m¨¢is novos Guillermo Monroy, Ant¨®n Pati?o ou Menchu Lamas. "Antes os referentes art¨ªsticos en Galiza eran Xaime Quessada e pouco m¨¢is, s¨® os m¨¢is listos co?ec¨ªan a Tino Grand¨ªo", conta. "Cando os pa¨ªses europeos acababan de facer o cami?o de volta cara ao lenzo, n¨®s a¨ªnda sa¨ªamos del. E coincidimos nese punto".

Quixo recuperar os niveis arcaicos da pintura en intervenci¨®ns tan c¨¦lebres como Albaneler¨ªa fina (CGAC, 1997), no ronsel do Support-Surface franc¨¦s que se apoiaba en Foucault e Lacan. Daquela reivindicou "o soporte parede". Na exposici¨®n Causa subxace, ata o 10 de xu?o na Galer¨ªa Trinta de Santiago, Huete volve sobre os materiais tradicionais para seguir borrando o seu propio rastro.

"A visi¨®n hexem¨®nica sobre Atl¨¢ntica ¨¦ totalmente paleta"

"O receptor non ten que involucrarse na paix¨®n accidental do autor"

"Se nos faltou un av¨® sentado no Voltaire de Zurich, hai que aceptalo"

Pregunta. As tachaduras visibles nos lenzos de Causa subxace son unha chiscadela ¨¢ abstracci¨®n l¨ªrica dos comezos?

Resposta. Si, pero non quero recuperar aquel informalismo... Son testemu?a de como o iconismo acadou un nivel privilexiado na comunicaci¨®n. Eu nalg¨²ns casos tam¨¦n deixei algunha pegada ic¨®nica, ollo, pero ¨¦ como se tomase posici¨®n na s¨²a contra por causa de significaci¨®n. A mi?a renuncia foi ¨¢ xestualidade; ata comezos dos 90 a¨ªnda manti?a certa pulsi¨®n polo que queda do artista no cadro, pero despois intentei que a renuncia fose absoluta. O ritmo m¨ªnimo ¨¦ o que xera a cor, e est¨¢ no cami?o da distancia: o espectador non ten por que estar involucrado na paix¨®n accidental do pintor.

P. Iso ¨¦ pura teor¨ªa cr¨ªtica.

R. A pretensi¨®n de superar a subxectividade ¨¦ ut¨®pica. Se non ¨¦ pulsi¨®n, o refugallo ¨¦ de documentaci¨®n da subxectividade. Durante un tempo falei de evadir absolutamente todos os elementos que suscitaran emoci¨®ns, e estaba totalmente convencido ata que falei cuns amigos psiquiatras. Calquera interpretaci¨®n visual est¨¢ peneirada pola emoci¨®n. O que establezo ¨¦ esa contradici¨®n entre querer facelo e saber que ¨¦ inevitable. Evitar a emoci¨®n ser¨ªa a sublimaci¨®n m¨¢is grande dos aspectos que distancian ao espectador de lecturas m¨¢is fondas.

P. Antes pintaba sobre imaxes figurativas, pero agora ¨¦ como se quixese borrar calquera ilusi¨®n de forma.

R. Incluso pod¨ªa coller imaxes de prensa e empezar a partir de serigraf¨ªas, por darlle un fundamento de realidade ¨¢ pintura. No proceso de tapado est¨¢ o proceso da sociedade global, onde todo o que non ¨¦ visible non existe... O discurso da ocultaci¨®n. Cheguei a facer mil li?as para agochar unha imaxe. A exposici¨®n anterior cham¨¢base Invisible [Trinta, 2002], pero en ambos casos a idea ¨¦ que tam¨¦n se percibise unha li?a de verdade.

P. Sempre se di que a s¨²a obra ¨¦ fr¨ªa, como unha eiva. Tivo que explicalo moitas veces?

R. Eu, por instrumentalizaci¨®n, fun de sempre un artista fr¨ªo. As orixes foron as de todo o mundo, o expresionismo ruralista da Escola de Ourense... Xa logo fixen pop, no ronsel dos ingleses, pero despois, pola influenza berlinesa, metinme nunha li?a de friaxe que casaba coas mi?as preocupaci¨®ns noutros ¨¢mbitos de tipo pol¨ªtico ou sociol¨®xico. Co?ec¨ªa as teor¨ªas de Bertolt Brecht, o Living Theater de Julian Beck... ? volta de Berl¨ªn sinal¨¢bame o dedo acusador: "? moi fr¨ªo". Non ¨¦ que o explicara, pero ti?a que ter unha opci¨®n: a arte non s¨® vai dirixida ¨¢s v¨ªsceras, sen¨®n tam¨¦n ao intelecto. Necesita decodificaci¨®n.

