O teatro arrep¨®nse

Di Manuel Lourenzo que o teatro "est¨¢ en pugna coa pol¨ªtica porque tam¨¦n ¨¦ pol¨ªtica". "Ten que selo". O Premio Nacional das Artes Esc¨¦nicas de Galicia -o primeiro e o ¨²ltimo, de momento- explica as¨ª a capacidade de arrepo?erse e o talento para encoirar do teatro galego. As escenas de xu?o, cos festivais, as compa?¨ªas e os actores denunciando o atraso no pagamento das subvenci¨®ns, as destituci¨®ns no Centro Dram¨¢tico e no Centro Coreogr¨¢fico e a volta ao traballo por separado.

A falta de ver c¨®mo vai a compravenda na Feira Galega das Artes Esc¨¦nicas, que conta xuntar a 140 programadores e axentes culturais de Espa?a e Portugal (al¨ª estrear¨¢n espect¨¢culo Galitoon, Exc¨¦ntricas e Kukas), a tempada in¨ªciase con repertorios cruzados. Hai pezas autorreferenciais, circo con danza-jazz, teatro de emoci¨®ns e musicais multitudinarios: case vinte estreas entre setembro e novembro. Lagarta Lagarta, a compa?¨ªa de Ernesto Chao e Rosa ?lvarez, presenta hoxe en Nar¨®n O segredo dos Hoffman, adaptaci¨®n de Roberto Salgueiro da novela de Alejandro Palomas. Chao sit¨²aa en li?a de continuidade con Aeroplanos e As ¨²ltimas l¨²as. "Estou farto de tanta comedia banal", di o actor, que reivindica as montaxes de custe emocional. "A diversi¨®n non ten que ver co x¨¦nero".

"Falta que os teatros p¨²blicos aposten polas obras de risco"

Afeitos aos espect¨¢culos pequenos, o problema de Lagarta non foi convencer ao novelista barcelon¨¦s, sen¨®n ¨¢ editoria Plaza y Jan¨¦s. "Eles fan novelas para o cine

[o propio Palomas guionizou Ojos de invierno, de ?ngeles Gonz¨¢lez Sinde], pero convenc¨¦ronse de que eramos xente seria e de que isto non ¨¦ Hollywood".

Tras Imperial: Caf¨¦ Cantante, ¨¦ Eduardo Alonso (Teatro do Noroeste) quen se atreve coa "superproduci¨®n" Glass city, o 24 deste mes no Teatro Jofre de Ferrol. A derradeira, segundo argumenta. "? imposible facer algo as¨ª neste pa¨ªs". O novo texto de Alonso, cun elenco de 14 actores, reconstr¨²e A Coru?a como cidade de cristal en 1958: "O de que Santiago reza, Vigo traballa e A Coru?a se divirte v¨¦n de cando Franco veraneaba en Meir¨¢s". O Madrid dos favores ministeriais transplantado ¨¢ Coru?a, con atentado contra Franco inclu¨ªdo, e a burgues¨ªa hip¨®crita que alimenta o rexime, c¨ªngueas Alonso nun espect¨¢culo de danza, teatro e m¨²sica de Bernardo Mart¨ªnez. "M¨¢is Cabaret que Hoy no me puedo levantar", trecolea.

A nova dramaturxia de Gustavo Pernas, Colgados (Logomonos), o 8 de outubro en Culleredo e a finais de novembro no Rosal¨ªa coru?¨¦s, ¨¦ outra reflexi¨®n do director de ?ncora Teatro sobre as posibilidades da incomunicaci¨®n e a incuria contempor¨¢neas. Interpreta el mesmo baixo a direcci¨®n de ?nxela Abalo. "O protagonista ¨¦ o home-soga, un Celeiro que quere profesionalizarse como aforcado. Vendo que a xente se colga dos sitios, el ofr¨¦cese ao concellos para que o contraten, aproveitando o efecto transferencia". O Estado e a Conferencia Episcopal sospeitan: o home-soga non quere ser candidato nin aspira ¨¢ santidade. O segundo logomono ser¨ªa Freak de Fe¨¢ns, cunha cabeza de home e outra de muller, mais ?ncora tivo que adiar Concurso Levi. Contaban celebrar con ela os 20 anos da compa?¨ªa, pero a festa ter¨¢ que esperar.

