A Cultura que vir¨¢

Entre os asuntos que se ventilaron na recente campa?a electoral, os culturais estiveron completamente ausentes. Os partidos que conformaban a Xunta non fixeron apenas referencia ¨¢ xesti¨®n realizada, e por riba, a responsable da ¨¢rea, ?nxela Bugallo, foi dos membros do Goberno que non formaron parte das listas, e a ¨²nica defenestrada dos do BNG. Tampouco por parte da daquela oposici¨®n se fixo proposta ningunha. O que di o programa electoral do PP sobre cultura non enche unha folla. ? m¨¢is, polo que se sabe da nova estrutura da Administraci¨®n galega, hai que dar por amortizada a conseller¨ªa do ramo, integrada con Educaci¨®n nun departamento novo. Os axentes culturais, os creadores e os intelectuais, que desta vez non protagonizaron mobilizaci¨®n ningunha, est¨¢n ¨¢ expectativa, nunha mestura de d¨²as esperanzas: a de que a nova pol¨ªtica cultural non estrague os avances da anterior etapa, e ¨® mesmo tempo, a de que se dean os pasos que antes non se deron.

O que di o programa electoral do PP sobre cultura non enche unha folla

"Espero que non se desmantele o creado, a¨ªnda que quedase tanto por facer"

"O importante para Feij¨®o ¨¦ o Xacobeo, qu¨¦ estrelas traer¨¢n", di Manuel Bragado

As obras do Gai¨¢s non acaen coa austeridade pregoada polos novos xestores

"Quero crer que a nosa cultura pode suscitar m¨¢is consensos que liortas, m¨¢is entusiasmo que escepticismo, e que non vai ser utilizada para o axuste de contas sectario. Quero crer que o novo equipo encargado de xestionar a pol¨ªtica cultural galega vai aproveitar o traballo feito nesta lexislatura que agora fechamos (cunha certa saudade), que non vai desmantelar tantas estruturas creadas,... a¨ªnda que quedase tanto por facer" escribe a cr¨ªtica literaria Dolores Vilavedra no blog de Editorial Galaxia o que poder¨ªa ser un resumo da situaci¨®n.

Ata o de agora, a ¨²nica mostra de interese polo sector que se lle viu ¨® futuro novo presidente, Alberto N¨²?ez Feij¨®o, foi a entrevista co Consello da Cultura Galega, na que evidenciou a s¨²a inquedanza polo Xacobeo 2010 (segundo a s¨²a propia versi¨®n, o que fixo foi, a pesar de que estritamente nin sequera tomou posesi¨®n da s¨²a acta de deputado, encargar un estudo sobre a tal celebraci¨®n). ? certo que o Ano Santo est¨¢ ¨¢ volta da esquina, pero a rexeneraci¨®n prometida casa mal coa programaci¨®n fundamentalmente baseada en espect¨¢culos de masas e verbenas que caracterizaron a anterior pol¨ªtica cultural do PP.

"En realidade non ¨¦ tan mala idea facer responsable do futuro da lingua a unha ¨²nica persoa. Ese megaconselleiro/a que se ocupar¨¢ de Educaci¨®n, Cultura e Deporte con Pol¨ªtica Ling¨¹¨ªstica dentro, iso si que ¨¦ un xesto cara atr¨¢s. Coa excepci¨®n dos fastos da inauguraci¨®n dos primeiros edificios da Cidade da Cultura, vendo o programa do PP, Cultura ¨¦ unha cuesti¨®n menor, apenas unha Direcci¨®n Xeral para o Libro e outra para Patrimonio. O importante para Feij¨®o ¨¦ o Xacobeo, supo?o que os actos relixiosos e os grandes concertos de rock and roll. Vela¨ª a pregunta do mill¨®n: a que estrelas mundiais traer¨¢n ao Monte do Gozo?", asegura o director xeral de Edici¨®ns Xerais de Galicia, Manuel Bragado.

Ant¨®n Reixa tam¨¦n se fai preguntas, sobre todo a de se a nova Administraci¨®n vai po?er en marcha a reforma da CRTVG, porque lle "fai ilusi¨®n no novo contexto tecnol¨®xico da TDT, que permitir¨¢ que sexa m¨¢is universal para todos os galegos, de forma menos agresiva". Reixa, que preside o Cl¨²ster do Audiovisual Galego, agarda que "siga habendo un apoio transversal cultura-industria-turismo, un organismo ¨²nico para o noso sector".

No lado menos tecnol¨®xico da creaci¨®n "hai unha certa intranquilidade polas primeiras declaraci¨®ns". "Para os escritores o idioma ¨¦ a nosa ferramenta, pero agardamos que a prudencia e as ganas de constru¨ªr pa¨ªs gu¨ªen os pasos dos que ve?an", reflexiona o poeta Ces¨¢reo S¨¢nchez Iglesias. "Ser¨ªa importante que non desapareza a presenza da cultura galega no exterior, porque ese ¨¦ un logro de toda a sociedade", considera o presidente da Asociaci¨®n de Escritores en Lingua Galega (AELG). Suponse que a AELG teme, por exemplo, que a pol¨ªtica de querer ser "pa¨ªs convidado" en feiras internacionais do libro lles poida parecer excesivamente "identitarias" ¨®s novos xestores.

Non deixar caer o que se ergueu e a promoci¨®n exterior tam¨¦n son as principais preocupaci¨®ns para o sector da m¨²sica. "Como eu son unha empresa privada, sempre penso en que hai que crear circu¨ªtos culturais", opina Mercedes Pe¨®n. "O que deber¨ªan facer ¨¦ deixar e regar calquera semente que se botase. Impedir que morran esas miniculturas ancestrais que temos, que propo?an iniciativas para que se conserven, que ata agora sempre foron privadas, e que se trate de difundir un selo de identidade nosa, como fan os andaluces coas sevillanas ou como fan os catal¨¢ns", analiza unha das nosas cantantes m¨¢is exportadas, e que por certo, foi a primeira en levar Premio Nacional de M¨²sica creado pola conseller¨ªa, e poder¨ªa ser a derradeira, polo de Nacional.

