Intelectuais sen pa¨ªs

Os escritores e intelectuais en xeral son xente da vida p¨²blica, cumpren unha funci¨®n nas sociedades libres, ¨¦lles o m¨¢is natural. Iso ¨¦ porque forman parte do establishment, forman parte dos poderes institu¨ªdos na sociedade, e ocorre desde o s¨¦culo XVIII nas sociedades europeas que se modernizaron.

A Galiza ten intelectuais desde sempre, desde Sarmiento existe esa ollada cr¨ªtica sobre a sociedade, esa an¨¢lise dos vicios e o atraso. Mais a nosa non ¨¦ unha sociedade normalizada e os intelectuais que se crearon e crean dentro est¨¢n condenados a unha vida absurda, e por tanto dun certo dramatismo: son intelectuais dunha naci¨®n que non existe. Foi cambiando o modo no que sobreviviron as xeraci¨®ns intelectuais mais seguen sen ter un lugar e, as¨ª, unha funci¨®n social clara.

Non hai lugar para os artistas, e a cultura galega segue encerrada nun gueto aparte

Otero Pedrayo, que viviu nunha situaci¨®n hist¨®rica terr¨ªbel como foi a guerra e o R¨¦xime, curiosamente encontrou un papel acorde coa s¨²a natureza e tam¨¦n ¨²til naquelas circunstancias. Otero conseguiu resistir dun xeito am¨¢bel e firme e encarnar o galeguismo para a sociedade, nos ¨²ltimos anos chegou a ser unha figura p¨²blica indiscutida e sen romper nunca co galeguismo pol¨ªtico do exilio. Tam¨¦n Cunqueiro cumpriu un papel.

Ram¨®n Pi?eiro foi un intelectual de vocaci¨®n pol¨ªtica, con todo concibiu un tipo de intelectual que probabelmente acabou encarnando Carlos Casares. A autonom¨ªa creou e reforzou as intituci¨®ns culturais, e Casares ocupou os lugares institucionais da cultura, na idea de que deb¨ªan de estar ocupados por un galeguista que garantise a protecci¨®n da lingua. A sociedade, mentres, segu¨ªa o seu curso hist¨®rico allea ¨¢s cavilaci¨®ns dos intelectuais galeguistas.

E veu o Prestige e sacudiu a sociedade e revolveuno todo e veu Nunca m¨¢is, os artistas e intelectuais tiveron un momento de catarse e de acci¨®n. Rompeuse o entendemento entre as instituci¨®ns culturais e o poder pol¨ªtico. Pasou. Veu a Xunta bipartita..., para nada. A situaci¨®n segue a ser historicamente a mesma, non hai un lugar na sociedade para os artistas e intelectuais. Non existe un espazo c¨ªvico galego e a cultura galega segue encerrada nun gueto aparte da sociedade, que contin¨²a o seu devir hist¨®rico e celebra unha vez ao ano a liturxia de conmemorar aos intelectuais mortos. Este ano, Pi?eiro.