Tomar a palabra

A estas alturas, ¨¦ claro que a axitaci¨®n demag¨®xica contra o galego dos dous anos pasados se inscribiu nunha tentativa deliberada de escachar o consenso ling¨¹¨ªstico, con d¨²as finalidades b¨¢sicas: degradar a situaci¨®n do propio idioma e procurar vantaxes pol¨ªticas tanto en Galicia coma cara a Madrid. Como parte desa estratexia, despregada con estronicio na campa?a electoral e febrilmente escenificada nos tres primeiros meses do flamante goberno, estase facendo correr a aloia de que a cuesti¨®n ling¨¹¨ªstica foi determinante na vitoria electoral de N¨²?ez Feij¨®o. Dous inqu¨¦ritos realizados polo Centro de Investigaciones Sociol¨®gicas (un anterior e o outro posterior ¨¢s elecci¨®ns de marzo) ofrecen datos suficientes para desmentir ese interesado ruxerruxe.

Rachar o consenso ling¨¹¨ªstico foi unha calculada decisi¨®n estrat¨¦xica de Feij¨®o

Canto influ¨ªu a pol¨¦mica ling¨¹¨ªstica no resultado electoral? A pol¨ªtica ling¨¹¨ªstica do goberno bipartito conseguiu unha ampla aprobaci¨®n no electorado: na enquisa postelectoral, era considerada como moi boa ou boa polo 27,3% dos enquisados, regular polo 39,8% e mala ou moi mala polo 23,2%. As respostas ¨¢ pregunta sobre como o far¨ªa un goberno do PP van no mesmo senso: un 24,5% considera que o far¨ªa peor, un 32,3% igual, e un 22,5% mellor. Doutra banda, as trucadas de Feij¨®o contra o galego obtiveron moita menos atenci¨®n do electorado do que se adoita pensar: os temas que se perciben como m¨¢is debatidos durante a campa?a electoral foron a econom¨ªa (29,2%), o paro (8%) e o Audi de Touri?o (4,1%), e s¨® un magro 1,8% apunta ¨¢ pol¨ªtica ling¨¹¨ªstica.

Doutores ten a sociolox¨ªa para debullar m¨¢is polo mi¨²do eses inqu¨¦ritos, pero o m¨¢is que se pode dicir ¨¦ que a propaganda anti-galego mobilizou un sector extremista do electorado e atraeuno cara ao PP; un sector que, a¨ªnda de dimensi¨®ns min¨²sculas, dada a situaci¨®n de virtual empate, puido resultar decisivo para mudar o resultado. O risco obvio ¨¦ que a forza ga?adora quede presa desa franxa marxinal e acabe perdendo apoios dentro da ampla maior¨ªa moderada. De a¨ª, probablemente, o fren¨¦tico activismo da Xunta durante estes meses, verdadeiramente digno de mellor causa: hai que convencer a cidadan¨ªa de que acaba de ser liberada dunha feroz ditadura ling¨¹¨ªstica, para o cal ¨¦ imprescindible popularizar o conflito ling¨¹¨ªstico. ? que se continuamos sen decatarnos, nunca poderemos agradecer o inmenso favor que nos fixeron... O que se deduce de todo o dito ¨¦ que o idioma galego tornouse en pura carnada electoral. Lamentable.

- O bombeiro pir¨®mano

Debemos reco?ecer que Feij¨®o nos colleu a contrap¨¦. Quen subscribe estas li?as advert¨ªa hai un par de anos que coa s¨²a oposici¨®n ¨¢ pol¨ªtica ling¨¹¨ªstica do Goberno bipartito (que consist¨ªa nunha aplicaci¨®n fiel do Plan Xeral de Normalizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica aprobado por unanimidade no Parlamento de Galicia en 2004, gobernando o PP e con Feij¨®o como vicepresidente), o daquela l¨ªder da oposici¨®n se met¨ªa nunha silveira. Emporiso, ¨¢ volta das elecci¨®ns que acababa de ga?ar, en marzo deste ano, aventurabamos que, unha vez no poder, feitas un par de concesi¨®ns ao seu discurso preelectoral, Feij¨®o procurar¨ªa sa¨ªr da silveira. Craso erro pola nosa banda. Estamos perante un aut¨¦ntico campi¨®n do pragmatismo nihilista, un trazo autodestrutivo que Ortega y Gasset apuxo agudamente ¨¢ Galicia alde¨¢ (o fil¨®sofo non enxergou que tal actitude ¨¦ conxenial coa Galicia se?oritinga). Ben metido na silveira, o presidente decidiu plantarlle lume. Dif¨ªcil de acreditar.