Tam¨¦n risca o cuarto de s¨¦culo Teatro do Atl¨¢ntico, anque a celebraci¨®n "pres¨¦ntase complicada", reco?ece Xulio Lago. O director vigu¨¦s, que en novembro ter¨¢ que comezar os ensaios d'As actas escuras para o Centro Dram¨¢tico, estrea o 9 de outubro en Nar¨®n O xogo de Ialta. Afterplay, dous textos do irland¨¦s Brian Friel sobre historias de Ch¨¨jov. Lago xungue no mesmo espect¨¢culo o primeiro, dramatizaci¨®n de Retrato de dama con canci?o, e Afterplay, que re¨²ne d¨²as d¨¦cadas despois ao Andrei de Tres irm¨¢ns coa Sonia de T¨ªo Vania. A dramaturxia para catro actores e m¨²sico non ¨¦ o que preocupa arestora a Lago, ¨¢ espera de que a nova convocatoria de axudas, a primeiros de ano, corrixa a reduci¨®n de fondos para novos espect¨¢culos deste ano.

O Cerrado por aburrimiento de Ana Vall¨¦s responde ao teatro de creaci¨®n de Matarile Teatro e a "un certo estado vital actual", tras o abandono definitivo da compostel¨¢ Sala Gal¨¢n. "O Centro Coreogr¨¢fico era do m¨¢is estimulante que hab¨ªa en Galicia", insiste Vall¨¦s, que critica a "informalidade impensable noutras profesi¨®ns; esa imaxe case franquista dos artistas que se chega a proxectar aqu¨ª: como se fosemos vagos y maleantes". Coa estrea pendente para finais de novembro no Teatro Col¨®n da Coru?a, a Vall¨¦s x¨²ntaselle a dramaturxia de Cerrado..., con oito actores e bailar¨ªns, coa xira vasca de Animais artificiais e a s¨²a colaboraci¨®n con Jos¨¦ Campanari e Nuria Sanz (Sapristi) na direcci¨®n de Vaia tormenta. A obra que hoxe abre a tempada da compostel¨¢ Sala Nasa inscr¨ªbese dentro dos novos formatos esc¨¦nicos para nenos e adolescentes: unha versi¨®n d'A tempestade, de Shakespeare, para p¨²blicos a partir de nove anos.

A Nasa e a viguesa Ensalle, d¨²as das cinco salas privadas de Galicia (sen contar a SGAE), certifican a boa sa¨²de do teatro de risco. D¨²as montaxes s¨²as, Testosterona (Ch¨¦vere) e 105 pasos o la mec¨¢nica de la carne (Ensalle), figuran entre os seis espect¨¢culos escollidos pola rede estatal de teatros alternativos. Xes¨²s Ron, da Nasa, al¨¦grase de que Ch¨¦vere sexa por fin compa?¨ªa residente no espazo compostel¨¢n -con Sarabela (hoxe estrean A esmorga en Ourense), Teatro do Morcego (Nar¨®n) e Ningures (Cangas)-, pero segue botando en falta que os programadores dos teatros p¨²blicos aposten polas montaxes de risco. "Falta ese elo", afirma. Cascuda, a coproduci¨®n que o coru?¨¦s Diego Anido estreara co Centro Dram¨¢tico en 2008, non tivo m¨¢is ofertas. Anido volveu a Barcelona, onde traballa para Se?or Serrano e Andr¨¦s Corchero. Por Testosterona, historia dun intersexual que comeza cun concerto de punk, s¨® se interesou Agust¨ªn Lorenzo, coordinador do Instituto Municipal Coru?a Espect¨¢culos.

"Se desaparecen as salas, onde metemos a creaci¨®n contempor¨¢nea?", preg¨²ntase Pedro Fresneda, de Ensalle, que abre a tempada a semana que v¨¦n con iki=breath: sing=dance, da xaponesa Hisako Horikawa. "Non ten sentido meter 70.000 euros nunha produci¨®n e que n¨®s te?amos a metade para todo o ano". Entre os festivais alternativos mant¨¦nse, contra marzo, o Alt de Vigo. Dez anos despois, o Zona Alternativa da Nasa deixa de ser festival. A idea agora ¨¦ potenciar a m¨²sica e conservar a marca.