P. De Ourense a Barcelona e logo a Berl¨ªn, onde os novos s¨® respectaban a Beuys...

R. O que pasou en Barcelona ¨¦ que tomei conciencia de ser paleto, o cal estivo ben, porque deixas de selo. Ti?a vinte¨²n anos, estaba na exposici¨®n Man 65, con xente da Escola Massana e da Sant Jordi, e pensaba: "Estes tipos pintan as¨ª porque non saben debuxar". "Os bos son estes", d¨ªxome Xavier Costa-Clavell, que foi quen me sacou de d¨²bidas. Pero eu xa estudaba por libre, e entroume a febre por sa¨ªr. A finais do 68 cheguei a Berl¨ªn, meses despois de que lle pegaran o primeiro tiro a Rudi Dutschke, e funme en 1972, ao pouco de encarceraren definitivamente aos l¨ªderes da Baader-Meinhof... Non sei se contar an¨¦cdotas [ri], pero a imaxe de Ulrike [Meinhof] perseguiume durante moito tempo... Ent¨®n morreu o meu pai, e sent¨ªn a necesidade f¨ªsica de voltar, no que quizais foi un mal c¨¢lculo estrat¨¦xico. A¨ªnda percibo Berl¨ªn coma o pa¨ªs da infancia.

P. Se un artista que co?ece o valor expositivo da arte pelexa por unha galer¨ªa, iso ¨¦ porque non hai m¨¢is remedio, non?

R. A n¨®s faltounos un av¨® sentado no Voltaire de Zurich, pero hai que aceptar a carga xen¨¦tica. Logo est¨¢ o herdo hollywoodiense de a ver se me descobren, na medida en que un racha o ¨¢mbito da proximidade. ? un problema galego e espa?ol, porque a paralaxe do franquismo, o que significa perder un s¨¦culo, af¨¦ctanos a todos. Ata hai pouco, aqu¨ª o artista non era considerado intelectual, apo?¨¦ndolle o car¨¢cter manual da s¨²a obra.

P. Avanzouse cara un discurso art¨ªstico propio?

R. Ten que haber unha pr¨¢ctica pict¨®rica unida a un programa de comunicaci¨®n... A isto contribu¨ªron a Facultade de Belas Artes e o CGAC, pero a cousa v¨¦n de antes. A¨ªnda perdura a crenza de que se viv¨ªa nun ermo e un d¨ªa se prenderon as luces da cultura e da arte.

P. O desencontro entre membros de Atl¨¢ntica espernexa desde 2003...

R. Non me gusta insistir niso, foi unha evidencia de como se poden desnaturalizar as cousas... Aquela exposici¨®n serviu para inaugurar o Marco, pero f¨ªxose unha lectura ¨¢ marxe das condici¨®ns nas que se produciu Atl¨¢ntica. Sen estudos que profundicen, todo parece unha broma. A visi¨®n hexem¨®nica sobre o que foi Atl¨¢ntica, a que nos deu o seu voceiro, Ant¨®n Castro, ¨¦ totalmente paleta. Esa necesidade de homologar non nos c¨®mpre. Somos como somos. Todo isto est¨¢ na ra¨ªz dun problema t¨ªpico: temos grandes altavoces para escoitar aos demais pero f¨¢ltanos un micr¨®fono emisor para n¨®s mesmos.

P. S¨¦ntese representado nas posici¨®ns da pintura actual?

R. Hai nomes moi interesantes en posici¨®ns non ic¨®nicas... Sol LeWitt ou Peter Halley no aspecto te¨®rico, os acromos de Piero Manzoni, en Espa?a Juan Usl¨¦ ou Miguel ?ngel Campano... Non sei cantas linguaxes seguen collendo no noso lenzo de artistas pospict¨®ricos, pero eu trato de sobrevivir neste cami?o porque me parece o ¨²nico viable sen recorrer ao iconismo. A loita que mante?o por evadir a imaxe ¨¦ dura... O risco ¨¦ recrear situaci¨®ns do pasado, caer na reacci¨®n. Outra cousa ¨¦ o que pasa cos novos: ¨¦ evidente que ning¨²n rapaz se vai denominar abstracto, porque iso ser¨ªa reco?ecer un fervor antigo pola pintura. Nese sentido [ri] eu debo ser pura arqueolox¨ªa.