"Algo se fixo, como a Rede Galega de M¨²sica ao Vivo, os locais de ensaio, o feito de sa¨ªr nos medios p¨²blicos, que antes era imposible... Non ¨¦ que fose moito, pero ¨¦ que no rock&roll vi?amos do cero absoluto", xulga a etapa anterior outro m¨²sico, Marti?o Su¨¢rez, de The Homens, un dos referentes do pop galego. "O que se vai facer non o sei, pero polo menos non tirar o que hab¨ªa, e abrir as portas. Aqu¨ª hai unha chea de grupos, pero de consumo interno", di, a¨ªnda que matiza cun punto de iron¨ªa: "Nunca se sabe, o mellor rock nos Estados Unidos f¨ªxose cando Reagan".

A preocupaci¨®n tam¨¦n ¨¦ exterior. "Se antes todo eran gaitas, festas, comidas e todos a pedir cartos, a Administraci¨®n que marcha fixo o intento de imprimir unha idea ben distinta: actual e non morri?enta, profesional e cunha perspectiva universalista. Houbo quen deixou de recibir carti?os de aqu¨ª e carti?os de al¨¢. E houbo quen se rebelou contra os requisitos de presentar facturas, documentos e informes, como pasa en calquera Estado serio, se se pide unha subvenci¨®n. Pero tam¨¦n houbo moitos que valoraron o trato dende a dignidade. Lai¨¢bame diante da posibilidade de que o pasado volva e que nos mostre que nada aprendimos. Foi ent¨®n que o meu interlocutor me apuntou: 'Estamos nisto porque cremos nisto. Forma parte de n¨®s, da nosa identidade, das cousas que lle dan sentido ao noso traballo e ¨¢ nosa vida. (...)' Non hai raz¨®ns para o des¨¢nimo", reflexiona desde Bos Aires a periodista D¨¦bora Campo no seu blog fiosinvisibles.

O actor e director teatral Quico Cadaval, que v¨¦n de estrear a montaxe d'As Dunas, de Manuel Lourenzo, para o Centro Dram¨¢tico Galego, di sen demasiado entusiasmo que no seu sector, os indicadores apuntan a que houbo unha certa mellora, "houbo m¨¢is p¨²blico". "Agora non sei qu¨¦ vai pasar, porque o PP non fala do asunto, quizais porque as s¨²as bases est¨¢n moi excitadas por poder volver falar espa?ol e volver rezar despois de tres anos e medio de prohibici¨®n. Imaxino que promover¨¢n a zarzuela, algunha de tema galego como Maruxa. Ou po?er en escena obras de autores galegos en castel¨¢n, como El sistema, de Mario Conde", ironiza perfectamente serio Cadaval.

"Ve?a quen ve?a, vaino ter cru. Non nos enganemos, a cultura faise con di?eiro, e coa Cidade da Cultura enriba, est¨¢ todo hipotecado. Rematala e sobre todo mantela supor¨¢ ter que insuflar unha chea de cartos", asegura Alfredo Conde, reacio a falar de pol¨ªtica, a¨ªnda que sexa cultural. "[Jes¨²s] P¨¦rez Varela deixou un terreo deserto e a pol¨ªtica da s¨²a sucesora foi demoledora. Unha posibilidade ser¨ªa coller o que fixemos V¨¢zquez Portome?e e eu, axitalo, expurgar os erros e servilo", declara por fin o escritor, que xa sabe o que ¨¦ estar ¨¢ fronte da responsabilidade da ¨¢rea de goberno de Cultura.

A crecente mole da Cidade da Cultura non soamente se estende sobre a paisaxe compostel¨¢. Condicionou a xesti¨®n da conseller¨ªa, os seus orzamentos, os seus esforzos e resultados. E influir¨¢, queira que non, na dos novos encargados de gobernar Galicia e administrar os seus di?eiros, que neste caso non poder¨¢n botar a culpa "¨®s anteriores". "Sobre a Cidade da Cultura f¨ªxose un congreso que tivo m¨¢is de terapia de grupo que doutra cousa m¨¢is resolutiva", di Ant¨®n Reixa, para quen se debeu "paralizar a construci¨®n de dous edificios, porque se quedaran tres ser¨ªa unha situaci¨®n m¨¢is abarcable. Vai ser o problema que ter¨¢ o novo responsable".

Desde logo, continuar co novo planeamento da Cidade dese?ado polo bipartito, ou o que ser¨ªa a¨ªnda m¨¢is custoso, retomar o proxecto orixinal, non acae coa austeridade orzamentaria que pregoan os futuros ocupantes de San Caetano, polo que entre alg¨²ns referentes do PP non se desbota a opci¨®n de renunciar ¨¢ construci¨®n dalg¨²n edificio. Quico Cadaval ten alternativas m¨¢is expeditivas, dacabalo entre a privatizaci¨®n de cheo e a pillabaner¨ªa administrativa: "Venderlla a unha empresa seria, ou que deixe de corresponder a Cultura e pasala a Obras P¨²blicas, porque de momento estamos falando dunha infraestrutura, dunha construci¨®n". Tam¨¦n sobre o papel que deber¨ªan ter as instituci¨®ns: "Como lle dixo Arthur Miller a Jorge Sempr¨²n, para que serve un Ministerio de Cultura? Os organismos de cultura deber¨ªan deixar de ser necesarios".