Tal como est¨¢n as cousas, ningu¨¦n pode dubidar de que a decisi¨®n de Feij¨®o de rachar o dito consenso era estrat¨¦xica, estaba coidadosamente calculada (custos, beneficios e implicaci¨®ns pol¨ªticas) e non ten marcha atr¨¢s. Engan¨¢monos moitos ao pensar que alg¨²ns acenos do recente presidente da Xunta deb¨ªan ser interpretados en termos de procura dun certo acordo transversal: trat¨¢base de arteiras xogadas pol¨ªticas no marco daquela estratexia de bombeiro pir¨®mano. Arestora, a aposta polo todo ou nada est¨¢ directamente sobre a mesa, e ser¨ªa de parvos chamarse a engano.

En m¨¢is dunha ocasi¨®n tense argumentado que ao degradar o galego o se?or Feij¨®o non fai m¨¢is ca cumprir o seu programa electoral. Pero o que en realidade est¨¢ a facer este goberno ¨¦ escachizar, contando cunha maior¨ªa exigua (de feito, con menos votos c¨¢ oposici¨®n), un consenso sobre a lingua que se foi constru¨ªndo laboriosamente ao longo de case tres d¨¦cadas, e que se apoia en normas aprobadas por unanimidade no Parlamento, desde a Lei de Normalizaci¨®n Ling¨¹¨ªstica de 1983 ata o devandito Plan Xeral de Normalizaci¨®n (nos dous casos, gobernando o partido conservador). Non se cuestiona a legalidade da viraxe pol¨ªtica do PP, pero si a s¨²a lexitimidade. Acordos b¨¢sicos para a convivencia dun pa¨ªs non se desf¨¢n (porque tampouco se fan) unilateralmente, con apoio en maior¨ªas pola m¨ªnima. O peor ¨¦ que o que custa ferro e fari?a facer entre todos, poden desfacelo uns poucos dunha patada. E o consenso ling¨¹¨ªstico non levou unha patada, peg¨¢ronlle unha aut¨¦ntica malleira.

- Ollar para adiante

O futuro, pois, non vai ser doado. O que lles queda aos partidos da oposici¨®n ¨¦ definir unha nova pol¨ªtica ling¨¹¨ªstica e enxe?ar unha maneira distinta de levala ¨¢ cidadan¨ªa. Ambos os dous precisan facelo, e non debera ser imposible chegaren a posici¨®ns compatibles. O PSdeG est¨¢ en condici¨®ns de forxar un discurso integrador en clave federalista, que para ser crible necesita dunha boa articulaci¨®n no conxunto de Espa?a e dunha defensa coherente en toda Galicia. Zapatero acaba de dar bo exemplo, cos 29 mill¨®ns de euros transferidos para o galego (por favor, se?or¨ªas, vix¨ªen o destino deses fondos!!). O BNG puidera facer da necesidade virtude e aproveitar a situaci¨®n para renovar da cima ao cabo o seu diagn¨®stico, as s¨²as propostas e os seus modos de defender o galego, todos eles enferruxados: carece de sentido aferrarse ¨¢ caduca teor¨ªa do conflito ling¨¹¨ªstico, ¨¢ falsa e nefasta (por exclu¨ªnte) asociaci¨®n entre o galego e o nacionalismo, e ¨¢ defensa do monoling¨¹ismo como ¨²nica opci¨®n de futuro. O momento require unha severa autocr¨ªtica, pero esta non consiste en laiarse polo que puido ser e non foi.

De certo, existe unha Galicia ben m¨¢is viva, capaz e amorosa do seu idioma do que alg¨²ns medios queren crer, e esta Galicia non vai deixarse asoballar pola vella nin a nova Galicia retorta, badoca e servil. O idioma galego est¨¢ comezando a dar mostras dunha renovada vitalidade, alb¨ªscase unha recuperaci¨®n hist¨®rica e no cami?o ga?ado non imos recuar da noite para a ma?¨¢. A oposici¨®n ten que ser capaz de erguer un proxecto atractivo de pa¨ªs. Se o consegue, os designios do Partido Popular cara ao atropelo do galego e a deturpaci¨®n do autogoberno obter¨¢n a resposta social que merecen, o que a medio prazo pode reportarlle ao PP uns custos insoportables. Entrementres, ¨¦ a Galicia culta, din¨¢mica e consciente a que ten que erguer a voz e tomar a palabra.